ایجاد روش جدید برای مطالبه‌گری مردم
گروه سیاست و اقتصاد ــ در طول مبارزات انقلاب در سال‌های ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ و پس از پیروزی انقلاب اسلامی هزاران راهپیمایی و تظاهرات مردمی در سراسر کشور صورت گرفته است. اصل ۲۷ قانون اساسی نیز اعلام می‌کند «تشکیل اجتماعات و راهپیمایی‌ها، بدون حمل سلاح، به‌شرط آنکه مخل به مبانی اسلام نباشد آزاد است».
نظام جمهوری اسلامی نظامی مردم‌سالار و مبتنی بر دین مبین اسلام بوده و از ابتدای پیروزی انقلاب اکثر مردم علاوه بر اینکه بارها نظر خود را در خصوص انتخاب مسئولان نظام در پای صندوق‌های رأی اعلام کرده‌اند، در صحنه‌های دیگر نیز حضوری پررنگ داشته‌اند که از جمله آن می‌تواند به موارد ذیل اشاره کرد:
در مناسبت‌های ملی: ده‌ها بار در سالگرد پیروزی انقلاب آن را جشن گرفته و 22 بهمن را گرامی داشته‌اند و به یک جشن ملی تبدیل‌شده است.
در مناسبت‌های مذهبی: با شرکت در راهپیمایی‌های جاماندگان اربعین حسینی و...، عشق و پایبندی خود را به نهضت حسینی ابراز داشته‌اند.
تظاهرات عمومی: صدها بار در تظاهرات عمومی شرکت کرده و موضع خود در خصوص مباحث روز کشور ابراز داشته‌اند.
روز ملی مبارزه با استکبار: 13 آبان هرسال مردم اوج خشم انقلابی خود را علیه استکبار به نمایش گذاشته‌اند.
در برابر توطئه‌های خارجی که در مقاطع مختلف رخ داده است، با حضور در راهپیمایی، موضع‌گیری کرده و سبب عقیم شدن فتنه دشمنان خارجی و داخلی گردیده‌اند؛ که اوج آن در 9 دی سال 1388 رقم خورده و منجر به شکست فتنه بسیار سنگین غربی عبری عربی هشت‌ماهه شد.
با شرکت در مراسم تشیع شهدای جنگ تحمیلی و شهدای دیگر، شهدای انقلاب را تکریم کرده و اوج آن در تشیع شهدای غواص و شهید حججی بروز و تجلی و ماندگار گردید. در هنگام تشیع پیکر بزرگان انقلاب اسلامی که اوج آن در حضور بی‌نظیر میلیون‌ها نفر برای تشیع پیکر امام خمینی (ره) بود. هنگام بازدید و سخنرانی برخی مسئولان تراز اول کشور نیز قشرهای مردم شرکت کرده‌اند.
مکان‌هایی که مردم در تظاهرات شرکت داشته‌اند، عمدتاً چنین بوده است:
در داخل و یا خیابان‌های اطراف نمازهای جمعه شهرها
در داخل زمین‌های بزرگ ورزشی شهر
میدان‌های بزرگ شهر
تجمعات در مقابل مجلس شورای اسلامی و ادارات مربوطه در شهرها
در تالار اجتماعات برخی نهادها
روش‌های مرسوم که مردم در آن شرکت داشته‌اند، معمولاً چنین است:
تجمع‌های گسترده مردمی (عمومی)
تجمع‌های محدود صنفی و ...
صدور بیانیه به‌صورت طومار پارچه‌ای، بنری و الکترونیک
نظرخواهی توسط برخی مؤسسات
میزهای نظرخواهی
و سایر روش‌های ابتکاری دیگر
ضرورت امر اضافه شدن روش جدید
علیرغم تنوع و تکثر تظاهرات مردمی، موارد زیر مبین آن است که نیاز به فضای جدیدی برای بروز تظاهرات مردمی با جمیع ملاحظات امنیتی و انتظامی است:
تظاهرات مردمی و فتنه 88 دشمنان: به دنبال بزرگ‌ترین مشارکت عمومی در انتخابات کشور در سال 1388، متأسفانه با فتنه دشمنان خارجی و داخلی، این میوه شیرین آزادی انتخابات به کام مردم و دوستداران انقلاب تلخ شد. برخی اتهامات تقلب به‌نظام مبنی بر جابجایی آرا سبب شد تا جمعیت زیادی از طرفداران بازنده انتخابات به خیابان آمده و نهایتاً اعتراضات مردمی، با هدایت سران فتنه و برنامه‌ریزی دشمنان خارجی تبدیل به آشوب هشت‌ماهه در کشور شده و سبب مشکلات عدیده‌ای برای کشور شد.
تظاهرات مردمی و فتنه دی‌ماه 96: با شوک گرانی ارز و سکه و افزایش چند برابری قیمت‌ها، تظاهرات مردمی، با ورود فرصت‌طلبان تبدیل به آشوب شده و سبب خسارت‌های مادی و معنوی بر کشور شد.
تظاهرات مردمی و فتنه آبان 98: با شوک ناگهانی افزایش یک‌باره سه برابری قیمت بنزین از سوی دولت، اعتراضات مردمی به روش نامناسب اتخاذ شده از سوی دولت و نگرانی از پیامدهای مجدد گرانی‌های افسار گسیخته و مشکلات معیشتی در کف خیابان‌های برخی شهرها به وقوع پیوست و گروه‌های آشوب‌طلب، این اعتراضات به‌حق مردمی را به صحنه‌های خشونت، خسارت و درگیری کشاندند و نهایتاً مردم اعتراض خود را به روش غلط تصمیم گیران (نسبت به نحوه و زمان آن، گرچه اصل موضوع قابل‌پذیرش است) برای جلوگیری از ادامه آشوب‌طلبی در سینه نگه داشتند.
نکته: چنانچه در موارد فوق فضاهایی پیش‌بینی‌شده بود و ملاحظات مربوطه در نظر گرفته شده بود، تظاهرات مردمی در بستر قانونی شکل می‌گرفت امکان سوءاستفاده آشوب‌طلبان نمی‌گردید.
ایجاد روش جدید برای مطالبه‌گری مردم
در دولت‌های مختلف اشکالاتی در تصمیم‌گیری به وجود آمده است که سوء‌مدیریت بر آن، خسارت‌های مادی و معنوی عدیده‌ای را به همراه داشته است که ضرورت دارد، نظرات طیف‌های مختلف مردم در چارچوب‌های قانونی به گوش مسئولان رسانیده و نسبت به روش کار خود تجدیدنظر کنند. بر این اساس برای تعمیم بخشیدن به اصل 27 قانون اساسی و انعکاس تجمعات مردمی و نیز جلوگیری از سوءاستفاده دشمنان خارجی و داخلی از اعتراضات به‌حق و قانونی مردم لازم است موارد زیر پیش‌بینی شود:
الف) تجمع گروه‌های صنفی: شرکت در یک تالار اجتماعات و حضور مقامات مسئول با مدیران و کارشناسان برای شنیدن مشکلات و پیشنهادات و تصمیم‌گیری لازم
ب) تجمع محدود مردمی: تجمع در یکی از بوستان‌ها و یا محوطه‌های بزرگ شهر و الزام به حضور مسئولان مربوطه جهت پاسخگویی و پیگیری مطالبات مردمی
ج) تجمع وسیع مردمی: تجمع در یکی از خیابان‌ها و یا میدان‌ها بزرگ شهر و الزام به حضور مسئولان تراز بالای مربوطه جهت پاسخگویی و پیگیری مطالبات مردمی
د) مناظرات تخصصی: تجمعات شفاف‌سازی با مناظرات دو یا چندجانبه موافقان و مخالفان طرح‌ها و برنامه‌ها با حضور مردم در تالارهای گفتگو
پیشنهاد چارچوب برگزاری
برای برگزاری بهتر و پیشگیری از مسائل امنیتی و حتی معضلات اجتماعی لازم است موارد زیر لحاظ شود:
ارائه مجوز سهل توسط وزارت کشور و یا ادارات کل مربوطه
تقبل مسئولیت برگزاری توسط برگزارکنندگان
تأمین انتظامات محدوده برگزاری توسط نهادهای انتظامی
تأمین امنیت توسط نهادهای مسئول
تضمین پیگیری مطالبات به‌حق مردمی توسط مسئولان مربوطه
با این حال لازم است براساس تجارب گذشته و پیشگیری از پیامدهای سنگین و خسارت‌بار بعدی و برای تأمین منافع عمومی نظام مردم‌سالار دینی، طرحی جامع‌الاطراف از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی و یا آیین‌نامه اجرایی اصل 27 قانون اساسی از سوی دولت با پیوست‌های لازم فرهنگی، اجتماعی و امنیتی تهیه و تصویب و ملاک عمل همه نهادهای ذی‌ربط و نیز عموم قرارگرفته و منشأ برکات برای مردم و جامعه و کشور شود.
یادداشت از سیدجواد هاشمی فشارکی، عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع)
انتهای پیام
