رویکرد تبشیری در سینمای دینی آمریکا/ جلوه‌های ویژه معنا را قربانی کرده است

کنت وستر، فیلمساز سوئدی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) درباره یازدهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت اظهار کرد: امسال اولین دوره‌ای است که در این جشنواره حاضر می‌شوم، حضورم نیز به خاطر دعوت مسئولین جشنواره است. البته درباره آشنایی خودم از سینمای ایران نیز باید بگویم که چندان با سینمای کشورتان آشنا نبودم و تنها نام‌هایی، چون اصغر فرهادی را از سینمای ایران می‌شناختم. اما می‌دانستم که این سینما به واسطه اظهارنظر‌هایی که درباره آن می‌شود سینمای اندیشمند و متفکر است. برای همین وقتی با دعوت مسئولین برگزاری جشنواره مواجه شدم آن را با کمال میل پذیرفتم.

وی در پاسخ به این سوال که از این جشنواره چه انتظاری دارد؟ گفت: هر فیلم‌سازی وقتی رویداد سینمای را برای حضورش انتخاب می‌کند متوقع است که آن جشنواره از کیفیت لازم بهره برده باشد؛ بنابراین توقع‌ام این است که جشنواره سینما حقیقت نمایشگر کار‌های متفکران و عمیق در حوزه سینما باشد. با این توضیح تمام فیلم‌های ایرانی را علامت زدم تا در جشنواره امسال بتوانم آن‌ها را تماشا کنم.

وی با بیان اینکه سینمای امروز جهان در چنگال هالیوود گرفتار آمده اظهار کرد: متاسفانه جریانات مستقل آنگونه که باید در فستیوال‌های غربی پررنگ نیستند، چون همه آن‌ها به‌نوعی تحت تاثیر هالیوود بوده و هویت خود را به سینمای امریکا باختند؛ بنابراین من جشنواره‌هایی، چون سینما حقیقت را بسیار مستقل‌تر و تاثیرگذارتر می‌دانم.

وی در پاسخ به سوالی دیگری مبنی بر اینکه گرایشات دینی تا چه حد در بین فیلمسازان سوئدی پررنگ است؟ اینگونه جواب داد: پاسخ به این پرسش کمی دشوار است، چون نگرش به دین معنا و اشکال مختلف دارد؛ برای مثال آن‌گونه که در هالیوود به موضوعات دینی پرداخته می‌شود به هیچ‌وجه قابل مقایسه با سینمای اروپا نیست. در هالیوود نگاه به موضوعات دینی شکلی کاملا تبشیری دارد به این معنا که ایده و فکری خاصی به واسطه فروداکشن بزرگ به بینندگان خورانده می‌شود. این بدان معناست که تماشاگر این فرصت داده نمی‌شود که به عمق معنا دقیق شود بلکه تنها عظمت صحنه است که وی را مجذوب خود می‌کند.

وی ادامه داد:، اما در سینمای مستقل اروپا نگاه به موضوعات دینی این گونه نیست، چون ما نه امکانات آن را داریم که مبلغ موضوعات مورد نظرمان با فروداکشن بزرگ باشیم نه اینکه مخاطبانمان چنین کار‌هایی را می‌پسندند؛ برای مثال در فیلم خودم سعی شده به موضوعات دینی در قالب رفتار‌ها و مناسبت‌های انسانی پرداخته شود؛ زیرا باورم این است که این نگاه تاثیرگذاری فراوانی دارد که هیچ‌گاه از کیفیت آن کاسته نخواهد شد، اما در فیلم‌های آمریکایی تنها لحظاتی خاصی است که تماشاگر مرعوب تصاویر خیال گونه فیلم‌ها می‌شود.

این فیلمساز در پاسخ به این که آیا با توجه به اظهارنظر‌های وی مخاطبان سوئدی را باید تماشاگران بدون گرایشات دینی توصیف کرد چنین پاسخ داد: اینکه بگویم در سوئد مردم کاملا مذهبی هستند، دروغی بیش نیست، چون نیمی از مردم کشورم سکولار بوده و نیمی دیگر گرایشات مذهبی خود را تنها برای خلوت خودشان می‌خواهند؛ بنابراین فیلم‌هایی که معنای دینی آن‌ها تنها در ظاهر خلاصه شده باشد در کشور من موفق نیست، اما فیلمی که موضوعات دینی مد نظرش را در قالب رفتار‌های انسانی به تماشاگر منتقل کرده باشد بسیار مورد توجه واقع می‌شود.

این سینماگر سوئدی در پاسخ به این سوال که علت گرایش هالیوود به سمت موضوعات دینی به علاقه مردم امریکا مربوط می‌شود یا چیز دیگر؟ چنین جواب داد: جواب قطعی به این سوال ممکن نیست، چون آماری از گرایشات مردم آمریکا ندارم، اما این را می‌دانم که فیلم‌های دینی به‌ویژه کار‌های که در آن زندگی حضرت مسیح (ع) تصویر شده باشد مورد استقبال مردم آمریکا واقع می‌شود. این مطلب را شاید بتوان به گرایشات قلبی آن‌ها مرتبط دانست که من از آن بی‌خبر هستم ولیکن باز هم تاکید می‌کنم که بسیاری از جذابیت‌های سینمای هالیوود به واسطه عظمت تصویر به دست آمده که به نوعی تماشاگر را مسخ کرده و اجازه تفکر را از وی می‌گیرد.

این فیلمساز در بخشی دیگر از این گفت‌وگو سوال دیگر ایکنا را مبنی بر اینکه آیا سینما محلی برای تبلیغ اندیشه‌های سیاسی و ایدئولوژیک است؟ گفت: اتفاقا سینمای آمریکا که در این گفت‌وگو زیاد درباره آن حرف زده شد به شکل جدی به این موضوع توجه دارد، چون سیاست‌های کاخ سفید با زبان سینما به مخاطبان القاء می‌شود حتی در بسیاری از مواقع سیاست‌های تهاجمی آمریکا به واسطه سینما است که تبلیغ می‌شود. این نکته را گفتم تا بگویم اگر امریکا قادر است با زبان سینما مبلغ آرمان‌های خود باشد چرا ما نتوانیم چنین عملی را انجام دهیم. برای همین به سینماگران ایرانی که علاقه‌مند به موضوعات سیاست جهانی هستند توصیه می‌کنم که این حوزه را بسیار جدی بگیرند و هیچ مشکلی آن‌ها را از تولید کار‌های بیشتر نا امید نکند.

وستر در انتهای این گفت‌وگو تاکید کرد: من تا این لحظه چند فیلم ایرانی را تماشا کردم و به‌شدت هم تحت تاثیر کار‌های مربوطه قرار گرفتم، چون صداقت و یک رنگی در کار‌ها مشاهده می‌شد که برای هر انسانی جذاب بود. اما اشکالات فنی در آن کار‌ها وجود داشت که در هر اثر مستند می‌تواند موجود باشد ولیکن ارزش ها‌ی حاکم بر کار به اندازه‌ای است که توصیه می‌کنم همیشه این روش را در فیلم‌هایتان ادامه دهید.