مهربانی بر گناهکاران به از عیب‌جویی آنان
گروه معارف - یک قرآن‌پژوه و مفسر نهج‌البلاغه با بیان اینکه امیرالمومنین(ع) مردم را اندرز می‌دهد که گناهکاران افراد بیماری هستند که افراد مصون از آن گناه باید به آنها مهربانی بورزند،افزود: هرگز نباید از کسی عیب‌جویی کنیم، چراکه خودمان ممکن است گناهی بسی بزرگتر مرتکب شده باشیم، ما باید با مهربانی تلاش کنیم گناهان را از وجود خود و دیگران ریشه‌کن کنیم.
به گزارش ایکنا از اصفهان، استاد محمد مهدی جعفری، قرآن پژوه و مفسر نهج‌البلاغه در تفیسر بخشی از خطبه 140 نهج‌البلاغه درباب نهی از عیب‌جویی مردم که متن آن را در اختیار ایکنا قرار داده ، آورده است:
و من كلام له (علیه السلام) في النهي عن غيبة الناس:
وَ إِنَّمَا يَنْبَغِي لِأَهْلِ الْعِصْمَةِ وَ الْمَصْنُوعِ إِلَيْهِمْ فِي السَّلَامَةِ أَنْ يَرْحَمُوا أَهْلَ الذُّنُوبِ وَ الْمَعْصِيَةِ وَ يَكُونَ الشُّكْرُ هُوَ الْغَالِبَ عَلَيْهِمْ وَ الْحَاجِزَ لَهُمْ عَنْهُمْ. فَكَيْفَ بِالْعَائِبِ الَّذِي عَابَ أَخَاهُ وَ عَيَّرَهُ بِبَلْوَاهُ، أَ مَا ذَكَرَ مَوْضِعَ سَتْرِ اللَّهِ عَلَيْهِ مِنْ ذُنُوبِهِ مِمَّا هُوَ أَعْظَمُ مِنَ الذَّنْبِ الَّذِي عَابَهُ بِهِ وَ كَيْفَ يَذُمُّهُ بِذَنْبٍ قَدْ رَكِبَ مِثْلَهُ، فَإِنْ لَمْ يَكُنْ رَكِبَ ذَلِكَ الذَّنْبَ بِعَيْنِهِ فَقَدْ عَصَى اللَّهَ فِيمَا سِوَاهُ مِمَّا هُوَ أَعْظَمُ مِنْهُ، وَ ايْمُ اللَّهِ لَئِنْ لَمْ يَكُنْ عَصَاهُ فِي الْكَبِيرِ وَ عَصَاهُ فِي الصَّغِيرِ [لَجُرْأَتُهُ] لَجَرَاءَتُهُ عَلَى عَيْبِ النَّاسِ أَكْبَرُ. يَا عَبْدَ اللَّهِ لَا تَعْجَلْ فِي عَيْبِ أَحَدٍ بِذَنْبِهِ فَلَعَلَّهُ مَغْفُورٌ لَهُ وَ لَا تَأْمَنْ عَلَى نَفْسِكَ صَغِيرَ مَعْصِيَةٍ فَلَعَلَّكَ مُعَذَّبٌ عَلَيْهِ. فَلْيَكْفُفْ مَنْ عَلِمَ مِنْكُمْ عَيْبَ غَيْرِهِ لِمَا يَعْلَمُ مِنْ عَيْبِ نَفْسِهِ وَ لْيَكُنِ الشُّكْرُ شَاغِلًا لَهُ عَلَى مُعَافَاتِهِ مِمَّا ابْتُلِيَ [غَيْرُهُ بِهِ] بِهِ غَيْرُهُ.
«شايسته است، آنان كه مرتكب گناه نشده‌اند و از معصيت در امان مانده‌اند، به گناهكاران و عاصيان رحمت آورند. و همواره به درگاه خداوندى سپاس گزارند تا سپاس خداوندى، آنان را از عيبجويى گناهكاران باز دارد.
پس چگونه است حال غيبت كننده‌اى كه زبان به غيبت برادر خود مى‌گشايد و او را به سبب گرفتار شدنش در چنگ گناه سرزنش مى‌كند. آيا به ياد ندارد كه خداوند گناهان او را مستور داشته، آن هم گناهانى، كه از گناهان كسى كه زبان به غيبتش گشاده، بسى بزرگتر بوده است و چگونه او را به گناهى نكوهش مى‌كند كه خود نيز همانند آن را مرتكب مى‌شود. و اگر آن گناه را، عينا، مرتكب نشده، خداوند را در مواردى كه از آن گناه عظيمتر بوده است، نافرمانى كرده است. به خدا سوگند، اگر گناه بزرگى مرتكب نشده ولى نافرمانى كوچكى از او سر زده است، جرأت او در عيبجويى و غيبت مردمان گناهى بزرگتر است.
اى بنده خدا، به عيبجويى گناهكار مشتاب، شايد خداوند او را آمرزيده باشد و از خردك گناهى هم كه كرده‌اى، ايمن منشين، بسا كه تو را بدان عذاب كنند. هر كس از شما كه به عيب ديگرى آگاه است، بايد از عيبجويى باز ايستد. زيرا مى‌داند كه خود را نيز چنان عيبى هست. بايد به سبب عيبى كه ديگران بدان مبتلا هستند و او از آن در امان مانده است، خدا را شكر گويد و اين شكرگزارى او را از نكوهش ديگران به خود مشغول دارد».
شرح:
کسانی که از ارتکاب به گناه محفوظ مانده و اهل عصمت هستند و کسانی که لطف پروردگار شامل حالشان شده و از معصیت و گناه در سلامت مانده‌اند، سزاوار است که بر گناهکاران و نافرمانان مهربانی ورزند. این افراد باید پیوسته در زندگی سپاسگذار پروردگار باشند و چون خودشان معصیتی نکرده‌اند، باید از پرداختن به عیوب دیگران نیز پرهیز کنند. عیب‌جویی که از برادرش عیب جویی کند و او را به خاطر گناهانش سرزنش می‌کند، آیا جایگاه پوشش خدا بر گناهان خود را به یاد ندارد که بسی بزرگتر از گناهی است که دیگری را به خاطر آن سرزنش می‌کند؟
یک بنده چگونه بنده‌ای دیگر را به گناهی سرزنش می‌کند که خود نیز چنان گناهی انجام داده است؟ حتی اگر همان گناه هم از او سر نزده است بی گمان در مواردی نافرمانی خدا را کرده که بسی بزرگتر از آن گناه بوده است. سوگند به خدا که اگر آن فرد با گناهی بزرگ خدا را نافرمانی نکرده است، بی گمان گستاخی او بر گناه کار دانستن مردم بزرگتر از آن باید شمرده شود. پس ای بنده خدا، در عیب شمردن گناه کسی شتاب مکن؛ چراکه ممکن است بخشیده شده باشد.
ای بنده خدا بر خود خُردی نافرمانی را ایمن نباش، چراکه ممکن است به خاطر آن گناه به عذاب دچار شوی. پس هرکس از شما که عیب دیگری را می‌داند، باید به این دلیل که عیب خود را می‌داند، از عیب‌جویی دیگران دست بردارد و باید به خاطر اینکه از گناهی که دیگری به آن دچار شده است مصون مانده، سپاسگذار خداوند باشد.
امیرالمومنین (ع) در این خطبه مردم را اندرز می‌دهد که گناهکاران افراد بیماری هستند که افراد مصون از آن گناه باید به آنها مهربانی بورزند، این افراد باید پیوسته شاکر خدا باشند که مرتکب چنین گناهی نشده‌اند. هرگز نباید از کسی عیب جویی کنیم، چراکه خودمان ممکن است گناهی بسی بزرگتر مرتکب شده باشیم. ما باید با مهربانی تلاش کنیم گناهان را از وجود خود و دیگران ریشه کن کنیم.
انتهای پیام
