سعید مستغاثی:
جشنواره فیلم فجر سال‌هاست جریان‌ساز نیست
یک منتقد و کارشناس سینما گفت: جشنواره فجر در دوره‌های نخستین یک اتفاق جریان‌ساز بود، اما در دو دهه اخیر این جشنواره به شکل خنثی درآمده است و برخی سینماگران ترجیح می‌دهند آثارشان در این فستیوال به نمایش در نیاید، زیرا موفقیت در این رویداد برایشان اهمیتی ندارد.
سعید مستغاثی، منتقد و کارشناس سینما در گفتوگو با ایکنا با بیان اینکه سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر نسبت به دوره‌های اخیر هیچ پیشرفتی نداشته است، اظهار کرد: این دوره از جشنواره نیز همان مسیری را پیموده که در چند ساله اخیر شاهدش بودیم. برای همین جزء چند فیلم، سایر آثار محل بحث و گفتوگو نیستند البته داوری‌های این دوره نیز چالش‌های فراوانی داشت که باید بررسی‌های کارشناسی در این خصوص انجام شود.
وی افزود: چینش داوران در فجر به گونه‌ای است که هر گروهی که برای این امر انتخاب شود باز هم قضاوت عادلانه‌ای نخواهند داشت زیرا وقتی چند کارشناس درباره تمام حوزه‌های سینما که ممکن است در آن تخصص نداشته باشند، اظهارنظر می‌کنند نمی‌توان انتظار داشت قضاوت‌ها عادلانه باشند.
این داور جشنواره‌های مختلف سینمایی ادامه داد: جوایز بخش مستند یکی دیگر از مشکلات جدی جشنواره امسال بود، داوران در این بخش تخصص چندانی نداشتند. متأسفانه داوری‌ها در این زمینه چندان کارشناسانه نیست و تنها روابط بر گزینش‌ها حاکم است.
این داور جشنواره‌های مختلف سینمایی ادامه داد: جوایز بخش مستند یکی دیگر از مشکلات جدی جشنواره امسال بود، داوران در این بخش تخصص چندانی نداشتند. متأسفانه داوری‌ها در این زمینه چندان کارشناسانه نیست و تنها روابط بر گزینش‌ها حاکم است.
داوری‌های ناعادلانه
این مستندساز با اشاره به برخی ناداوری‌ها در جشنواره اظهار کرد: فیلم‌هایی نظیر «روز بلوا» یا «خروج» با وجود داشتن ساختار خوب و حرفه‌ای مورد استقبال داوران جشنواره فجر قرار نگرفتند و آثار دیگری همچون «مغز استخوان» یا «آتابای» با استقبال فراوان روبرو شدند و به همین جهت این سؤال در ذهن پیش می‌آید که مؤلفه هیئت انتخاب جشنواره چیست و بر چه مبنایی آثاری چون «دشمنان» یا «تعارض» برای حضور در جشنواره فیلم فجر انتخاب شده‌اند و یا فیلمی نظیر «خوب بد جلف» چرا باید در جشنواره به نمایش درآید؟
این نویسنده سینمایی در ارزیابی آثار مفهوم گرا مانند «درخت گردو»، «خروج» یا «روز صفر» اظهار کرد: فیلم درخت گردو به لحاظ مضمونی اثر شایسته‌ای است که می‌توانست یک فیلم بسیار فاخر از کار درآید، اما به نظرم این فیلم هم به لحاظ ساختار و هم به جهت طرح موضوع، مشکلات اساسی دارد. درباره ساختار می‌توان گفت هنگامی که یک فاجعه عظیم در سینما روایت می‌شود باید تصویری بزرگ هم برای آن انتخاب شود، اما مهدویان با کج سلیقگی دوربین ۱۶ میلیمتری را برای اثرش انتخاب کرده است و مسلماً اثرش نمی‌تواند جان کلام را بیان کند. درخت گردو دچار ضعف روایت است و قصه را ناتمام رها می‌کند. برای مثال وقتی که دادگاه لاهه را نشان می‌دهد باید نتیجه آن را هم برای مخاطب بیان کند، اما آن چیزی که در فیلم مشاهده می‌شود، برای تماشاگر روشن نیست.
این منتقد سینما درباره فیلم خروج نیز چنین اظهارنظر کرد: فیلم خروج به لحاظ ساختار و کارگردانی نسبت به بسیاری از تولیدات این دوره جشنواره ساختار بهتری داشت و موضوع آن هم جزء نیازهای امروز سینماست. من این نکته را با توجه به نیازهای امروز جامعه برای سینما ضروری می‌دانم، زیرا سینما باید آیینه اجتماع باشد و مقام معظم رهبری هم بارها بر این امر تأکید کرده‌اند، در خروج ما شاهد یک اعتراض گروهی هستیم، اما بی‌توجهی به کلیت فیلم، حداقل برای من روشن نیست. روز صفر اثر سعید ملکان هم یک فیلم درخور توجه در جشنواره بود. این اثر توانست هم صلابت نیرو‌های امنیتی را نشان دهد و هم یک ساختار مناسب سینمایی داشت.
این مستندساز با اشاره به برخی ناداوری‌ها در جشنواره اظهار کرد: فیلم‌هایی نظیر «روز بلوا» یا «خروج» با وجود داشتن ساختار خوب و حرفه‌ای مورد استقبال داوران جشنواره فجر قرار نگرفتند و آثار دیگری همچون «مغز استخوان» یا «آتابای» با استقبال فراوان روبرو شدند و به همین جهت این سؤال در ذهن پیش می‌آید که مؤلفه هیئت انتخاب جشنواره چیست و بر چه مبنایی آثاری چون «دشمنان» یا «تعارض» برای حضور در جشنواره فیلم فجر انتخاب شده‌اند و یا فیلمی نظیر «خوب بد جلف» چرا باید در جشنواره به نمایش درآید؟
این نویسنده سینمایی در ارزیابی آثار مفهوم گرا مانند «درخت گردو»، «خروج» یا «روز صفر» اظهار کرد: فیلم درخت گردو به لحاظ مضمونی اثر شایسته‌ای است که می‌توانست یک فیلم بسیار فاخر از کار درآید، اما به نظرم این فیلم هم به لحاظ ساختار و هم به جهت طرح موضوع، مشکلات اساسی دارد. درباره ساختار می‌توان گفت هنگامی که یک فاجعه عظیم در سینما روایت می‌شود باید تصویری بزرگ هم برای آن انتخاب شود، اما مهدویان با کج سلیقگی دوربین ۱۶ میلیمتری را برای اثرش انتخاب کرده است و مسلماً اثرش نمی‌تواند جان کلام را بیان کند. درخت گردو دچار ضعف روایت است و قصه را ناتمام رها می‌کند. برای مثال وقتی که دادگاه لاهه را نشان می‌دهد باید نتیجه آن را هم برای مخاطب بیان کند، اما آن چیزی که در فیلم مشاهده می‌شود، برای تماشاگر روشن نیست.
این منتقد سینما درباره فیلم خروج نیز چنین اظهارنظر کرد: فیلم خروج به لحاظ ساختار و کارگردانی نسبت به بسیاری از تولیدات این دوره جشنواره ساختار بهتری داشت و موضوع آن هم جزء نیازهای امروز سینماست. من این نکته را با توجه به نیازهای امروز جامعه برای سینما ضروری می‌دانم، زیرا سینما باید آیینه اجتماع باشد و مقام معظم رهبری هم بارها بر این امر تأکید کرده‌اند، در خروج ما شاهد یک اعتراض گروهی هستیم، اما بی‌توجهی به کلیت فیلم، حداقل برای من روشن نیست. روز صفر اثر سعید ملکان هم یک فیلم درخور توجه در جشنواره بود. این اثر توانست هم صلابت نیرو‌های امنیتی را نشان دهد و هم یک ساختار مناسب سینمایی داشت.
جشنواره اولویت سینماگران نیست
وی در پاسخ به سؤال مبنی بر جریان‌سازی جشنواره فجر گفت: جشنواره فجر در دوره‌های آغازین جریان‌ساز بود، اما در یک یا دو دهه اخیر این ویژگی‌اش را از دست داده است و شرایط به گونه‌ای پیش رفته که برخی سینماگران ترجیح می‌دهند آثارشان در فستیوال فجر به نمایش در نیاید، زیرا موفقیت در این رویداد برایشان اهمیتی ندارد.
رئیس سابق انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی در پایان تأکید کرد: این دوره از جشنواره بسیاری از استانداردهای یک فستیوال سینمایی را نداشت و به لحاظ معنا و جریان‌سازی چندان درخور توجه نبود و از چنین رویدادی نمی‌توان توقع جریان‌سازی داشت و جشنواره فیلم فجر این سال‌ها به عنوان یک دورهمی که باعث می‌شود برای چند روز فضای فرهنگی کشور سینمایی باشد؛ برگزار می‌شود. با این وجود باید گفت برگزاری جشنواره با تمام نقدهایی که به آن وارد است ضروری است.
انتهای پیام وی در پاسخ به سؤال مبنی بر جریان‌سازی جشنواره فجر گفت: جشنواره فجر در دوره‌های آغازین جریان‌ساز بود، اما در یک یا دو دهه اخیر این ویژگی‌اش را از دست داده است و شرایط به گونه‌ای پیش رفته که برخی سینماگران ترجیح می‌دهند آثارشان در فستیوال فجر به نمایش در نیاید، زیرا موفقیت در این رویداد برایشان اهمیتی ندارد.
رئیس سابق انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی در پایان تأکید کرد: این دوره از جشنواره بسیاری از استانداردهای یک فستیوال سینمایی را نداشت و به لحاظ معنا و جریان‌سازی چندان درخور توجه نبود و از چنین رویدادی نمی‌توان توقع جریان‌سازی داشت و جشنواره فیلم فجر این سال‌ها به عنوان یک دورهمی که باعث می‌شود برای چند روز فضای فرهنگی کشور سینمایی باشد؛ برگزار می‌شود. با این وجود باید گفت برگزاری جشنواره با تمام نقدهایی که به آن وارد است ضروری است.
