خبرنگار واقعی چه کسی است؟
گروه اجتماعی ــ نشست خبری با مدیر مربوطه در حال تمام شدن است و کم‌کم خبرنگاران آماده رفتن می‌شوند، به ناگاه در باز می‌شود و نگاه‌ها به سمت دیگری می‌چرخد، شخصی وارد می‌شود و زیر نگاه سنگین اصحاب رسانه به سمت مسئول جلسه می‌رود! خبرنگاران کم کم سالن را ترک می‌کنند، فرد مورد نظر که هدیه خود را از مدیر برنامه دریافت کرده با لبخند سالن را ترک می‌کند، با چنین رفتاری او نام خود را خبرنگار گذاشته، در حالی است که هیچ نشانی از ویژگی‌های یک خبرنگار ندارد؛ او یک خبرنگار نماست...
یکی از مهم‌ترین درخواست‌های جامعه خبرنگاران استان قزوین توجه به موضوع پایش خبرنگاران از خبرنگارنماهاست، موضوعی که در نشست‌های مختلف همواره مورد تأکید است و چندی پیش نیز زمزمه‌هایی از پایش خبرنگاران با محوریت خانه مطبوعات و استانداری و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مطرح شد، چنانچه «منوچهر حبیبی» رئیس شورای اطلاع‌رسانی استان قزوین با تأکید بر خروج از پراکندگی و نابسامانی در حوزه رسانه، می‌گوید: پایش خبرنگاران و شناسنامه‌دار شدن آن‌ها در دستور کار است و برای اجرای این کار نیازمند جمع‌آوری اطلاعات دقیقی از همه فعالان رسانه هستیم.
با وجود اهمیت این موضوع، چگونگی و شاکله انجام این طرح بسیار حائز اهمیت است از این رو به سراغ خبرنگاران رسانه‌های مختلف استان قزوین رفتیم تا ضمن بررسی ویژگی‌های یک خبرنگار واقعی، تفاوت بین خبرنگاران با خبرنگارنماها را مورد توجه قرار داده و ضرورت‌های پایش جامعه رسانه و راهکارهای رسیدن به این موضوع را بررسی کنیم.
ایکنا: به‌عنوان کسی که سال‌هاست در حوزه خبر در حال فعالیت هستید، ویژگی‌های یک خبرنگار واقعی را در چه می‌دانید؟
خبرنگاران پژوهشگرند
«جابر خرم نیا» رئیس خانه مطبوعات استان قزوین و مدیر خبرگزاری فارس در قزوین: باور الهی، صداقت، شجاعت، صراحت، مردم‌داری، دانش، تخصص و پژوهشگری از ویژگی‌های مهم و ضروری یک خبرنگار است.
خبرنگاران هنرمندانه و تخصصی به پایش اخبار براساس واقعیت می‌پردازند
«ملیحه شریف خواه» خبرنگار روزنامه اطلاعات: خبرنگاری یک حرفه و شغل هنری است و خبرنگار واقعی باید در کنار کسب آموزش و مهارت به دنبال کسب تجربه در بخش‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی باشد؛ در عین حال کسب این تجربیات در حوزه مربوط به فعالیت خبرنگاران باید بتواند هنرمندانه باشد و تخصصی به پایش و ویرایش اخبار براساس واقعیت و صحت مطلب بپردازد.
خبرنگاران از جانب‌داری و وابستگی به جریانی خاص پرهیز می‌کند
«پرویز بنی اردلان» روزنامه‌نگار هفته‌نامه تابان: به دور از هرگونه شعارزدگی خبرنگار واقعی فردی است که با بهره‌مندی از دانش دقیق کار در حوزه خبر به‌صورت حرفه‌ای، مستمر و متعهد در رسانه‌های مرسوم از جمله رسانه‌های مکتوب و خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری شناسنامه‌دار فعالیت و موضوعات خبری مختلف را رسانه‌ای کند. ضمن اینکه خبرنگار واقعی همان‌طور که در دستورالعمل‌ها ذکر شده باید از جانب‌داری، افراط گری و وابستگی به جریانی خاص پرهیز کند و اخبار را همان‌طور که اتفاق افتاده بنویسد.
خبرنگاران به مانند آینه‌ای منعکس‌کننده اتفاقات است
«رکسانا رضایی» عضو هیئت‌مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان و سردبیر هفته‌نامه نگاه قزوین: خبرنگار واقعی باید مانند آینه‌ای منعکس‌کننده اتفاقاتی باشد که بر عهده گرفته است، در عین اینکه شرح کامل ماجرا را به‌صورت دقیق و کامل می‌دهد بی‌طرف بوده و قضاوت و سلیقه شخصی خود را در این کار دخیل نکند. خبرنگار باید در شرح یک ماجرا واقعیت را قربانی حدس و گمان خود نکرده و همواره چهار مهارت خواندن، نوشتن، صحبت کردن و شنیدن را در خود تمدید کند، همچنین مطالعه زیاد باعث نگاه دقیق‌تر و کارشناسانه‌تر نسبت به جامعه اطراف شده و به همان میزان مطالبه‌گر بهتری نیز خواهد بود.
خبرنگاران پلی بین مردم و مسئولان هستند
«طهورا قلی‌پور» خبرنگار خبرگزاری فارس: از نظر من خبرنگار کسی است که فعالیت‌های رسانه‌ای خود را بدون حب و بغض شخصی انجام داده و با داشتن روحیه دغدغه‌مند تمام تلاش و ظرفیت خود را در راستای برطرف کردن مسائل و مشکلات جامعه به کار می‌گیرد. خبرنگاران پلی بین مردم و مسئولان هستند بدین معنی که مشکلات و دغدغه‌های مردم را از مسئولان مطالبه و پاسخ و عملکرد مسئولان را نیز انعکاس می‌دهند البته در این زمینه امانت‌داری را هم لحاظ کرده و این‌طور نیست که صرفاً بخواهند یک‌طرفه قضاوت کنند. آن‌ها منفعت‌طلبی را در حوزه فعالیت‌های رسانه‌ای کنار می‌گذارند و با در نظر گرفتن منافع جمعی جز حقیقت و صداقت فعالیت دیگری انجام نمی‌دهند حتی اگر منافع خودشان به خطر بیفتد.
خبرنگاران جسارت، شفافیت و تخصص را در کنار روحیه ایثارگری دارند
«ولی‌الله حسین زاده» خبرنگار و فعال رسانه‌ای: خبرنگار واقعی باید صداقت، امانت‌داری، جسارت، تخصص، انگیزه، روحیه ایثارگری، شفافیت داشته و در یک‌کلام عاشق شغل و حرفه‌ای خود باشد تا بتواند مسئولیت و مأموریت خود را به‌درستی و شایستگی و بی‌طرفانه انجام دهد.
خبرنگاران یک‌طرفه به قاضی نمی‌روند
«طاهره سادات موسوی» خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی صبح قزوین: جستجوگری، اعتقاد به بیان حقیقت تحت هر شرایطی، قدرت تحلیل و بسنده نکردن به روایت صرف اتفاقات رخ داده، داشتن حوزه تخصصی و مطالعه در حوزه موردنظر در کنار مطالعه تاریخ، علاقه به کار خبری از جمله ویژگی‌های یک خبرنگار است. همچنین یک خبرنگار ضمن رعایت اخلاق حرفه‌ای نباید هیچ‌وقت یک‌طرفه به قاضی برود چرا که نگاه همه‌جانبه و نقد کردن و نقدپذیری از ضرورت‌های کار خبری است که از اهمیت بالایی برخوردار است، یک خبرنگار برای پیشرفت در کار خود نباید به خواندن خبر صرف اکتفا کند، مطالعه آثار ادبی برجسته ایران و جهان و تمرین در نوشتن به تکامل و رشد قلم خبرنگار کمک می‌کند لذا نباید از آن غافل شود.
ایکنا: بی‌شک در جامعه رسانه‌ای شاهد حضور کسانی در کسوت خبرنگار هستیم که در عمل فاصله بسیاری با حرفه خبرنگاری دارند، کسانی که شاید بتوان از آن به نام «خبرنگارنما» نام برد؛ به نظر شما تفاوت عمده بین خبرنگاران با این افراد چیست؟
خبرنگارنماها تخصص و ویژگی خبرنگاری را ندارند
«جابر خرم نیا» رئیس خانه مطبوعات استان قزوین و مدیر خبرگزاری فارس قزوین: یک خبرنگار واقعی متناظر با ویژگی‌های عنوان‌شده پویا و فعال دست به تولید محتوا می‌زند، رسالت خبری و گزارشگری خود را دنبال کرده و به فکر آگاه‌سازی جامعه است؛ اما خبرنگارنما یا در فکر مطامع دنیوی است یا متأثر از مسائل دیگر سخن می‌گوید و محتوا تولید می‌کند. گاهی نیز متأسفانه شاهدیم برخی تنها به‌واسطه یک موقعیت وارد رسانه‌ای می‌شوند، نه تخصص و نه ویژگی خبرنگاری را دارند و تنها از این عنوان برای پیشبرد امور خود استفاده می‌کنند و حتی تولیدی نیز در این حوزه ندارند.
خبرنگارنما کار میرزا بنویس‌های سابق را انجام می‌دهند
«ملیحه شریف خواه» خبرنگار روزنامه اطلاعات: کسانی که ویژگی‌های بارز خبرنگار واقعی را ندارند را می‌توان خبرنگارنما دانست که توانایی تنظیم یک خبر را هم ندارند چه برسد به تجزیه‌وتحلیل در این حوزه؛ در واقع آن‌ها کار میرزا بنویس‌های سابق را انجام می‌دهند.
فراخوان خبرنگارنماها به خانواده و بستگان در نشست‌های خبری!
«پرویز بنی اردلان» روزنامه‌نگار هفته‌نامه تابان: خبرنگارنماها کسانی هستند که به‌رغم نگارش نامفهوم و پراکنده خبر که به‌صورت تصنعی و برای خالی نبودن عریضه در جلسه و برنامه‌ای نوشته می‌شود هیچ‌گاه آن مطالب رسانه‌ای نمی‌کنند، متأسفانه این موضوع و آسیب مدتی است دامن‌گیر حوزه رسانه شده که در شکل‌گیری آن سه عامل نقش‌آفرینی می‌کند:
اول اینکه مدیران روابط عمومی دستگاه‌ها و کلاً صاحبان خبر به دلیل ترس از عواقب احتمالی عدم دعوت از همه خبرنگاران در جلسات خود با علم به اینکه برخی خبرنگارنما هم وارد جلسه می‌شوند، بدون وسواس از همه دعوت به عمل می‌آورند.
دوم اینکه اغلب افرادی که در گذشته در یکی از نشریات استان فعالیت خبری کرده و یا نمایندگی یکی از روزنامه سراسری را داشته‌اند و در حال حاضر هیچ وابستگی با حوزه رسانه ندارند، به دلیل عضویت در کانال‌ها و گروه‌های اطلاع‌رسانی ویژه خبرنگاران به محض رؤیت دعوت‌نامه یکی از دستگاه‌ها برای نشست مطبوعاتی از آن مطلع و بدون هیچ دغدغه‌ای در جلسه حضور پیدا می‌کنند و نام رسانه‌ای که اصلاً وی خبرنگار آن نبوده و یا نمایندگی نمی‌کند را در لیست مدعوین می‌نویسد! این افراد فارغ بال و بدون هیچ فیلتر و راستی آزمایی با هدف استفاده از مواهب احتمالی آن جلسه که شاید کارت هدیه باشد، در این جلسات حضور پیدا می‌کنند در حالی که ممکن است هیچ خروجی خبری هم از سوی آن‌ها وجود نداشته باشد.
نکته سوم هم اینکه برخی از خبرنگاران خانواده، وابستگان و دوستان خود را که شاید قبلاً خبرنگار بوده و یا در رسانه به فعالیت غیر حوزه خبر مشغول بوده‌اند را به‌محض مطلع شدن از برگزاری جلسات مختلف با اهمیت ملی و استانی از جمله نشست‌های خبری با علم به اینکه هیچ فیلتر و مانعی وجود ندارد، به‌طور خودجوش به جلسه فرا می‌خوانند که این قبیل رفتارها و مسائل دست در دست هم داده و باعث می‌شود جایگاه خبرنگاران واقعی در نگاه مدیران و مسئولان روابط عمومی‌ها به‌شدت تنزل یابد.
خبرنگارنماها می‌خواهند از این راه به آب‌ونانی برسند!
«رکسانا رضایی» عضو هیئت‌مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان و سردبیر هفته‌نامه نگاه قزوین: تنها در حوزه خبر خبرنگارنما نداریم بلکه در مشاغل دیگر نیز چنین اشخاصی وجود دارد، چنین اشخاصی هر آنچه وظیفه ذاتی آن شغل است را کنار گذاشته و با نداشتن صداقت، از آن شغل برای رسیدن به مقاصد دیگر استفاده می‌کند. خبرنگارنما لباس خبرنگار را بر تن می‌پوشد و از آن به‌عنوان سکویی برای رسیدن به مقاصد سیاسی، اقتصادی و دیگر جنبه‌ها استفاده می‌کند، این افراد دغدغه‌شان رسانه و مردم و آگاهی بخشی به جامعه نیست و فقط می‌خواهند از این راه اسمی برای مقاصد خود به دست آورده و به آب‌ونانی برسند.
خبرنگارنماها را می‌توان در نشست‌های مطبوعاتی دید!
«طهورا قلی پور» خبرنگار خبرگزاری فارس: خبرنگارنماها عمدتاً افرادی هستند که می‌توان آن‌ها را در نشست‌های مطبوعاتی یا برنامه‌های خاص دید، این افراد معمولاً در انعکاس اخبار هم جانب امانت رو رعایت نمی‌کنند و بیشتر فعالیتشان به‌صورت سفارشی است و بدون در نظر گرفتن رسالت خبری اقدام‌به انعکاس اخبار می‌کنند.
خبرنگارنماها باعث بدبین شدن مدیران به این صنف تأثیرگذار می‌شوند
«ولی‌الله حسین زاده» خبرنگار و فعال رسانه‌ای: خبرنگاران واقعی چون خود را در برابر مردم، جامعه و حتی تاریخ مسئول می‌دانند تلاش می‌کنند که زبان گویای مردم باشند و مسائل جامعه را به دور از هرگونه مصلحت‌اندیشی‌های شخصی، سیاسی، گروهی و انعکاس دهند اما خبرنگارنماها افرادی هستند که منافع مردم و جامعه برایشان از اهمیت برخوردار نیست. آن‌ها شغل خبرنگاری را پوششی برای رسیدن به اهداف نادرست خود در مسائل مختلف قرار داده‌اند و همواره در تنظیم خبر و یا تهیه گزارش منافع خود را در اولویت قرار می‌دهند؛ البته این قشر با توجه به اینکه در کار خود صداقت ندارند و پس از مدتی اهداف و نیت‌های نادرست آنان برای همگان نمایان می‌شود از عمر بسیار کوتاهی برخوردار هستند؛ امروز در استان قزوین حضور و فعالیت خبرنگارنماها که صرفاً به دنبال منافع شخصی خود هستند باعث از بین رفتن اعتماد بخش زیادی از مسئولان و مدیران استان و افکار عمومی نسبت به رسانه‌های استان و خبرنگاران واقعی و بدبین شدن به این صنف تأثیرگذار شده است.
خبرنگارنما حقیقت و واقعیت را قربانی منافع شخصی می‌کند
«طاهره سادات موسوی»، خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی صبح قزوین: یک خبرنگار واقعی ویژگی‌های مطرح‌شده را دارد و همواره سعی در تقویت آن می‌کند تا اخبار و رویدادها آن‌طور که هست بیان شود حتی اگر در مواردی به نفع او نباشد، به این معنا که حقیقت را قربانی منافع شخصی نمی‌کند اما خبرنگارنماها به دلایل مختلف ممکن است حقایق را به نفع خود بازتاب و مصادره به مطلوب کرده و با وارونه‌سازی بیان حقیقت و واقعیت رخدادها آن را قربانی منافع و اهداف شخصی می‌کند، البته این موضوع به‌هیچ‌وجه امکان تحلیل‌های مختلف را سلب نمی‌کند، درواقع ممکن است از یک رخداد و خبر با توجه به رویکردهای افراد تحلیل‌های مختلفی صورت گیرد اما در تمام این تحلیل‌ها نباید حقیقت جایگاه خود را از دست بدهد.
به گزارش ایکنا آنچه در میان سخنان خبرنگاران استان قزوین واضح است حضور خبرنگارنماهایی است که با رفتارهای دون شأن یک خبرنگار واقعی منجر به نگاه منفی افکار عمومی به اصحاب رسانه می‌شود که لازم است متولیان امر برای این مطالبه جدی خبرنگاران چاره‌ای بیندیشند.
گزارش از رقیه ملاحسنی
