از فضای مجازی هم می‌توان به خدا رسید

به گزارش ایکنا از قزوین، یکی از مهم‌ترین و باارزش‌ترین عبادت‌ها که در دین مبین اسلام دارای اهمیت خاص و ویژه‌ای است و بسیار بر آن توصیه شده ختم قرآن کریم است که بی‌شک قرائت آن با فهم و تأمل در آیات تأثیرات بسیاری بر روی شخص و جامعه دارد از این‌رو خداوند درباره آن می‌فرماید: «فَاقرَؤا ما تَیَسَّرَ مِنَ القُرآن؛ آنچه برای شما میسّر است قرآن بخوانید» و یکی از وصایای رسول خدا(ص) نیز به امیرمؤمنان علی(ع) تلاوت مستمر قرآن است، چنانچه فرموده‌اند: «وَ عَلَیکَ بِتَلاوَة القُرآن عَلی کُلِّ حالٍ؛ در همه حال و در هر شرایطی قرآن تلاوت کن».
همان‌گونه که انسان برای انجام کارهای روزانه برنامه تهیه می‌کند، هر مسلمانی که می‌خواهد به قرآن عمل کند نیز لازم است به‌طور مستمر با آموزه‌های دینی و قرآن ارتباط داشته تا در پرتو دستورات و راهنمایی‌ها قرآن در دنیا و آخرت کامروا شود.
در عصر حاضر با توجه به پیشرفت چشم‌گیر تکنولوژی و دنیای دیجیتال و اختصاص بخشی از اوقات افراد به فضای مجازی نیاز است که در این بستر مهم نیز برای ترویج و گسترش فرهنگ قرآنی بهره برد.
معصومه صابری‌فرد، دانشجوی ادبیات انگلیسی، 22 ساله و از شهروندان قزوینی است که از سال 93 تاکنون در تلاش برای استفاده از فضای مجازی برای گسترش و ارتباط بیشتر علاقه‌مندان با آیات روح‌بخش قرآن کریم و آموزه‌های دینی است.
با این شهروند فعال و دغدغه‌مند به گفت‌وگو نشستیم تا از لزوم فعالیت در این وادی و راهکارهای تداوم و اثربخشی مناسب در فضای مجازی بشنویم.

ایکنا: آغازگر اولیه قرائت گروهی آیات و سوره‌های قرآن کریم از کجا و چه زمانی آغاز شد؟
صابری‌فرد: در روزهای پایانی سال 93 به فکر ایده‌ای برای انجام کارهای معنوی به‌صورت گروهی بودم تا بتوانم میان مردم و معنویات ارتباط بیشتری برقرار کنم. در این میان مهم‌ترین کار گروهی که به عنوان آغاز هر کار معنوی دیگری در نظر داشتم دوره گروهی ختم قرآن بود.
علت در نظر گرفتن آغاز سال برای این کار گروهی این بود که چیزی بهتر از اینکه تجربه آغاز تازگی و خوش‌یمنی سال جدید(94) با نورانیت آیه‌های روح‌بخش قرآن در راه رضای الهی آن هم با همراهی همدلان قرآنی بسیار زیبا باشد را نیافتم لذا با آغاز سال 1394 تصمیم گرفتم از علاقه‌مندان و دوستانم در فضای مجازی، پیام‌رسان‌ها، وبلاگ و پیامک برای تجربه این فضای دل‌نشین قرآنی دعوت کنم.
در آغاز سال 94 به‌طور رسمی فعالیت‌های من آغاز شد. اوایل دوره آیات قران کریم برحسب تقاضای افراد و توانایی آن‌ها در تعداد آیات و سوره‌های قرآن به‌صورت گروهی تقسیم می‌شد و این برنامه به‌صورت روزانه ادامه داشت با این تفاوت که مشارکت روزانه افراد الزامی نبود. همان‌طور که اکنون هم نیست چرا که هدف با هم بودن و هم دل بودن ما با قرآن کریم است.
به‌مرور این طرح مورد استقبال قرار گرفت و طی ماه‌های بعد تقسیم‌بندی به‌صورت جزء، آیه، صفحه و تفکیک سوره‌ها جزء پیشنهادهای طرح قرار گرفت و هر کسی به‌دلخواه خودش یکی از گزینه‌ها را انتخاب می‌کرد.
اطلاع‌رسانی‌ها نیز به تعدادی از افراد هر دوره صورت گرفت و معمولاً هر کسی معرف عضو دیگری برای حضور در این دوره است. سهم‌ها نیز از طریق رابط‌ها یا مستقیماً از طرف خودم گاهی در فضای مجازی و گاهی نیز به‌صورت پیامک اطلاع‌رسانی می‌شود.
هزینه‌های این طرح نیز به صورت شخصی تأمین می شود و هیچ گاه هم اعلام نشده تا هزینه‌ای جمع‌آوری شود، البته برخی از خیران اعلام آمادگی برای کمک کردند اما خودم نخواستم چون این طرح یک ایده‌ی شخصی است وابسته به‌جایی نیست.

ایکنا: ویژگی‌های شرکت‌کنندگان در دوره‌های ختم قرآن مجازی چیست؟
صابری‌فرد: با عنایت الهی بسیاری از شرکت‌کنندگان اعم از خانم‌ها و آقایان، کودکان، نوجوانان، جوانان و بزرگ‌سال از این طرح‌ها استقبال کرده‌اند به‌گونه‌ای که در این طرح‌ها شاهد مشارکت افرادی در سنین پایین چون 8 سال و حتی 5 ساله نیز هستیم.
بسیاری از شرکت‌کنندگان به‌صورت خودجوش افراد دیگری را به این دوره اضافه کرده و طرحی که در ابتدای سال 94 شاید با اطلاع‌رسانی به 20 نفر آغاز شد اکنون در سومین سال اجرای خود در حدود 376 نفر مشارکت‌کننده دارد.

ایکنا: چرا فضای مجازی؟
صابری‌‌فرد: در ابتدای ورود در این عرصه برخی خرده می‌گرفتند که فضای مجازی جای نشر و فعالیت در این حوزه نیست و حتی برخی پا را فراتر گذاشته و گفتند با این کار قداست قرآن زیر سؤال می‌رود! من در پاسخ این شبهات و سؤالات گفتم که اتفاقاً در این محیط باید حضور فعال داشت تا جریان دینی و قرآنی در آن دیده شود و همگان بدانند در این بستر هم می‌توان چنین جریاناتی را راه‌اندازی نمود.
قرآن برای همه زمان‌ها و همه افراد است و نباید آن را محدود به ماه‌هایی چون ماه رمضان و یا اوقات نماز و مجالس ختم کرد. باید آیه 20 سوره مزمل را جامه عمل بپوشانیم در بسترهای مختلف از جمله فضای مجازی.

ایکنا: چگونه باید چنین طرح‌هایی را در فضای مجازی مدیریت کرد تا به بیراهه منجر نشود؟
صابری‌فرد: وقتی کاری را برای خدا و با نیت الهی انجام دهیم باید حواسمان باشد که خود را در این راه نبازیم و تنها برای رسیدن به هدف فعالیت کنیم! طی این مدت بیشتر اعضا هیچ‌گونه اطلاعاتی از من حتی در حد نام هم نداشتند چرا که این طرح در سراسر کشور پخش‌شده و رابطان بسیاری در شهرهای مختلف کشور در این طرح مشارکت دارند. هدفم دعوت افراد به مشارکت در این کار است لذا هیچ‌گونه گفتگویی خارج از این محدوده و موارد حاشیه‌ای را دنبال نمی‌کنم تا قداست چنین کارهایی هم حفظ شود؛ لذا اگر کسی خواهان حضور در طرح‌های ختم تلاوت قرآن کریم است تنها با اعلام یک اسم و راه ارتباطی می‌تواند ثبت‌نام کند.

ایکنا: بدون شک اجرای هر طرحی به پشتوانه برخی هدف‌گذاری‌ها صورت می‌گیرد. شما از اجرای این طرح قرآنی و دینی به دنبال چه اهدافی بودید؟
صابری فرد: هدف مهم من در وهله نخست ایجاد ارتباط بیشتر با قرآن در زندگی فردی و گروهی بود تا این ارتباط به اشکال مختلف در اندازه و زمان‌هایی که میسر است برقرار شود. اگر به آیه 20 سوره مزمل ف«فاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ» توجه کنیم می‌بینیم که خداوند هم از ما ارتباط با قرآن را بدون محدودیت زمانی در هر حالتی، هر کجایی، به هر مقداری که توانش را داریم درخواست دارد.

ایکنا: واکنش خانواده، اطرافیان و دوستانتان در مقابل این طرح چه بود؟
صابری فرد: اکثریت استقبال و مرا برای ادامه این راه تشویق کردند و برخی نیز بسیار خیلی مشتاقانه مایل به مشارکت و یا همکاری در اطلاع‌رسانی شدند. خانواده‌ام نیز سهمی در این دوره‌های گروهی دارند و البته عده محدودی هم چون آن زمان با چنین ایده‌ای برخورد نداشتند برایشان اجرای این طرح در این فضا و به این شکل جای سؤال و تعجب داشت!

ایکنا: تاکنون چه میزان ختم قرآن داشته‌اید؟
صابری فرد: این طرح در دوره ختم قرآن به همین شکل تقسیم‌بندی‌های کم و بدون زمان توانست تا آبان 95 تعداد 18 دوره ختم کامل قرآن را با مشارکت اعضا انجام و در ماه رمضان 95 طرح هر روز یک دوره کامل قرآن را داشتیم که تا پایان یک ماه 30 دوره کامل ختم قرآن انجام شد.
همچنین تا ماه رمضان سومین سال اجرای این طرح در سال 97 نیز54 دوره کامل ختم دسته‌جمعی قرآن به ثبت رسید.

ایکنا: میزان ارتباطت شخصی خودتان با قرآن چگونه است؟
صابری فرد: تمام تلاشم بر این است که هر روز پیوندی بین خواندن چند صفحه قرآن با اوقات نماز برای خود برقرار کنم ولی اگر در همین حد هم موفق نشوم به حداقل بسنده کرده و با تلاوت برخی از سوره‌ها تلاش می‌کنم این ارتباط در طول شبانه‌روز پایدار باشد.

ایکنا: از کجا مطمئن می‌شوی که افراد حتماً سهم خود را انجام داده‌اند؟
صابری فرد: این سؤالی است که بسیاری از من می‌پرسند که در پاسخ آن‌ها می‌گویم اول آنکه یقیناً من هم نمی‌دانم اما معتقدم هر کسی خودش هست و کاری که برای خدای خودش انجام می‌دهد. نکته بعد آنکه این‌یک مشارکت اخلاقی و کار دلی است و هر کسی با انگیزه شخصی و حتی گروهی و باعلاقه در آن شرکت می‌کند لذا کمتر کسی است که در کاری باعلاقه وارد شود ولی انجامش ندهد. اگر عده‌ای هم به‌عمد یا غیرعمد فراموش کنند یا انجام ندهند هیچ گناهی مرتکب نشده‌اند چون این‌یک کار مستحب و ارزشمند است و فکر می‌کنم اگر کسی نتواند انجام دهد به‌طورقطع خودش را از رزق معنوی جا انداخته است.

ایکنا: چه میزان از وقت خود را در طول روز و یا هفته به این کار اختصاص می‌دهید؟
صابری فرد: اینکه چند ساعت از شبانه‌روز را به این کار اختصاص می‌دهم را نمی‌توانم به‌طور دقیق بگویم چون گاهی اطلاع‌رسانی می‌شود و تا چند روز پیام‌های مشارکت دریافت می‌شود بااین‌حال در این اطلاع‌رسانی‌ها برای تنظیم و ارسال متن، بررسی تک‌تک پیام‌های دریافتی از راه‌های مختلفی که اطلاع‌رسانی شده و بعد هم اعلام سهم موردنظر از اجزاء و سوره‌های قرآن کریم یا ادعیه و اذکار مختلف به افراد، وارد کردن اجزاء تلاوت شده به لیست تکمیلی زمان گذاشته می‌شود. البته به این نکته نیز توجه دارم که کسی سهم تکراری به‌ویژه در قرآن نداشته باشد و از سوی دیگر برای برقراری نظم به تاریخ شروع و پایان هم باید توجه لازم را داشته باشم.

ایکنا: معمولاً نیت این طرح‌ها را چگونه انتخاب می‌کنید؟
صابری فرد: اتفاقات خوب در طول اجرای این طرح کم نبود، به‌ویژه آنکه اجرای هر دوره را با نیت‌های خاص چون موفقیت در قبولی رشته‌های خوب دانشگاه، خریدوفروش مسکن، حل مشکل ازدواج، توفیق سفرهای زیارتی، فرزنددار شدن، شفای بیمار و بسیاری از اتفاقات خوب دیگر را دنبال می‌کردیم که خداوند به برکت همین دعاها و تلاوت‌های گروهی به یکایک اعضای حاضر در گروه عنایت کرد. بیشترش را هم الله‌اعلم.
در این طرح ما بسیاری از بزرگان از علما، امام راحل، شهدا، رهبر معظم انقلاب، دلسوزان انقلاب، آزادگان، جانبازان، والدین خود و دیگر اعضا، دوستان و آشنایان و نزدیکان را در ثواب هدیه‌های گروهی در نظر گرفته و در نیت‌های خود به‌طورمعمول مناسبت‌های تقویمی از جمله ولادت و شهادت ائمه را نیز مورد توجه قرار می‌دهیم تا به‌عنوان هدیه اعضا در محضر آن بزرگواران باشد.

ایکنا: از زمانی که این کار را شروع کرده‌اید چه آثاری از اجرای آن در زندگی خودتان دیده‌اید؟
صابری فرد: من این کار را با نیت اینکه آثاری در زندگی‌ام به یمن آن مشاهده کنم را آغاز نکردم بااین‌حال به‌طورقطع در جزءبه‌جزء زندگی و شخصیتم آثار آن وجود دارد.
بسیاری از ما هر روز در فضای مجازی زمان زیادی را صرف می‌کنیم و حال با اجرای چنین طرح‌هایی در این فضا بستری برای معرفی و آشنایی آن‌ها با چنین محافلی ایجاد می‌شود. این طرح‌ها شاید تلنگری باشد برای آن‌هایی که از تلاوت آیات قرآن دور شده‌اند تا دوباره سمت قرآن برویم. برخی نیز با اجرای این طرح‌ها به‌یقین بیشتری نسبت به دعاهای گروهی رسند لذا این اقدام که برخی رابط کار خیری مثل نزدیکی افراد با قرآن شوند بسیار ارزشمند است.

ایکنا: اجرای طرح خود را تنها در حیطه ختم قرآن دیده‌اید یا فعالیت‌های دیگری نیز دارید؟
صابری فرد: یکی از کارهایی که در طول اجرای طرح انجام می‌شود انجام کارهای معنوی دیگری چون خواندن بسیاری از ادعیه بود که معمولاً هر بار که یک دور قرآن ختم می‌شد به‌عنوان هدیه معنوی اعلام می‌شد تا هر کدام از شرکت‌کنندگان که علاقه داشت در این طرح‌ها هم شرکت کند. گاهی نیز به درخواست بعضی از شرکت‌کنندگان به‌صورت اختصاصی دعاهای گروهی خوانده می‌شد.
کم‌کم پیشنهاد‌های دیگری مثل دوره نهج‌البلاغه افزوده شد که در مدت 3 ماه انجام شد، صلوات‌های خاصه، بعضی از دعاها و اذکار و حتی برخی از نمازهای مستحبی نیز در دوره اطلاع‌رسانی شد تا علاقه‌مندان به‌دلخواه در آن مشارکت کنند.
از دیگر کارهای معنوی که دوست داشتم نگاه متفاوت‌تری به آن شود ختم صلوات بود که در اجرای این طرح هم به‌مانند ختم تلاوت قرآن محدودیتی در تعداد و یا زمان انجام آن نگذاشتیم تا شرکت‌کنندگان با خیال راحت سهم اعلامی خود را انجام و آن را اعلام کنند. در اولین سال و در اولین ماه شعبان با مشارکت 237 نفر حدود 360هزار و 164 صلوات را به حضرت مهدی(عج) هدیه کرده‌ایم. وقتی رقم صلوات‌های ختم شده را به اعضا اطلاع‌رسانی کردم حتی برای شرکت‌کنندگان هم باورکردنی نبود!
دوره حفظ قرآن همراه با تفسير و حفظ نهج‌البلاغه به‌صورت کاملاً مجازی و همراه با مباحثه در محیط پیام‌رسان سروش «ويژه بانوان» نیز از دیگر طرح‌هایی است که به‌تازگی آغاز شده و قرآن‌پژوهان در اين دوره، روزانه یک یا دو خط قرآن و هر دو هفته يك حكمت نهج‌البلاغه را حفظ كرده و ضمن استفاده از دوره‌های تجوید و شروح نهج‌البلاغه و نکات تفسیری، با دوستان خود مباحثه می‌کنند.

ایکنا: بسیاری از افراد مانند شما تلاش می‌کنند تا در این وادی وارد شوند اما بعد از مدتی آن را رها می‌کنند. دلیل ممارست و پیگیری جدی شما چیست؟
صابری فرد: هدف، یک هدف همیشگی هست؛ برای خدا کاری انجام دادن حد و حدود و خستگی ندارد، انتظار داشتن و کمیت هم ندارد بلکه کیفیت دارد. پیگیری این‌گونه طرح‌ها با این هدف دنبال می‌شود. بی‌شک وقتی کاری را به نیت الهی انجام می‌دهیم نمی‌شود که آن را به‌صورت ناقص رها کرد. شاید دلیل عدم موفقیت برخی در این راه ناشی از کم‌کاری و صبر کم آن‌ها و مهم و ارجح بودن کمیت در مقابل کیفیت کار است.
البته نکته‌ای را باید به‌عنوان انگیزه کار مشخص کنم و آن اینکه این طرح اگر توانست با موفقیت تاکنون به‌صورت مستمر ادامه پیدا کند دلیلش مشارکت در تلاوت آیات قرآن یا خواندن دعا و ختم صلوات آن هم بدون محدودیت زمانی است چرا که گاه حجم زیاد صفحات موجب کاهش انگیزه شخص می‌شود. بارها دیده‌ام در مکان‌های مختلف وقتی جزءهای قرآن یا صلوات تقسیم می‌شود به دلیل آنکه زمان برای آن عنوان کرده‌اند، بسیاری به دلیل نگرانی از اینکه نتوانند در آن بازه زمانی آن را انجام بدهند شرکت نمی‌کنند. برای همین به‌گونه‌ای تقسیم‌بندی بین افراد مختلف انجام شد تا هر کسی به سهم خودش در دوره کردن کامل قرآن شرکت کند. تلاش من بر این است که به بهانه کار گروهی، انگیزه کارهای معنوی هم در ما بالاتر رفته و معنویت در روزمرگی‌های ما پررنگ‌تر از قبل شود به‌ویژه برای کارهایی که به‌نوعی زمین‌مانده و برخی شور و حال تنهایی انجام دادن آن را ندارند و کار گروهی بهتر پیش می‌رود.
معمولاً شروع و پایان هر دوره‌ای در مناسبت‌های خاصی انجام می‌شود و برای تلاوت آیات نیز محدودیت زمانی قرار نداده‌ایم البته اینکه اعلام می‌شود یک جزء در مدت یک ماه و یا هر هفته یک صفحه قرآن خوانده شود صرفاً جهت ایجاد نظم و هماهنگی بیشتر این دوره‌ها است.
نکته دیگر اینکه هر کسی که در این دوره‌ها حضور دارد لزوماً به این شکل نیست که در دوره‌ی بعدی هم حتماً شرکت کند. این ویژگی منجر به استقبال شرکت‌کنندگان شد تا بر حسب زمان وقت خالی خود بتوانند زمان گذاشته و با تطبیق وقت خود در این طرح شرکت کنند.

ایکنا: یکی از زیباترین اقداماتی که شما در حال انجام آن هستید سلام دادن در هر ساعت از روز به یکی از اهل‌بیت است. بیشتر این طرح را توضیح می‌دهید.
صابری فرد: خداوند در کنار قرآن کریم اهل‌ بیت(ع) را نیز به‌عنوان ودیعه‌ای گران‌قیمت به بشریت اهدا کرده است و در حدیث ثقلین نیز به این نکته اشاره شده است. بارها شنیده‌ایم که توصیه می‌کنند در ابتدای صبح به امام حسین(ع) سلام دهیم و یا در رسانه‌ها در ساعت‌های خاصی مثل ساعت 8 یا 12 روز یا شب به امام زمان(عج) یا امام رضا(ع) سلام داده می‌شود. دیدن این اقدام آن‌ها مرا به فکر فرو برد که چرا برای سایر اهل‌بیت چنین برنامه‌ای نداشته باشیم. ازاین‌رو یک برنامه شخصی برای خود ایجاد کردم و چون 12 ساعت در روز و 12 ساعت در شب داریم و خود این ساعت‌ها طوری است که می‌شود آن را به تعداد اهل‌بیت تقسیم کرد مقرر کردم به یکی از اهل‌بیت در همان ساعت سلام دهم تا شاید بدین‌وسیله زمینه ارتباط با ائمه اطهار بیشتر شود.
چند سالی است که خودم این طرح را اجرا می‌کنم و زیاد هم در این خصوص اطلاع‌رسانی نکرده‌ام، بااین‌حال ذکر جزئیات این طرح برای ایجاد راهکاری برای ارتباط بیشتر با اهل‌بیت است و ان شاء الله هر کسی از این بعد این طرح را در زندگی‌اش اضافه می‌کند دعاگوی من نیز باشد.

ایکنا: از فعالیت‌ها و تفریحات دیگر زندگی‌ات برایمان بگو.
صابری فرد: بخشی از مشغولیات و فعالیت‌های روزمره من به کارهایی چون نویسندگی، سرایش شعر، مطالعه، کار هنری و آموزش دادن قرآن می‌گذرد.

ایکنا: نکته آخر؟
صابری فرد: بی‌شک این‌گونه کارهای گروهی می‌تواند فرهنگ مشارکت گروهی را پررنگ کند. ان شاء الله که آیه آیه قرآن روشنگر راهمان و برکت زندگی ما باشد.

گفت‌و‌گو از رقیه ملاحسنی