سیره امام جواد(ع) در برخورد با فرق انحرافی

علیرضا اشتری‌تفرشی، عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری و پژوهشگر تمدن اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، با اشاره به فرقه‌های انحرافی تصریح کرد: موضوع فرق انحرافی شبه‌مذهبی که گاه نوظهور نامیده می‌شود در حقیقت موضوعی نوظهور نیست، با نگاهی تاریخی به ادیان الهی می‌بینیم که همواره ادیان الهی با وجود برخورداری از منبع وحیانی، از آفت‌های شیطانی زمانه خود در امان نبوده‌اند.

وی اظهار کرد: در قرآن کریم نیز آیات قابل توجهی به همین روایات تاریخی اشاره دارد که چگونه انحراف‌هایی از دین الهی در جامعه پیروان آن ادیان رخ داده است، اما آنچه مسئله این فرق یا گرایش‌های شبه باورمند را در دوران ما قدری متفاوت می‌سازد، مسئله هم‌افزایی این گرایش‌ها با تلقی‌های دین‌ستیز یا دین‌گریزی است که تحت تأثیر دوران مدرنیسم معاصر و اثرات مخرب اندیشه‌های دین‌گریز به شکل فزاینده‌ای با تکیه‌ بر شبکه‌ای شدن اطلاعات فضای مجازی بر این جریان‌های انحرافی اثر گذاشته است.

اشتری تصریح کرد: انسان فطرتی الهی دارد و در نهان خود نیز با دین الهی هماوایی دارد، اما در هر مقطعی موضوعاتی موجب شده است تا تلقی غیر الهی در شکلی شبیه دین به افراد جامعه سرایت کند. این گرایش‌های انحرافی ممکن است در مقاطع مختلف به‌ ویژه در دنیای معاصر مورد مطامع قدرت‌های بیرونی با گرایش‌های استعماری قرار بگیرد؛ با نگاهی به جامعه ایران می‌بینیم که در قرون معاصر، قدرت‌های استعماری از چنین گرایش‌های انحرافی در مقاطعی بسیار حمایت کرده‌اند.

وی بیان کرد: هدف از این حمایت‌ها که معمولاً به بهانه دفاع از ترقی صورت می‌گرفت، ایجاد شکاف در جامعه دینی ایران بود، این موضوع می‌توانست به‌عنوان بحران اجتماعی نیز در جامعه ایرانی نقش‌آفرینی کند و بر ضعف درونی ایران و اقتدار استعمار و قدرت دخالت گری استعمارگران بیفزاید، این مسئله در ایران امروز هم صدق دارد. جریان‌های انحرافی می‌توانند از عوامل مهم تهدید امنیت داخلی کشور باشند؛ با تکیه‌ بر همین امر ضروری است تا همواره شناخت‌های دقیقی از جریان‌ها و گرایش‌های شبه باورمند انحرافی داشته باشیم. هم‌زمان با حصول چنین شناختی ارائه تصویر تحلیلی، جامع و آموزنده از فرایندهای انحرافی این گرایش‌ها به جامعه، به‌ویژه نسل جوان امری ضروری است.

اشتری تأکید کرد: در موضوع گرایش‌های انحرافی شبه‌دینی در جامعه امروز ایران چند گام لازم است، ابتدا باید شناخت به‌روز و دقیقی داشته باشیم که نیاز است در سطوح مختلف حاکمیتی و سیاست‌گذاری این امر صورت بگیرد، پس‌ از این شناخت، ارائه آموزنده‌ای از ماهیت این جریان‌های انحرافی به جامعه امری بسیار ضروری است، موضوع دیگر ارائه راهبردها و سیاست‌هایی است که بتواند مانع از رشد این انحراف‌ها در جامعه باشد که این مرحله هم به‌مثابه پیشگیری و درمان است. برای این مرحله یعنی تلاش برای اصلاح این انحراف‌ها، بهترین راهبرد برای جامعه اسلامی ایران، تکیه راهبردی بر قرآن و سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام است، بهره مستقیم از قرآن کریم به جنبه‌های عمیق آن نیز با هدایت اهل‌بیت(ع) میسر می‌شود.

وی بیان کرد: در تاریخ تشیع نیز شاهد هستیم که وجود شریف هر امام همواره اصلاحگر جامعه بوده است، با این‌ حال ماهیت انحراف‌ها در هر زمان متفاوت یا وجه یک انحراف غالب بوده است، برای نمونه فرق انحرافی در دوره امامت امام جواد(ع) بسیار بارز بودند و درحالی‌که وجود امام مسیر هدایت را به‌روشنی مشخص می‌کرد برخی فرق با گمراه شدن در اثر تلقین‌هایی مثل خردسال بودن آن امام همام به ورطه هلاک انحراف افتادند. فرقی مانند واقفیه و احمدیه از این فرق انحرافی بودند، حضور مبارک امام جواد(ع) نقش مهمی ایفا داشتند تا جامعه شیعی از پراکندگی در اثر این فرق انحرافی مصون بمانند، راهبرد اصلی اهل‌بیت(ع) از جمله نقش راهبردی امام جواد(ع) در برخورد با فرق انحرافی، تأکید بر قرآن و میراث حدیثی شیعی بوده است.

اشتری در پایان تأکید کرد: امروزه سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان جامعه نیز باید با الهام از همین سیره اهل‌بیت(ع) از جمله امام جواد(ع)، یعنی با تکیه‌ بر قرآن و حدیث از بروز و توسعه گرایش‌های انحرافی در جامعه ایرانی اسلامی جلوگیری کنند؛ طبیعی است که این راهبرد با راهبری فقها و عالمان دینی نزدیک‌تر به مقصود خواهد بود که با سیاست‌گذاری دقیق قابل بهره‌برداری بیشتر و جامعه را از سلامت فکری بیشتر برخوردار خواهد کرد.