شرایط فقاهت در آیه «نفر»
حجت‌الاسلام احمدی گفت: ارتحال آیت‌الله العظمی «محقق کابلی» ضایعه‌ای دردناک برای حوزه علمیه افغانستان بود، اما گروه‌های مردمی و نخبگان اجازه نمی‌دهند دسیسه‌های استکبارگران و تکفیری‌ها مانع از استمرار وحدت و همدلی جامعه شیعیان افغانستان شود.
به گزارش ایکنا، شبستان نوشت: گروه قرآن و معارف: آیت الله العظمی «قربانعلی محقق کابلی» از مراجع معظم تقلید شیعه اهل افغانستان، 20 خردادماه 1398 در شهر قم درگذشت. پس از درگذشت این مرجع تقلید که مقام معظم رهبری، ایشان را «عالم مجاهد» نامیده بود، بحث ها درباره آینده مرجعیت شیعیان افغانستان در حوزه علمیه قم و افغانستان و روحانیون و طلاب مهاجر افغانستانی ساکن ایران شدت گرفته است.
شورای علمای شیعه افغانستان در این میان، نظرات خاص خود را دارد هرچند در این باره هنوز تصریحی نداشته است. از این رو، به منظور بررسی و تبیین آینده مرجعیت، وضعیت روحانیون مهاجر و چشم انداز حوزه های علمیه افغانستان، گفت و گویی با حجت الاسلام والمسلمین «سید ناصر احمدی»، کارشناس در امور حوزه علمیه افغانستان، عضو دفتر آیت الله العظمی نوری همدانی و نویسنده و پژوهشگر در حوزه دین و فرهنگ اسلامی، داشته ایم که مشروح آن در ادامه می آید:
مقام معظم رهبری در پیامی که به مناسبت درگذشت آیت الله العظمی محقق کابلی صادر کردند، ایشان را عالم مجاهد نامیدند، با عنایت به این توصیف، درباره شخصیت آن مرجع تقلید توضیح دهید.
ارتحال حضرت آیت الله العظمی محقق کابلی از مراجع بزرگوار جهان تشیع، ضایعه ای بزرگ برای حوزه های علمیه و شیعیان افغانستان به حساب می آید، همانطور که رسول گرامی اسلام(ص) فرمودند: «إذا ماتَ العالِمُ ثُلِمَ فِي الإِسلامِ ثُلمَةٌ لا يَسُدُّها شَيءٌ إلى يَومِ القِيامَةِ: وقتی عالمی فقیه فوت کند در اسلام رخنه و حفره ای ایجاد می شود که هیچ چیز نمی تواند جای آن را تا قیامت پر کند.» ایشان شخصیتی بود که به برگزاری جلسات علمی بسنده نکرد بلکه مجاهدی والا مقام در دفاع از دین و مردم بود.
وضعیت حوزه های علمیه افغانستان پس از درگذشت آیت الله العظمی محقق کابلی را چگونه ارزیابی می کنید؟
حوزه های علمیه افغانستان در روزهای پس از فوت آیت الله العظمی محقق کابلی (ره) که سال های زیادی در مقام یک مبارز با دشمنان کشور افغانستان و تشیع مبارزه کرده بود و جلسات درس و بحث ایشان در نظام جمهوری اسلامی ایران با قوت برگزار می شد، دچار خلأیی شده است. حوزه علمیه قم پایگاه فقه و اجتهاد بین خواص علمای جهان تشیع از جمله روحانیون افغانستانی است؛ بنابراین علمای افغانستانی حاضر در این حوزه و حتی حوزه علمیه نجف که دلسوز دیانت مردم و مقام رفیع و جایگاه بلند مرجعیت و فقاهت هستند باید هرچه زودتر و به دور از هر گونه قوم گرایی و افکار شیطانی مائوئیست های دین ستیز به فکر انتخاب مرجعی در شأن مردم و شیعیان افغانستان باشند.
با توجه به این وضعیت، لطفا بفرمائید قرآن و ائمه اطهار (ع) چه ویژگی هایی برای یک مرجع تقلید بیان کرده اند؟
خداوند در قرآن کریم و در آیه نفر جایگاه فقاهت و اجتهاد را تبیین کرده است: «وَمَا کانَ الْمُؤْمِنُونَ لِینفِرُوا کافَّةً ۚ فَلَوْلَا نَفَرَ مِن کلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَائِفَةٌ لِّیتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَلِینذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَیهِمْ لَعَلَّهُمْ یحْذَرُونَ: و شایسته نیست مؤمنان همگی (به سوی میدان جهاد) کوچ کنند، چرا از هر گروهی از آنان، طایفه‌ای کوچ نمی‌کند که در دین (و معارف و احکام اسلام) آگاهی یابند و به هنگام بازگشت به سوی قوم خود،آنها را بیم دهند؟! شاید (از مخالفت فرمان پروردگار) بترسند و خودداری کنند»(سوره توبه، آیه 122).
ائمه اطهار (ع) نیز شرایط یک فقیه و مرجع را برای ما تبیین نموده اند و در هیچ کدام از آیات و روایات اشاره ای به این موضوع نشده است که یک مجتهد یا مرجع حتما باید در داخل کشوری ساکن باشد تا مردم آن کشور از او تقلید کنند. این موضوع را با ذکر چند مثال می توان تبیین کرد: مرحوم آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی، زعیم عالیقدر جهان تشیع و ساکن نجف اشرف بودند اما در سراسر جهان مقلد داشتند و بسیاری از علمای کشورهای دیگر مردم را به تقلید از ایشان توصیه می کردند. آیت الله العظمی سید حسین بروجردی (ره) نیز از حوزه علمیه قم جهان تشیع را مدیریت می کردند و در سراسر جهان مقلد داشتند. همین موضوع را در مورد مرحوم آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی نیز می توان بیان کرد؛ بنابراین نباید نگاه ملی گرایانه یا نژادپرستانه در انتخاب مرجعیت مطرح باشد.
مهم ترین ویژگی های یک مرجع تقلید و مجتهد چیست؟
یک مجتهد یا یک مرجع باید متدین، عادل، زاهد، مردم دار و دلسوز دیانت مردم باشد و همه این ویژگی ها از متن آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) استنباط می شود، بنابراین این مصیبت بزرگی است که بخواهیم با تفکر نژادگرایانه به فکر انتخاب مرجع بود!
انگلستان استعمارگر، آمریکای مستکبر و وهابیت جنایت پیشه نمی توانند در صفوف متحد شیعیان جهان اسلام از جمله حوزه های علمیه افغانستان رخنه ای ایجاد کنند و ان شاءالله علما و حوزه های علمیه افغانستان هرچه زودتر با مشورت با یکدیگر به فکر جایگزینی عالم، عادل و زاهد برای مرحوم آیت الله العظمی محقق کابلی خواهند بود.
همه گروه های مردمی اعم از روحانیون، ستایشگران اهل بیت (ع)، دانشگاهیان، دانشجویان، نویسندگان و پژوهشگران حتما بنا بر وظیفه شرعی خود از حریم فقاهت، مرجعیت و نیابت عامه حضرت ولیعصر (عج) دفاع خواهند کرد و اجازه نخواهند داد دسیسه های استکبارگران و تکفیری ها مانع از استمرار وحدت و همدلی جامعه شیعیان افغانستان شود.
دشمنان تشیع در چنین شرایطی حتما به فکر فتنه انگیزی هستند، توصیه شما در این وضعیت به مردم افغانستان به ویژه علما چیست؟
مراجع تقلید و فقها نواب عامه حضرت امام زمان (عج) هستند و تبعیت آنان در امور دینی بر همگان واجب است؛ انشاءالله یک بار دیگر ساحت مقدس مرجعیت زمینه ساز توسعه حوزه های علمیه افغانستان خواهد شد. شیعیان و مردم افغانستان چه آنان که در این کشور سکونت دارند و چه مهاجرانی که در کشورهای دیگر به ویژه در نظام جمهوری اسلامی ایران سکونت دارند از مراجع معظم تقلید و فقها تبعیت خواهند کرد و اجازه نخواهند داد تبلیغات سوء دشمنان اسلام و تشیع موجب بروز اختلاف میان آنان شود.
حضرت آیت الله العظمی سید علی خامنه ای، مقام معظم رهبری که اکنون زعیم عالی قدر جهان تشیع هستند و در سراسر جهان مقلد دارند، نمونه یک مرجع تقلید جهان شمول هستند که شهروندان سایر کشورها همچون مردم ایران از ایشان تقلید می کنند. همین حقیقت نشان می دهد که تقلید از مرجعیت، ارتباطی به نژاد، زبان، حزب و گروه ندارد «والله عالم بحقایق الامور، حسبنا الله نعم المولی و نعم النصیر».
سخن آخر اینکه حوزه علمیه شیعیان افغانستان که سال ها به دلیل جنایت های اتحاد جماهیر شوروی، گروهک تروریستی – تکفیری طالبان و سایر گروه های معاند دین دچار مشکل شده بود، الحمدالله با بصیرت و هوشیاری علمای افغانستان و حمایت های نظام جمهوری اسلامی ایران و هدایت های حکیمانه مقام معظم رهبری و البته بیداری ملت بزرگ افغانستان دوباره دوران درخشان گذشته خود را احیا کرد و همین مسیر را با قدرت ادامه می دهد.
