بازی دوگانه ترامپ با «معافیت دارویی» / وقتی اخلاق هم ذبح می‌شود
از زمان شیوع ویروس کرونا در جهان، موضوعی که بیش از هر چیز توجهات را به خود جلب کرد، پایبندی مردم و دولت‌ها به مسائل اخلاقی و انسانی بود. در این میان اما رویکرد دولت آمریکا در اعمال محدودیت و مانع‌تراشی بر سر راه نقل و انتقال دارو و تجهیزات مورد نیاز پزشکی مردم ایران، مصداق بارز ذبح اخلاق و قانون است.
به گزارش ایکنا؛ صف‌های طولانی مردم در فروشگاه‌ها برای تأمین مایحتاج اساسی خود، قفسه‌های خالی، درگیری بر سر اقلام مورد نیاز، احتکار و گران‌فروشی مایحتاج پزشکی مانند ماسک و مواد ضدعفونی کننده تصاویری بودند که در خبرگزاری‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شدند.
به غیر از مردم، دولت‌های جهان هم تحت تأثیر وحشت ناشی از کرونا و عواقب ناشناخته آن قرار گرفتند. مسائلی مانند تلاش برای عدم انتشار واقعیات در مورد این بیماری، عدم ارائه خدمات پزشکی کامل به برخی از مبتلایان به خصوص در کشتی‌های مسافربری، مجازات افرادی که به اطلاع‌رسانی در مورد این بیماری پرداخته‌اند و جلوگیری از انتقال محموله‌های پزشکی از جمله این اقدامات غیراخلاقی از سوی برخی از دولت‌های درگیر با کرونا بوده است. اما در این میان موضوعی که بیش از این مسائل توجهات را به خود جلب کرده، پافشاری آمریکا بر ادامه تحریم ایران در شرایط همه‌گیری کرونا است که باعث شده، ایران از واردات دارو و وسایل پزشکی مورد نیاز خود محروم بماند.
بازی دوگانه ترامپ با واژه معافیت دارویی
بازگشت تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران که در سال 2017 و با خروج یکجانبه آمریکا از توافق‌نامه موسوم به برجام که بین ایران و 6 قدرت جهانی منعقد شده بود، باعث شد که فشار بسیار زیادی به اقتصاد ایران وارد شود. یکی از موضوعاتی که مقامات آمریکایی بر آن تأکید داشتند، عدم تأثیرگذاری این تحریم‌ها بر مردم ایران به دلیل مستثنی بودن مواد غذایی، دارو و اقلام بشردوستانه بود.
دولت دونالد ترامپ بر این موضوع تأکید می‌کند که ایران هیچ محدودیتی برای خرید اقلام درمانی مورد نیازش ندارد و اگر به فناوری مرتبط با دارو یا لوازم بهداشتی برای کنترل بحران کرونا نیاز دارد، می‌تواند آنها را از بازارهای جهانی بخرد. با این همه این کشور تأکید کرده که درخواست ایران از صندوق بین‌المللی پول برای دریافت وام را وتو خواهد کرد؛ اقدامی که در صورت تحقق، دست ایران را برای مقابله با کرونا بیش از پیش خواهد بست.
در مقابل، ایران با اشاره به محدودیت‌ها و قطع ارتباطات بین‌المللی بانکی برای تأمین هزینه‌های مربوط به واردات غذا و دارو، اقدام آمریکا را در تعلیق و یا خاتمه تحریم‌ها، جنایت بشری دانسته و تلاش کرده در عالی‌ترین سطوح بین‌المللی(مانند کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل)، رفع یا کاهش تحریم‌ها را درخواست کند. برخی دیگر از منتقدان تحریم‌های آمریکا عقیده دارند که تحریم‌ها که پیش از این اقتصاد ایران را به شدت تضعیف کرده و توان این کشور را برای خرید اقلام مورد نیاز خود کاهش داده است.
جان کریزیانیاک(John Krzyzaniak)، از نویسندگان وب‌سایت بولتن دانشمندان هسته‌ای(Bulletin of the Atomic Scientists) در یادداشت خود که روز گذشته، 15 فروردین در این وب‌سایت منتشر شد، با اشاره به ادعای معافیت اقلام بشر دوستانه از تحریم‌های آمریکا نوشت: آنچه در تئوری، صادق است؛ در عمل صحیح نیست. محدودیت‌های گسترده در مورد بانک‌های ایران باعث شده است که برای شرکت‌ها انجام تجارت، حتی تجارت مجاز از نظر منطقی دشوار شود.
نامه سناتورهای آمریکایی علیه تحریم
البته مقامات ایرانی و کنشگران ایرانی تنها مخالفان ادامه تحریم‌ها نیستند. روز پنجشنبه، جو بایدن، یکی از نامزدهای حزب دموکرات آمریکا برای انتخابات ریاست جمهوری 2020 این کشور با انتقاد از ادامه تحریم‌ها علیه ایران خواستار کاهش تحریم‌های این کشور شد.
بایدن که در بین نامزدهای دموکرات‌های ایالات متحده بیشترین شانس را برای رقابت با ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری این کشور در سال ۲۰۲۰ دارد، به‌طور مشخص خواست که برنامه‌ای ویژه برای کمک به ایران راه‌اندازی شود تا بانک‌ها و شرکت‌ها از طریق آن بتوانند با ایران معامله کنند و پیشنهاد کرد که در این راستا مجوزهای ویژه‌ای برای فروش دارو و تجهیزات پزشکی صادر شود.
پیش از بایدن، یازده سناتور دموکرات به رهبری کریس مورفی(Chris Murphy)، نامه‌ای را در تاریخ 26 مارس(8 فروردین‌ماه) منتشر کردند که به صراحت از دولت ترامپ خواستار «وقفه کوتاه‌مدت تحریم‌ها» شد که این وقفه شاید تحریم‌هایی را که ممکن است از انتقال کمک‌های بشردوستانه به ایران و ونزوئلا ممانعت کند، به تعلیق درآورد. به همین ترتیب، نزدیک به 10 نفر دیگر از قانونگذاران آمریکایی از جمله سناتور برنی سندرز و سناتور الیزابت وارن بیانیه‌ای را در روز 31 مارس(12 فروردین) صادر كردند و از دولت ترامپ خواستند كه تحریم‌های بخش‌های مهمی از اقتصاد ایران را از جمله در بخش نفت و انرژی متوقف کند.
امکان کاهش تحریم‌ها وجود دارد؟
بعد از شیوع گسترده کرونا در ایران و نیاز این کشور به واردات تجهیزات دارویی، دولت سوئیس با استفاده از کانال تجارت ایران و سوئیس که از روز 10 بهمن‌ماه معرفی شد، برای کمک‌های انسان‌دوستانه، با واشنگتن تماس گرفته و از دولت آمریکا اطمینان گرفته که بانک‌های سوئیسی را برای چنین مبادلاتی جریمه نکند. در عوض وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز سازوکاری طراحی کرده که در جریان جزئیات این مبادلات باشد و مقرراتش را اعمال کند.
با وجود ابتکار عمل دولت سوئیس در راه‌اندازی کانال تجارت ایران و سوئیس و ارسال دارو و تجهیزات پزشکی از این طریق به ایران، انتقادات همچنان از عملکرد دولت ترامپ در زمینه پایبندی به اخلاقیات در زمانه شیوع کرونا، ادامه دارد. برخی از منتقدان و صاحبنظران عقیده دارند که با توجه به آمار مبتلایان و درگذشتگان کرونا در ایران، این کانال مالی نمی‌تواند به‌طور کامل جوابگوی نیازهای ایرانیان باشد.
از سوی دیگر، پرسش‌نامه‌های عریض و طویل این کانال مالی و جزئیات فراوانی که باید برای هر معامله به طرف سوئیسی اعلام شود(که بعد در اختیار دولت آمریکا قرار گیرد) عملاً این کانال را به بانک اطلاعاتی تجارت بین‌المللی شرکت‌های ایرانی تبدیل می‌کند و این موضوعی است که منتقدان عملکرد آمریکا به آن اشاره می‌کنند.
البته نمی‌توان به دولت آمریکا که محموله تجهیزات پزشکی آلمان را در فرودگاه تایلند، ضبط و از صادرات تجهیزات پزشکی به کانادا(همسایه و متحد نزدیک آمریکا) جلوگیری می‌کند؛ انتظار لغو تحریم‌ها یا تعلیق بخش بزرگی از آنها را داشت، اما به نظر می‌رسد که در صورت ادامه فشارهای جهانی، دولت دونالد ترامپ تلاش کند برای ترمیم وجهه خود، اقداماتی هرچند ناچیز را در جهت کاهش مشکلات خرید تجهیزات پزشکی برای کشورهای تحریم شده انجام دهد.
گزارش از محمدحسن گودرزی
انتهای پیام
