آموزش الكترونيكی قرآنی در فضای مجازی /10
دكتر كوثری: آموزش الكترونيكی قرآنی می‌تواند به ايجاد جذابيت موضوعات دينی كمك كند
گروه وبلاگ: مدير گروه ارتباطات دانشگاه تهران نقش مؤثر E-Learning را كمكی برای ايجاد جذابيت موضوعات دينی در جلوگيری از دلزدگی و واكنش‌های منفی در نسل جوان برشمرد و آن را از خصوصيات مهم اين نوع آموزش معرفی كرد.
دكتر مسعود كوثری مدير گروه ارتباطات دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار سرويس وبلاگ خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) يكی از جنبه‌های مورد توجه اينترنت را بخش ارتباطاتی كه منجر به آموزش می‌شود معرفی كرد و افزود: در واقع محور و اصلی‌ترين عنصری كه در آموزش‌های الكترونيكی در اينترنت مورد نياز است بحث ارتباطات است، كه هم به لحاظ شيوه و هم از نظر آموزشی از اين تكنولوژی‌ها استفاده زيادی شده‌است.
وی در ادامه وجود امكانات در اينترنت مانند؛ هايپرلينك كردن، وجود ديدگاه‌های رقيب، غنای محتوايی، تعاملی بودن و بی‌زمان بودن(عدم وابستگی به زمانی خاص) را از قابليت‌های اينترنت برای آموزش نام برد.
كوثری به اقبال اخير علمای آموزش به مبحث‌های آموزش سنتی و استفاده از صدا و صوت و آموزش كلامی اشاره كرده و خاطرنشان ساخت: با توجه به رويكرد جديد علمای آموزشی، ويژگی چندرسانهای بودن اينترنت می‌تواند اين جنبه‌ها را در آموزش پاسخگو بوده و مورد استفاده قرار گيرد.
اين استاد دانشگاه تهران امكان ايجاد بينامتنی بين مطالب را از ديگر وجهه‌های فضای مجازی برشمرده و گفت: ما در اينترنت با يك متن مواجه نيستيم بلكه با متون مواجه خواهيم بود. حال اين متون به طور رسمی و يا به‌طور غيررسمی توسط افراد و اشخاص و يا سازمان‌های غيررسمی توليد می‌شود، كه اين خود يك بينامتنی است.
مدير گروه ارتباطات دانشگاه تهران در توضيح اين بينامتنی تصريح كرد: وجود متون غيررسمی در ميان متون رسمی باعث ايجاد اين بينامتنی شده كه از طرفی می‌تواند امكان شنيدن صداهای مختلف و نظرات متفاوت را فراهم بيآورد و از طرفی ديگر امكان پيدايش تفاسير جديد را ايجاد خواهدكرد.
وی نداشتن سنديت و اتوريته و يا حجيت متون غيررسمی را از ويژگی‌های متون غيررسمی در اين فضا معرفی كرد و در ادامه افزود: با وجود اين نوع ويژگی‌ها اين متون در بين مطالب محكم و غنی يك نوع بينامتنی بوجود می‌آورد. كه اين بينامتنی‌ها جبران فضای بسته گذشته را تا حدودی خواهد كرد.
وی الزام استفاده از ابزارهای اينترنتی برای بيان مفاهيم را جدی تلقی كرد و اظهار داشت: يكی از راهكارهای استفاده از اين نوع آموزش در فضای مجازی؛ واگذاری بخش اعظم آموزش‌های دانشگاهی در حيطه دينی و قرآنی به E-Learning است.
كوثری وضعيت نظام دانشگاهی كنونی را قابل بازنگری خواند و تأكيد كرد: دروس زيادی در متون دينی و معارف و اخلاق دارای اين قابليت هستند، كه بتوان در فضای مجازی به خوبی آموزش داده‌شوند و با توجه به اين مسئله كه اين دروس بار سنگينی را بر آموزش عالی از لحاظ برگزاری كلاس‌های حضوری، طولانی شدن دوره‌های تحصيلی دانشجويان در مقاطعی مانند كارشناسی تحميل كرده‌اند، اين راهكار مفيد خواهدبود.
وی برای حل اين مشكل و صرفه‌جويی در مخارج مصرفی آموزش عالی راهكار انتقال دروس مذهبی و قرآنی از حضوری به E_Learning و برگزاری امتحانات را در فضای مجازی را مطرح كرده و اضافه كرد: انجام اين راهكار باعث حذف مشكلات حضور در كلاس، حجم زياد مطالبی كه چاپ می‌شود، شده و ما می‌توانيم مواد درسی را به صورت الكترونيكی در اختيار دانشجويان قرار دهيم و برگزاری امتحان در يك روز به‌صورت هماهنگ را داشته‌باشيم.
كوثری در ادامه افزود: بنابراين ويژگی انتقال دانش مفاهيم دينی از طريق E-Learning صورت می‌گيرد. اما با اين وجود نبود آموزش‌های رفتاری و منش اخلاقی از جنبه‌های آموزشی است كه در اين نوع آموزش وجود ندارد و اين بخش آموزشی با آموزش‌های حضوری محقق خواهدشد.
كوثری به‌كارگيری بخش ديگری علاوه بر آموزش‌های آكادميك در فضای مجازی را امكان‌پذير و ضروری تلقی كرد و گفت: افراد برای پاسخگويی به سؤالات و مشكلات شرعی ناچار به صرف هزينه و وقت هستند، تا از طريق تلفن و يا حضوری آنها را برطرف سازند. می‌توان از طريق فضای مجازی به صورت چندرسانهای اين موارد را برای عموم مردمی كه دسترسی به اينترنت دارند و قشر با سواد جامعه آموزش داد. اين قشر از جامعه ممكن‌است به دلايل عمده مانند شرم از حضور در كلاس و اذعان به فقدان آگاهی از ندانستن اين موضوعات، نمی‌توانند از آموزش‌های حضوری استفاده كنند.
وی يكی از نكات در آموزش‌های دينی را ايجاد فضايی برای گفتگو برشمرد و افزود: ما نبايد از ياد ببريم كه مهم‌ترين چيز در آموزش‌های دينی انتقال اطالاعات نيست، بلكه ايجاد فضاييست كه راجع به دين گفتگو شود. اين گفتگوها باعث می‌شود افرادی كه دل‌هايشان زمينه‌های الهی دارد، فضای رشدشان فراهم شود.
كوثری عدم آشنايی با شيوه‌های جديد آموزشی، ارزيابی نكردن عملكرد گذشته و استفاده از شيوه‌های تاريخ مصرف گذشته را از دلايل بارزنبودن فعاليت‌های انجام شده دانست و گفت: برای اثرگذاری بيشتر در اين نوع آموزش‌ها بايد از راهكارهايی استفاده كنيم كه كارآمدتر هستند و بايد نگرشمان را نسبت به مسائل جهان و اتفاقات روز عوض كنيم.
وی اسلام را جبهه مشترك مسلمانان اعم از شيعه و سنی در برابر دشمنان معرفی كرد و خاطرنشان كرد: مسلمانان اهل تسنن به خاطر جدی گرفتن كار در اين حوزه موفق‌تر هستند و ما به عنوان مسلمان امكان سرمايه‌گذاری و هماهنگی و همكاری مشترك در زمينه اشاعه مفاهيم قرآنی و گسترش دين اسلام با آنها را داريم و بايد از اين فرصت‌ها استفاده كنيم.
اين استاد دانشگاه تهران در مورد امكان طرح كل مسائل دين در اينترنت گفت: جوهر دين بايد در بستر اجتماع و گروه به افراد منتقل شود، اما ما با استفاده از شيو‌ه‌هايی در فضای مجازی می‌توانيم خود را به اين فضا نزديك كنيم.
وی در ادامه تأكيد كرد: گفتگو شاه‌كليد مذهب است. ما نكته‌ای كه در آموزش دينی فعلی بايد در نظر داشته‌باشيم، ايجاد تعامل در اين آموزش‌هاست. كه با راه‌اندازی انجمن‌های بحث و گفتگو و توسعه انجمن‌های فعلی و قوی‌تر كردن بحث‌های موجود اين مهم تا حدودی محقق خواهدشد.
كوثری وضعيت ايران را در حال حاضر در بخش آموزش‌های دينی در ابتدای فاز دوم حكومتی دانست و تصريح كرد: با توجه به ارزيابی‌های جهانی وضعيت ايران در سه فاز حكومت الكترونيكی در ابتدای مرحله دوم است.
وی در توضيح فاز دوم حكومت الكترونيكی گفت: مرحله دوم يعنی مرحله‌ای كه برخی از زيرساخت‌ها رو فراهم شده و استفاده از اينترنت به صورت ابتدايی است و هنوز شكل جاری زندگی روزمره را به‌خود نگرفته‌است. اين بخش در مرحله مقدماتی است و هنوز نتوانسته‌ايم به صورت كارآمد در اين حوزه گام برداريم.
كوثری آسيب‌هايی مانند؛ امكان تفاسير شخصی، اعتبار يافتن تفاسير غيررسمی از دين برای آموزش الكترونيكی دينی دانست، كه با در نظر گرفتن مزايای موجود در اين فضا اين ضعف‌ها قابل چشم‌پوشی است. كه البته راه‌حل‌هايی هم برای اين مشكلات وجود دارد.
وی بالا بردن سواد اينترنتی بخش‌هايی را كه می‌توانند محتواهای دينی توليد كنند از كارها و وظايفی دانست كه دولت در زمينه حمايت از اين نوع آموزش برعهده دارد.
وی در ادامه وجود امكانات در اينترنت مانند؛ هايپرلينك كردن، وجود ديدگاه‌های رقيب، غنای محتوايی، تعاملی بودن و بی‌زمان بودن(عدم وابستگی به زمانی خاص) را از قابليت‌های اينترنت برای آموزش نام برد.
كوثری به اقبال اخير علمای آموزش به مبحث‌های آموزش سنتی و استفاده از صدا و صوت و آموزش كلامی اشاره كرده و خاطرنشان ساخت: با توجه به رويكرد جديد علمای آموزشی، ويژگی چندرسانهای بودن اينترنت می‌تواند اين جنبه‌ها را در آموزش پاسخگو بوده و مورد استفاده قرار گيرد.
اين استاد دانشگاه تهران امكان ايجاد بينامتنی بين مطالب را از ديگر وجهه‌های فضای مجازی برشمرده و گفت: ما در اينترنت با يك متن مواجه نيستيم بلكه با متون مواجه خواهيم بود. حال اين متون به طور رسمی و يا به‌طور غيررسمی توسط افراد و اشخاص و يا سازمان‌های غيررسمی توليد می‌شود، كه اين خود يك بينامتنی است.
مدير گروه ارتباطات دانشگاه تهران در توضيح اين بينامتنی تصريح كرد: وجود متون غيررسمی در ميان متون رسمی باعث ايجاد اين بينامتنی شده كه از طرفی می‌تواند امكان شنيدن صداهای مختلف و نظرات متفاوت را فراهم بيآورد و از طرفی ديگر امكان پيدايش تفاسير جديد را ايجاد خواهدكرد.
وی نداشتن سنديت و اتوريته و يا حجيت متون غيررسمی را از ويژگی‌های متون غيررسمی در اين فضا معرفی كرد و در ادامه افزود: با وجود اين نوع ويژگی‌ها اين متون در بين مطالب محكم و غنی يك نوع بينامتنی بوجود می‌آورد. كه اين بينامتنی‌ها جبران فضای بسته گذشته را تا حدودی خواهد كرد.
وی الزام استفاده از ابزارهای اينترنتی برای بيان مفاهيم را جدی تلقی كرد و اظهار داشت: يكی از راهكارهای استفاده از اين نوع آموزش در فضای مجازی؛ واگذاری بخش اعظم آموزش‌های دانشگاهی در حيطه دينی و قرآنی به E-Learning است.
كوثری وضعيت نظام دانشگاهی كنونی را قابل بازنگری خواند و تأكيد كرد: دروس زيادی در متون دينی و معارف و اخلاق دارای اين قابليت هستند، كه بتوان در فضای مجازی به خوبی آموزش داده‌شوند و با توجه به اين مسئله كه اين دروس بار سنگينی را بر آموزش عالی از لحاظ برگزاری كلاس‌های حضوری، طولانی شدن دوره‌های تحصيلی دانشجويان در مقاطعی مانند كارشناسی تحميل كرده‌اند، اين راهكار مفيد خواهدبود.
وی برای حل اين مشكل و صرفه‌جويی در مخارج مصرفی آموزش عالی راهكار انتقال دروس مذهبی و قرآنی از حضوری به E_Learning و برگزاری امتحانات را در فضای مجازی را مطرح كرده و اضافه كرد: انجام اين راهكار باعث حذف مشكلات حضور در كلاس، حجم زياد مطالبی كه چاپ می‌شود، شده و ما می‌توانيم مواد درسی را به صورت الكترونيكی در اختيار دانشجويان قرار دهيم و برگزاری امتحان در يك روز به‌صورت هماهنگ را داشته‌باشيم.
كوثری در ادامه افزود: بنابراين ويژگی انتقال دانش مفاهيم دينی از طريق E-Learning صورت می‌گيرد. اما با اين وجود نبود آموزش‌های رفتاری و منش اخلاقی از جنبه‌های آموزشی است كه در اين نوع آموزش وجود ندارد و اين بخش آموزشی با آموزش‌های حضوری محقق خواهدشد.
كوثری به‌كارگيری بخش ديگری علاوه بر آموزش‌های آكادميك در فضای مجازی را امكان‌پذير و ضروری تلقی كرد و گفت: افراد برای پاسخگويی به سؤالات و مشكلات شرعی ناچار به صرف هزينه و وقت هستند، تا از طريق تلفن و يا حضوری آنها را برطرف سازند. می‌توان از طريق فضای مجازی به صورت چندرسانهای اين موارد را برای عموم مردمی كه دسترسی به اينترنت دارند و قشر با سواد جامعه آموزش داد. اين قشر از جامعه ممكن‌است به دلايل عمده مانند شرم از حضور در كلاس و اذعان به فقدان آگاهی از ندانستن اين موضوعات، نمی‌توانند از آموزش‌های حضوری استفاده كنند.
وی يكی از نكات در آموزش‌های دينی را ايجاد فضايی برای گفتگو برشمرد و افزود: ما نبايد از ياد ببريم كه مهم‌ترين چيز در آموزش‌های دينی انتقال اطالاعات نيست، بلكه ايجاد فضاييست كه راجع به دين گفتگو شود. اين گفتگوها باعث می‌شود افرادی كه دل‌هايشان زمينه‌های الهی دارد، فضای رشدشان فراهم شود.
كوثری عدم آشنايی با شيوه‌های جديد آموزشی، ارزيابی نكردن عملكرد گذشته و استفاده از شيوه‌های تاريخ مصرف گذشته را از دلايل بارزنبودن فعاليت‌های انجام شده دانست و گفت: برای اثرگذاری بيشتر در اين نوع آموزش‌ها بايد از راهكارهايی استفاده كنيم كه كارآمدتر هستند و بايد نگرشمان را نسبت به مسائل جهان و اتفاقات روز عوض كنيم.
وی اسلام را جبهه مشترك مسلمانان اعم از شيعه و سنی در برابر دشمنان معرفی كرد و خاطرنشان كرد: مسلمانان اهل تسنن به خاطر جدی گرفتن كار در اين حوزه موفق‌تر هستند و ما به عنوان مسلمان امكان سرمايه‌گذاری و هماهنگی و همكاری مشترك در زمينه اشاعه مفاهيم قرآنی و گسترش دين اسلام با آنها را داريم و بايد از اين فرصت‌ها استفاده كنيم.
اين استاد دانشگاه تهران در مورد امكان طرح كل مسائل دين در اينترنت گفت: جوهر دين بايد در بستر اجتماع و گروه به افراد منتقل شود، اما ما با استفاده از شيو‌ه‌هايی در فضای مجازی می‌توانيم خود را به اين فضا نزديك كنيم.
وی در ادامه تأكيد كرد: گفتگو شاه‌كليد مذهب است. ما نكته‌ای كه در آموزش دينی فعلی بايد در نظر داشته‌باشيم، ايجاد تعامل در اين آموزش‌هاست. كه با راه‌اندازی انجمن‌های بحث و گفتگو و توسعه انجمن‌های فعلی و قوی‌تر كردن بحث‌های موجود اين مهم تا حدودی محقق خواهدشد.
كوثری وضعيت ايران را در حال حاضر در بخش آموزش‌های دينی در ابتدای فاز دوم حكومتی دانست و تصريح كرد: با توجه به ارزيابی‌های جهانی وضعيت ايران در سه فاز حكومت الكترونيكی در ابتدای مرحله دوم است.
وی در توضيح فاز دوم حكومت الكترونيكی گفت: مرحله دوم يعنی مرحله‌ای كه برخی از زيرساخت‌ها رو فراهم شده و استفاده از اينترنت به صورت ابتدايی است و هنوز شكل جاری زندگی روزمره را به‌خود نگرفته‌است. اين بخش در مرحله مقدماتی است و هنوز نتوانسته‌ايم به صورت كارآمد در اين حوزه گام برداريم.
كوثری آسيب‌هايی مانند؛ امكان تفاسير شخصی، اعتبار يافتن تفاسير غيررسمی از دين برای آموزش الكترونيكی دينی دانست، كه با در نظر گرفتن مزايای موجود در اين فضا اين ضعف‌ها قابل چشم‌پوشی است. كه البته راه‌حل‌هايی هم برای اين مشكلات وجود دارد.
وی بالا بردن سواد اينترنتی بخش‌هايی را كه می‌توانند محتواهای دينی توليد كنند از كارها و وظايفی دانست كه دولت در زمينه حمايت از اين نوع آموزش برعهده دارد.
