ویژگی‌های مدیر تراز اسلامی در نهج‌البلاغه

محسن حق‌شناس، دبیر اجرایی دفتر بنیاد بین‌المللی غدیر در استان قزوین، در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، با اشاره به اینکه احترام به نظر کارشناسان اولین ویژگی نماینده در تراز نهج‌البلاغه است، اظهار کرد: انسان‌های با تجربه و عالم اطلاعات بسیاری دارند اما عقل و فکر محدود است و یک فرد نمی‌تواند همه مشکلات را حل کند. بنابراین جبران کاستی عقل باید از تجربیات و آموخته‌های دیگران باشد.

وی ادامه داد: حضرت علی(ع) در وسایل‌الشیعه جلد ۸ صفحه ۴۲۹ خطاب به محمد حنفیه می‌فرمایند «نظر مردان (اهل فکر و خرد) برخی را با برخی دیگر ضمیمه کن و سپس نزدیک‌ترین آن‌ها را به حقیقت و دورترین آن‌ها را از شک و تردید انتخاب کن».

دبیر اجرایی دفتر بنیاد بین‌المللی غدیر در استان قزوین بیان کرد: در صفحه 811 غررالحکم حضرت(ع) به مؤمنان هشدار می‌دهند و می‌فرمایند «خودرأی مباش که هر که خودرأی باشد هلاک می‌گردد». همچنین در صفحه 618 غررالحکم حضرت علی(ع) می‌فرمایند «بنابراین استبداد واقعی در این است که انسان خرد خود را کافی شمارد و از عقل دیگران سود و بهره نبرد. بازتاب عدم مشارکت واقعی در همکاری نکردن با دیگران در سرمایه‌های عقلانی، در رفتارهای زشت و نادرست و غلط، تجلی و ظهور می‌کند. درنتیجه استبداد و خودرایی است که انسان به هلاکت می‌افتد و در نزد دیگران خوار و ذلیل می‌شود».

سعه‌صدر؛ ویژگی نماینده متمایز

وی اظهار کرد: حضرت علی(ع) در حکمت 176 نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «ابزار سروری، شکیبایی در تحمل نامرادیهاست.» نمایندگان می‌توانند با سعه‌صدر مشکلات را بهتر حل کنند، در حقیقت باید بگوییم که قدرت منشأ درگیری است ولی اگر کسی مالک خودش باشد با سعه‌صدر می‌تواند این درگیری را به حداقل برساند.

حق‌شناس اشاره کرد: در قرآن نیز بر سعه‌صدر تأکید شده است. در آیه ۲۴ سوره طه خداوند متعال به حضرت موسی(ع) می‌فرمایند «به‌سوی فرعون برو که او به سرکشی برخاسته است»، در آیه بعد این سوره آمده است که حضرت موسی(ع) به خداوند متعال می‌فرمایند «گفت پروردگارا سینه‌ام را گشاده گردان»، شرح صدر موجب رشد انسان می‌شود و اگر از مسئول و یا نماینده‌ای انتقاد شود به واسطه سعه صدر از کوره درنخواهد رفت. امام صادق(ع) در بحارالانوار جلد ۷۸ بر شنیدن صحبت حق و تسلیم شدن برابر حق تأکید دارند؛ در حقیقت باید بگوییم که نماینده باید برابر حق تسلیم باشد.

دبیر اجرایی دفتر بنیاد بین‌المللی غدیر در استان قزوین تشریح کرد: شجاعت از جمله ویژگی‌های یک کاندیدای اصلح به شمار می‌رود و حضرت علی(ع) بر استفاده از نیروهای شجاع تأکید دارند. شجاعت موجب پذیرش مسئولیت، پذیرش اشتباه و خطا و تلاش برای جبران آثار آن هم می‌شود.

قاطعیت نماینده

وی بیان کرد: قاطعیت دیگر ویژگی یک نماینده تراز نهج‌البلاغه است یک نماینده باید در تصمیم‌گیری و اجرا قاطع باشد و دچار شک و دودلی نشود. حضرت علی(ع) در نامه 38 نهج‌البلاغه پس از انتخاب مالک اشتر به‌عنوان فرماندار مصر خطاب به مردم این دیار گفته‌اند «آنجا که با حق است، سخن او را بشنوید، و از او اطاعت کنید، او شمشیری از شمشیرهای خداست، که نه تیزی آن کند می‌شود، و نه ضربت آن بی‌اثر است. اگر شما را فرمان کوچ کردن داد، کوچ کنید، و اگر گفت بایستید، بایستید، که او در پیش روی و عقب‌نشینی و حمله، بدون فرمان من اقدام نمی‌کند. مردم مصر من شما را بر خود برگزیدم که او را برای شما فرستادم، زیرا او را خیرخواه شما دیدم، و سرسختی او را در برابر دشمنانتان پسندیدم».

حق‌شناس تصریح کرد: البته باید بین قاطعیت، بی‌گدار به آب زدن، بی‌دقتی و تصمیم‌های عجولانه تفاوت قائل شویم؛ حال این سؤال پیش می‌آید که چگونه باید متوجه این تفاوت باشیم؟ در پاسخ باید بگوییم که نماینده باید از نخبگان و صاحبان خرد استفاده کند، پس‌ازآنکه به نتیجه رسید با قاطعیت تصمیم‌گیری کند آیه 159 سوره آل‌عمران نیز بر همین نکته اشاره دارد و خداوند فرموده‌اند «به مرحمت خدا بود که با خلق مهربان گشتی و اگر تندخو و سخت‌دل بودی مردم از گِرد تو متفرق می‌شدند، پس از (بدیِ) آنان درگذر و برای آن‌ها طلب آمرزش کن و (برای دلجویی آن‌ها) در کارِ (جنگ) با آن‌ها مشورت نما، لیکن آنچه تصمیم گرفتی با توکل به خدا انجام ده، که خدا آنان را که بر او اعتماد کنند دوست دارد».

نماینده پیشگام باشد

دبیر اجرایی دفتر بنیاد بین‌المللی غدیر در استان قزوین تأکید کرد: پیشگامی در عمل از دیگر ویژگی‌های یک نماینده است، نماینده باید برای جامعه الگو باشد و در انجام امور خیر پیشگام باشد. یک مسئول و مدیر باید جلوتر از بقیه حرکت کند چراکه همیشه فرع تابع و پیرو اصل است، اگر اصل منحرف شود قطعاً فرع نیز منحرف خواهد شد و در این میان نمایندگان اصل به شمار می‌روند.

حق‌شناس ادامه داد: حضرت علی (ع) در حکمت 73 نهج‌البلاغه بر خودسازی قبل از تربیت دیگران تأکید کرده و می‌فرمایند «هر که خود را پیشوای مردم خواهد، باید که پیش از ادب کردن دیگران به ادب کردن خود پردازد و باید که ادب کردن دیگران به کردار باشد، نه به گفتار. کسی که آموزگار و ادب کننده خویش است، سزاوارتر به تعظیم است، از آنکه آموزگار و ادب کننده مردم است».

وی افزود: حضرت علی (ع) در نامه 27 نهج‌البلاغه بر حسن خلق و عدالت کارگزاران تأکید کرده و در عهدنامه‌ای که به محمد بن ابی بکر فرستاده می‌فرمایند «با ایشان فروتن باش و نرم‌خوی و گشاده‌رو. همه را یکسان بنگر. اگر یکی را به گوشه چشم نگریستی به دیگری رودررو نگاه مکن تا بزرگان از تو نخواهند که بر ناتوانان ستم‌کنی و ناتوانان از عدالت تو نومید نشوند. خداوند تعالی، شما بندگانش را از اعمالتان می‌پرسد، چه خرد باشد و چه کلان، چه آشکار و چه پنهان. پس اگر عذاب کند از ستمکاری شماست، و اگر ببخشاید از بزرگواری اوست» بر همین اساس یک نماینده باید فروتن باشد.

دبیر اجرایی دفتر بنیاد بین‌المللی غدیر در استان قزوین در پایان یادآور شد: دوم اسفند روز سرنوشت‌سازی خواهد بود و امیدواریم با انتخاب اصلح نمایندگان تراز انقلاب اسلامی بر کرسی نمایندگی جلوس کرده و اولین سنگ بنای گام دوم را بگذارند.