جدیدترین شماره فصلنامه «مطالعات تفسیری» منتشر شد

به گزارش ایکنا؛ شماره ۳۴ فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تفسیری ویژه تابستان 97 به صاحب‌امتیازی دانشگاه معارف اسلامی وابسته به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و مدیرمسئولی ابراهیم کلانتری منتشر شد.
عناوین مقالات منتشره در این شماره بدین شرح است: «بررسی تفسیری ارتباط ایه «و ان یکاد» و مسئله چشم‌زخم»، «معناشناسی توصیفی «فساد» در تفسیر ایات قران کریم»، «شاخصه‌های رویکرد تفسیر عقلی شیخ طوسی با تاکید بر ایات 83 و 149 سوره انعام»، «بررسی تفسیری حروف مقطّعه «ن»، «ق» و «ص» در سوره‌های: قلم، ق و ص»، «واکاوی تفسیری ایات سوره اسراء درباره فساد بنی‌اسرائیل با تکیه بر عدم ترادف در ترکیب وصفی «عبادا لنا»»، «بررسی پیوست یا گسست معنایی در تفسیر ایات 50 تا 54 سوره یوسف»، «بررسی سیمای اعتقادی و رویکرد تبلیغی مؤمن ال‌یاسین از نگاه ایات قران و تفاسیر فریقین»، «تحلیلی بر مفهوم ایه مودّت و رابطه ان با اجر حضرت ابراهیم»، «تحلیل انتقادی اراء خاورپژوهان در تفسیر انبیاء اولوالعزم (نوح، ابراهیم، موسی) در قران»، «نقد و بررسی کتاب تفسیری «روضه الامثال»».
در چکیده مقاله «معناشناسی توصیفی «فساد» در تفسیر ایات قران کریم» اثر فتحیه فتاحی زاده و معصومه شیردل چنین می‌خوانیم: «واژه «فساد» و مشتقات ان 50 مرتبه در ایات قران کریم به‌کار رفته است. تاکنون با نگاه معناشناسانه به‌عنوان شیوه‌ای منسجم و استاندارد در تحلیل مفاهیم قرانی، مورد پژوهش قرار نگرفته است. این پژوهش با روش معناشناسی توصیفی، به تحلیل تفسیری حوزه معنایی «فساد» در قران می‌پردازد. به‌این‌ترتیب، «الارض» پربسامدترین واژه هم‌نشین «فساد» است. تاکید مکرر بر پرهیز از فساد در زمین، نشانه اهتمام قران نسبت به بعد اجتماعی زندگی بشر است.
نکته قابل‌توجه، هم‌نشینی «فساد» با «صلاح» از نظر کمی و کیفی است. از دیدگاه قران، اساس زندگی بر نظم و صلاح بنا شده، از این ‌رو خدای متعال با وجود حمایت مستمر از صالحان، همواره نسبت به مفسدان اظهار نفرت و غضب نموده و دیگران را به عبرت گرفتن از عاقبت انان فراخوانده است. در محور جانشینی نیز، «ظلم» با «فساد» رابطه عام و خاص دارد، چنان‌که هر فسادی، با رویکردی ظالمانه؛ یعنی ازاله حق و خروج از حد اعتدال، همراه است. ازجهتی دیگر، واژه «کفر» معادل با «فساد» است؛ زیرا عدم اعتقاد به وجود ناظمی مصلح برای عالم، همان فساد اعتقادی و ریشه اصلی تمام مفاسد می‌باشد. بنابراین ملاحظه می‌شود که ماهیت هر فسادی، متشکل از «سیئه» و شرارت است.»
در طلیعه مقاله «شاخصه‌های رویکرد تفسیر عقلی شیخ طوسی با تاکید بر ایات 83 و 149 سوره انعام» می‌خوانیم: «توجه به مقوله عقل‌گرایی و کارکرد ان در فهم متون دینی در میان مفسران شیعه دارای قدمت بسیاری است. شیخ طوسی از پیشگامان چنین رویکردی است. این نوشتار پس از تعریف عقل و تحلیل مقصود رویکرد عقل‌گرایانه در تفسیر، به بررسی دلایل و زمینه‌های به ظهور رسیدن چنین گرایشی در تفسیر با تاکید بر دو ایه از ایات قران می‌پردازد. روشن است که مفسر برای ورود به چنین عرصه‌ای، شاخصه‌هایی را مد نظر قرار داده است.
در این پژوهش به مهم‌ترین و بارزترین عناوین این شاخصه‌ها اشاره و سپس با محور قرار دادن مفهوم ایات 83 و 149 سوره انعام به شرح و ذکر نمونه هر کدام پرداخته خواهد شد. وجه نواوری این تحقیق کشف شاخصه‌های عقل‌گرایی در تفسیر تبیان است. از دستاوردهای مهم این پژوهش که از زمره شاخصه‌های عقل‌گرایی در دیدگاه شیخ طوسی به‌شمار می‌اید، می‌توان به مواردی مانند احتجاج و استدلال به همراه نفی تقلید در دین‌شناسی، تاویل‌گرایی به‌مثابه شاخصه بارز عقل‌گرایی در تفسیر، نقد عقلانی روایات، اجتهاد و استنباط‌های کلامی، ارائه وجوه معنایی گوناگون برای ایات و تحلیل در مباحث ادبی ایات اشاره نمود.»
قران کریم که کتاب هدایت و انسان‌سازی است، در معرّفی چهره‌‏های برتر انسانی، تنها به پیامبران بسنده نکرده و به تبیین سیره و منش افراد دیگری هم پرداخته که در کنار انبیاء راه رستگاری و سعادت را به دیگر مردمان نمایانده‌اند. یکی از این شخصیّت‌های مبارز و دیندار، مؤمن ال‌یاسین است. او که در تفاسیر فریقین، اغلب با نام حبیب نجّار یاد شده است، به محض ورود رسولان به شهر خود، به انان ایمان اورد و هنگامی که از تکذیب انبیاء توسّط قومش اگاهی یافت، با قوم خود با لحنی موعظه‌گر و دلسوزانه شروع به سخن نمود و در ارشاد و راهنمایی انان کوشید. وی به تصریح قران کریم، به خدای متعال و روز قیامت یقین داشت، از پرستش بُتان بیزاری می‌جست و با اعتقاد کامل به بعثت انبیاء، سعی در دفاع از انان داشت تا جایی که در این راه به شهادت رسید. سخنان گوهربار وی در ایات 20 تا 27 سوره یس امده است.
مقاله «بررسی سیمای اعتقادی و رویکرد تبلیغی مؤمن ال‌یاسین از نگاه ایات قران و تفاسیر فریقین» اثر محمدجواد نجفی و ابوالفضل صادقی به بررسی ویژگی‌های فکری و عقیدتی، رفتار، سخنان و دیدگاه‌های این انسان دیندار و چگونگی اثرگذاری وی در نهضت حضرت عیسی از نگاه ایات نورانی قران کریم و تفاسیر فریقین پرداخته است.
چکیده مقاله «تحلیلی بر مفهوم ایه مودّت و رابطه ان با اجر حضرت ابراهیم» بدین شرح است: «آیه مودّت از ایات عقیدتی بسیار مهم و اختلافی میان تفاسیر فریقین است. بسیاری از مفسران اهل سنت و برخی از تفاسیر شیعه به جهت اعتقاد به عدم درخواست اجر دنیوی از سوی انبیاء گذشته، درخواست اجر برای پیامبر اسلام را بعید دانسته‌اند.
به ‌نظر می‌رسد تفاسیر فریقین از توجه به سیاق حاکم در داستان حضرت ابراهیم که ایین حنیف را مقدم و دین اسلام را تالی ان می‌داند، غفلت ورزیده‌اند؛ زیرا در ان داستان خدای متعال درخواست امامت از سوی ان حضرت بر ذریّه خود در اخرالزّمان را اجابت نموده و از امامت اعطایی به ذریّه ان حضرت با عنوان اجر دنیوی و حسنه یاد کرده است، حسنه‌ای که خدای سبحان در ایه مودّت، مصادیق ان را اهل‌بیت نبوّت و رسالت از ذریّه حضرت ابراهیم در وهله نخست و عترت پیامبر اسلام در مرحله بعد معرفی فرموده است. با اتّخاذ چنین رویکردی و با بررسی مفهومی واژه‌های اجر، القربی و سیاق حاکم بر ایه مودّت، می‌توان اختلاف‌های اساسی میان فریقین در مسئله خلافت بعد از پیامبر(ص) را پایان داد.»
انتهای پیام