آموزش الكترونيكی قرآنی در فضای مجازی / 9
پارسانيا: ارائه آموزشهای الكترونيكی قرآنی نيازمند «مديريتی همه‌جانبه» است
گروه وبلاگ: فراهم‌كردن امكانات سخت‌افزاری و اختصاص بودجه ساده‌ترين كار در آموزشهای قرآنی در فضای مجازی است و برای پرداختن به اين نوع آموزش در فضای مجازی نيازمند محتواهای غنی و كاربردی و تكنيسين‌های فنی متخصص هستيم كه اين كار با يك «مديريت همه‌جانبه» محقق می‌شود.
حجت‌الاسلام‌والمسلمين دكتر حميد پارسانيا، مدرس حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، اينترنت را به عنوان يك ابزار و وسيله انتقال پيام معرفی كرده و گفت: اينترنت يك واقعيت انسانی جديد است، كه قاعدتاً از اين ابزار برای اهداف مختلفی چون مقاصد دينی و قرآنی بايد استفاده كرد و البته گريزی از اين ابزار نيست.
پارسانيا به تأثيرگذار بودن اينترنت حتی در روابط انسانی اشاره كرده و تصريح كرد: در پی اين تأثيرگذاری، آموزش قرآن و پيام‌های دينی نمی‌توانند به اين فضا بی‌توجه باشند. در عين حال كه اين فضا نيز به مباحث قرآنی و دينی و معرفتی كه در آن منتقل می‌شود، بی‌توجه نيست.
وی تأثيرات فضای مجازی را در برخی موارد غيرخنثی قلمداد كرد و افزود: بخش قابل توجهی از اين اثرات ممكن‌است منفی باشد، به همين دليل دين بايد نسبت به آنچه كه در فضای مجازی می‌گذرد اظهارنظر كرده و موارد منفی را شناسايی و درباره آنها موضع‌گيری فعال داشته‌باشد و همچنين خود فعالان عرصه مفاهيم قرآنی و دينی نيز از اين وسيله برای اشاعه موضوعات خود و انتقال پيام و رهنمودهای خود استفاده كنند.
اين استاد دانشگاه استفاده از ابزارهای مختلف را از نيازهای ضروری E-Learning دينی دانست و تصريح كرد: مگر تمام دين را می‌توان در گفتار يا نوشتار و يا آموزشهای مفهومی خلاصه كرد؟ اما بدون شك تمام اين ابزار به نوعی با دين ارتباط دارد. بخش‌هايی از رتباط دينی مربوط به دنيای حضور و شهود افراد و يا مناسبات روياروی و چهره به چهره است.
وی رعايت تعادل و كنترل استفاده هماهنگ از تمام ابزارها را امری مهم عنوان كرد و گفت: با تمام اين تفاسير ما نمی‌توانيم ويژگی‌های منحصر به فرد فضای مجازی را برای اين نوع از آموزش منكر شويم. ولی همواره بايد مراقب باشيم تا پرداختن به يك ابزار منجر به غفلت ما از ديگر ابزارها برای انتقال مفاهيم و معانی دينی نشود. داشتن توانمندی‌هايی در يك حوزه ابزاری به معنای بی‌نيازی از ابزارهای ديگر نيست. هر ابزاری هر چه‌قدر هم كامل نمی‌توان همه ابعاد دين را پوشش دهد.
اين استاد دانشگاه در پاسخ به سؤالی در مورد امكان آموزش تمام ابعاد دين در اينترنت اظهار داشت: بخش‌هايی از دين اصلاً در حوزه گفتار نمی‌گنجد، در رفتار و عمل خود را نشان می‌دهند. تا انسان وارد عرصه عمل و رفتار نشود آن ساحت‌هايی از دين را نمی‌تواند دريابد و ادراك كند. متدينان بايد دين را در زندگی روزمره تجربه كنند و يا تعامل دينی داشته‌باشند و اين‌ها به اين معنای عدم تجربه دين در فضای مجازی نيست.
وی با اشاره به اين نكته كه ويژگی‌های مثبت اين نوع آموزش را نيز بايد در نظر داشته‌باشيم؛ سرعت در عمل، چند وجهی بودن آموزش، كثرت مخاطبان و پهنای اطلاعات را از اين ويژگی‌ها نام برد.
اين پژوهشگر علوم قرآنی آفت‌های ويژه‌ای را كه تهديدكننده فضای مجازی در اين نوع از آموزش‌ها وجود دارد، برشمرد و در توضيح گفت: گستردگی اطلاعات در اين فضا موجب سردرگمی افراد شده و مانع از عمق گرفتن در مطالب می‌شود و كثرت نيز باعث تمركززدايی است كه تمام اين‌ها از عوامل ضعف آموزش الكترونيكی در اينترنت می‌توان نام برد.
وی ادامه داد: البته اين نوع آموزش بسيار وابسته به دينی است كه آموزش داده می‌شود. زيرا برخی از اديان، هويتشان در انزوای آنها نهفته است و اين‌گونه حفظ می‌شود. چون وقتی دينی از يك قدرت منطقی برخوردار نباشد، در مواجهه و رويارويی و گفتگوهای منطقی و يا فضاهايی كه فرصت اين گفتگوها رو افزون می‌كند آسيب‌پذير خواهدشد.
اين استاد دانشگاه در بيان علت آسيب‌هايی كه اين مفاهيم را در فضای مجازی تهديد می‌كند، يادآور شد: در عرصه فرهنگ دينی و تبليغ و ترويج مفاهيم ارزشی در فضای مجازی، آسيب‌های زيادی اين مفاهيم را تهديد می‌كند، كه دليل عمده آن وجود تكنولوژی‌های اينترنت در دست رقيبان و دشمنان دين است. آنها فعال‌تر و اثر‌گذارتر در حوزه باور و ذهنيت مخاطبان وارد می‌شوند و اين نكته ضرورت حضور قوی‌تر و با قدرت بيشتر ما را روشن می‌سازد.
پارسانيا جا نيفتادن آموزش مجازی را از عمده‌ترين دلايل نپرداختن به آن عنوان كرد و افزود: علاوه بر عدم آگاهی نكته‌ای ديگری كه ما بايد به آن توجه كنيم، اين‌است كه ميزان حجم آموزشهای ديگری كه در جامعه وجود دارد نسبت به آموزشهای قرآنی و دينی بيشتر است. و علت ديگر آن ورود كم متدينان ما در در برخی قسمت‌های فضای گسترده‌ی مجازی است.
استاد دانشگاه باقرالعلوم تبديل اطلاعات دينی متناسب با عرضه در فضای مجازی را از قدم‌های ديگر فعالان اين حوزه بيان كرده و تأكيد كرد: حضور فعال در اين عرصه در تأمين امكانات سخت‌افزاری خلاصه نمی‌شود. پرورش مجموعه‌ای كه بتوانند برای اين فضا توليد محتوا كرده و محتواهای قبلی را متناسب با اين فضا پردازش كنند و كاربرد معرفت دينی را در اينترنت بدانند، از بخش‌های ديگر و مهم اين فعاليت است.
پارسانيا برای تكنسين‌هايی كه تصميم دارند به آموزش الكترونيكی قرآنی پردازند، خصوصياتی را عنوان كرده و گفت: متخصصان فنی با زمينه‌های دينی و رويكردهای قرآنی و با يك حد نصابی كه بتوانند اطلاعات گسترده قرآنی را پردازش كنند بايد به اين فضا وارد شوند، در غير اين صورت محتوايی كه ارائه دهند، كارآمد نخواهدبود.
وی تسهيل راهكارهای قانونی و آئين‌نامه‌هايی كه بتواند همكاری‌های داخلی را با مراكز علمی اسلامی خارج از كشور را آسان سازد از نيازهای ضروری و از وظايف اصلی مديريت آموزش عالی كشور خواند.
پارسانيا به تأثيرگذار بودن اينترنت حتی در روابط انسانی اشاره كرده و تصريح كرد: در پی اين تأثيرگذاری، آموزش قرآن و پيام‌های دينی نمی‌توانند به اين فضا بی‌توجه باشند. در عين حال كه اين فضا نيز به مباحث قرآنی و دينی و معرفتی كه در آن منتقل می‌شود، بی‌توجه نيست.
وی تأثيرات فضای مجازی را در برخی موارد غيرخنثی قلمداد كرد و افزود: بخش قابل توجهی از اين اثرات ممكن‌است منفی باشد، به همين دليل دين بايد نسبت به آنچه كه در فضای مجازی می‌گذرد اظهارنظر كرده و موارد منفی را شناسايی و درباره آنها موضع‌گيری فعال داشته‌باشد و همچنين خود فعالان عرصه مفاهيم قرآنی و دينی نيز از اين وسيله برای اشاعه موضوعات خود و انتقال پيام و رهنمودهای خود استفاده كنند.
اين استاد دانشگاه استفاده از ابزارهای مختلف را از نيازهای ضروری E-Learning دينی دانست و تصريح كرد: مگر تمام دين را می‌توان در گفتار يا نوشتار و يا آموزشهای مفهومی خلاصه كرد؟ اما بدون شك تمام اين ابزار به نوعی با دين ارتباط دارد. بخش‌هايی از رتباط دينی مربوط به دنيای حضور و شهود افراد و يا مناسبات روياروی و چهره به چهره است.
وی رعايت تعادل و كنترل استفاده هماهنگ از تمام ابزارها را امری مهم عنوان كرد و گفت: با تمام اين تفاسير ما نمی‌توانيم ويژگی‌های منحصر به فرد فضای مجازی را برای اين نوع از آموزش منكر شويم. ولی همواره بايد مراقب باشيم تا پرداختن به يك ابزار منجر به غفلت ما از ديگر ابزارها برای انتقال مفاهيم و معانی دينی نشود. داشتن توانمندی‌هايی در يك حوزه ابزاری به معنای بی‌نيازی از ابزارهای ديگر نيست. هر ابزاری هر چه‌قدر هم كامل نمی‌توان همه ابعاد دين را پوشش دهد.
اين استاد دانشگاه در پاسخ به سؤالی در مورد امكان آموزش تمام ابعاد دين در اينترنت اظهار داشت: بخش‌هايی از دين اصلاً در حوزه گفتار نمی‌گنجد، در رفتار و عمل خود را نشان می‌دهند. تا انسان وارد عرصه عمل و رفتار نشود آن ساحت‌هايی از دين را نمی‌تواند دريابد و ادراك كند. متدينان بايد دين را در زندگی روزمره تجربه كنند و يا تعامل دينی داشته‌باشند و اين‌ها به اين معنای عدم تجربه دين در فضای مجازی نيست.
وی با اشاره به اين نكته كه ويژگی‌های مثبت اين نوع آموزش را نيز بايد در نظر داشته‌باشيم؛ سرعت در عمل، چند وجهی بودن آموزش، كثرت مخاطبان و پهنای اطلاعات را از اين ويژگی‌ها نام برد.
اين پژوهشگر علوم قرآنی آفت‌های ويژه‌ای را كه تهديدكننده فضای مجازی در اين نوع از آموزش‌ها وجود دارد، برشمرد و در توضيح گفت: گستردگی اطلاعات در اين فضا موجب سردرگمی افراد شده و مانع از عمق گرفتن در مطالب می‌شود و كثرت نيز باعث تمركززدايی است كه تمام اين‌ها از عوامل ضعف آموزش الكترونيكی در اينترنت می‌توان نام برد.
وی ادامه داد: البته اين نوع آموزش بسيار وابسته به دينی است كه آموزش داده می‌شود. زيرا برخی از اديان، هويتشان در انزوای آنها نهفته است و اين‌گونه حفظ می‌شود. چون وقتی دينی از يك قدرت منطقی برخوردار نباشد، در مواجهه و رويارويی و گفتگوهای منطقی و يا فضاهايی كه فرصت اين گفتگوها رو افزون می‌كند آسيب‌پذير خواهدشد.
اين استاد دانشگاه در بيان علت آسيب‌هايی كه اين مفاهيم را در فضای مجازی تهديد می‌كند، يادآور شد: در عرصه فرهنگ دينی و تبليغ و ترويج مفاهيم ارزشی در فضای مجازی، آسيب‌های زيادی اين مفاهيم را تهديد می‌كند، كه دليل عمده آن وجود تكنولوژی‌های اينترنت در دست رقيبان و دشمنان دين است. آنها فعال‌تر و اثر‌گذارتر در حوزه باور و ذهنيت مخاطبان وارد می‌شوند و اين نكته ضرورت حضور قوی‌تر و با قدرت بيشتر ما را روشن می‌سازد.
پارسانيا جا نيفتادن آموزش مجازی را از عمده‌ترين دلايل نپرداختن به آن عنوان كرد و افزود: علاوه بر عدم آگاهی نكته‌ای ديگری كه ما بايد به آن توجه كنيم، اين‌است كه ميزان حجم آموزشهای ديگری كه در جامعه وجود دارد نسبت به آموزشهای قرآنی و دينی بيشتر است. و علت ديگر آن ورود كم متدينان ما در در برخی قسمت‌های فضای گسترده‌ی مجازی است.
استاد دانشگاه باقرالعلوم تبديل اطلاعات دينی متناسب با عرضه در فضای مجازی را از قدم‌های ديگر فعالان اين حوزه بيان كرده و تأكيد كرد: حضور فعال در اين عرصه در تأمين امكانات سخت‌افزاری خلاصه نمی‌شود. پرورش مجموعه‌ای كه بتوانند برای اين فضا توليد محتوا كرده و محتواهای قبلی را متناسب با اين فضا پردازش كنند و كاربرد معرفت دينی را در اينترنت بدانند، از بخش‌های ديگر و مهم اين فعاليت است.
پارسانيا برای تكنسين‌هايی كه تصميم دارند به آموزش الكترونيكی قرآنی پردازند، خصوصياتی را عنوان كرده و گفت: متخصصان فنی با زمينه‌های دينی و رويكردهای قرآنی و با يك حد نصابی كه بتوانند اطلاعات گسترده قرآنی را پردازش كنند بايد به اين فضا وارد شوند، در غير اين صورت محتوايی كه ارائه دهند، كارآمد نخواهدبود.
وی تسهيل راهكارهای قانونی و آئين‌نامه‌هايی كه بتواند همكاری‌های داخلی را با مراكز علمی اسلامی خارج از كشور را آسان سازد از نيازهای ضروری و از وظايف اصلی مديريت آموزش عالی كشور خواند.
