امر ظهور قریب است و بعید نیست

مرتضی نجفی‌قدسی، روزنامه‌نگار و از فعالان قرآنی در یادداشتی به مناسبت فرا رسیدن نیمه شعبان چنین نوشت:
بسم الله الرحمن الرحیم
«يَا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِن يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَيْأَسُوا مِن رَّوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِن رَّوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ» (یوسف / ۸۷)
حضرت یعقوب (ع) به فرزندانش گفت بروید یوسف و برادرش را بجویید و از لطف و رحمت الهی مأیوس نشوید که به جز مردمان کافر کسی از رحمت خدا مأیوس نمی‌شود.
نکتة اولی که در این بحث وجود دارد آن است که حضرت یعقوب نمی‌‏فرماید بروید تجسّس کنید، بلکه می‏‌فرماید بروید تحسّس کنید.

فرق تجسّس و تحسّس

فرق تجسس و تحسس در یک نقطه است ولیکن تجسس به معنای سر از کار دیگران در آوردن و کشف سرّ مردم و احوالات شخصی آن‏ها مذموم است چنانچه در آیه شریفه دارد «وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا» (حجرات / ۱۲) یعنی تجسس نکنید و بعضی غیبت بعضی دیگر را هم نکنند!

بنابراین تجسس را در امور بد و منفی معمولاً بکار می‏برند ولی تحسّس را در امور خوب و مثبت بکار می‏گیرند، چنانچه در اینجا حضرت یعقوب به فرزندانش دستور می‌دهد که بروید و یوسف و برادرش را که مظهر خوبی‏‌ها و پاکی‏‌ها بودند، پیدا کنند بدین معنا که به دنبال یافتن یوسف باید گشت و بیکار ننشست، یعقوب در انتظار آمدن یوسف بود، امّا چون چشمانش نابینا شده بود فرزندانش را مأمور تفحّص و یافتن یوسف و برادرش کرد. عرض بنده این است، که ‏ای بزرگواران و‏ ای مردم عزیز! ما هم گمشده‏‌ای داریم، ما هم یوسفی داریم که در پرده غیبت به سر می‏‌برد و ما باید روزان و شبان به فکر و یادآور آنکه منجی حقیقی عالم هستی است، باشیم و با دعا و استغاثه به درگاه الهی فرجش را از خداوند طلب کنیم.

اهمیّت دعا در طلب فرج

اینکه بگوییم خداوند هر وقت بخواهد امر ظهور حضرت را محقق می‌کند، البتّه حرف صحیحی است ولیکن ما باید اعلام نیاز خود را نسبت به محقق شدن این امر پیوسته به درگاه الهی عرضه بداریم و الّا اگر بی‌تفاوت بنشینیم و درخواستی و عرض نیازی نداشته باشیم قطعاً ظهور رخ نخواهد داد لذا فرموده است: «قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ » (فرقان / ۷۷) یعنی اگر دعای شما نبود، پروردگارتان به شما هیچ اعتنا و توجهی نداشت! بنابر این ما در دعا کردن وظیفه داریم و لذا دستور داده است: «ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ» یعنی: بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را. (غافر / ۶۰)‌

خوب الآن با توجه به گرفتاری‏‌ها و شدایدی که بر تمام بشریت و مخصوصاً بر مسلمانان و شیعیان حکم‌فرماست آیا ما نیاز به دعا برای فرج نداریم؟! آیا پهنه گیتی را ظلم و فساد پر نکرده است؟ آیا مستکبران و ستمگران و ابرقدرت‏‌هایی که بر جهان حاکم شده‌اند، بر ضعیفان و محرومان و مستضعفان رحم می‌کنند؟! و یا فراماسونرها و امثال کسینجرها معتقدند که جمعیت جهان اضافی است و باید حداقل یک سوم از جمعیت دنیا کاسته شود! و قطعاً امراض فراگیری که در جهان شیوع پیدا می‌کند و امروزه از آن‏ها به عنوان جنگ‏‌های بیولوژیک نام برده می‌شود، دستان عده‏‌ای بشرنما در تولید و تکثیر آنها دخالت ندارد؟! و الّا پروردگار عالم که مظهر تام و کمال رحمت و مهربانی است هیچگاه برای بشر چنین نسخه‏‌هایی نمی‏‌نویسد.

امّا این خود انسان‌ها هستند که بعضی در جنایت و شیطنت هیچ رحمی به همدیگر نمی‏‌کنند و فقط بقای خود و نابودی دیگران را می‏‌خواهند! ان شاء الله روزی پرده اسرار بالا می‏‌رود و برای مردم جهان مکشوف می‌شود که چه دستان خیانت‌کاری در تولید و تکثیر این ویروس‏‌ها در سطح جهان نقش داشتند، امّا واقعیت این است که ما هستیم و گرگ‌های درنده‏‌ای که بر جهان حاکم هستند. آیا در چنین شرایطی نباید قدر یکدیگر را بدانیم؟ آیا نباید در این شرایط وحدت خود را حفظ کنیم و شکرگزار نعمت‌هایش و این نظامی که در پرتو خون شهیدان و بر اخلاص مردم مؤمن و رهبر کبیر آن حضرت امام خمینی (ره) ایجاد شد تا مقدمه ظهور حضرتش فراهم شود باشیم؟!

رهبر عزیزمان در تبیین گام دوّم انقلاب اسلامی تمدنی را نشان‌مان می‏‌دهند که در حقیقت مقدمات ظهور منجی عالم بشریت و فرج نهایی جهان را فراهم می‌کند. مقام معظم رهبری در بیانات‌شان غالباً آینده ملت ایران را رو به پیشرفت و امیدوارکننده توصیف می‏‌فرمایند و توجه می‏‌دهند که ما در مسیر رسیدن به قله هستیم و چون بالا می‏‌رویم قطعاً مشکلاتی در مسیر وجود دارد. امّا همواره با اطمینان خاطر از پیروزی نهایی خبر می‏‌دهند! و این اتکال الهی ایشان را نشان می‌دهد و ما خدا را شاکریم که هم اکنون رهبری ملت ما و مستضعفان جهان را فرزندی از اولاد زهرای اطهر (س) که وارسته و متعبد و عارف و اهل تضرع و خشیت و متوکل به درگاه الهی است قرار داده و امیدواریم با عنایات حضرت مهدی ارواحنا فداه، جمهوری اسلامی روز به روز هر چه پر قدرت‌تر آماده ظهور عدالت گستر حضرتش در جهان باشد.

اصل انتظار در شیعه

نکتة دوم که لازم می‏‌دانم به آن بپردازم این است که اصل انتظار برای شیعه یک اصل اساسی است و الّا کسی که منتظر ظهور حضرت حجت (عج) نباشد که اصلاً شیعه محسوب نمی‌شود و در زیارت حضرت صاحب الزمان (عج) هم عرض می‏‌کنیم: «السّلام علیک یا مولای، اتقرّب إلی الله تعالی بک و بآل بیتک وانتظر ظهورک وظهور الحق علی یدیک واسئل الله ان یصلی علی محمّد وآل محمّد وان تجعلنی من المنتظرین لک والتابعین والناصرین لک علی اعدائک والمستهدین بین یدیکَ فی جملة اولیائک».

بر این اساس یکی از دعاهای ما از حضرت حجت (عج) باید این باشد که ما را از جمله منتظرین آن حضرت قرار دهد و خوب طبیعی است کسی که منتظر ظهور حضرتش هست، قطعاً خود را به لحاظ معنوی و مادی برای چنین حرکتی آماده می‌کند و بحث آمادگی‏‌های پیش از ظهور خود بحث مستوفایی است که باید در فرصت دیگری به آن پرداخته شود.

امر ظهور قریب است یا بعید؟

امّا نکته مهم در این است که آیا امر ظهور را نزدیک ببینیم و یا بعید و دور ببینیم؟! در آموزه‏‌های دینی ما اینطور بیان شده است که ما امر ظهور را بایستی قریب و نزدیک ببینیم کما اینکه در دعای روز جمعه به حضرت عرض می‏‌کنیم!

«هذا یوم الجمعه و هو یومک المتوقع فیه ظهورک» یعنی امروز روز جمعه است و همان روزی است که توقع ظهور شما در آن می‏‌رود! یعنی هر صبح جمعه که این دعا خوانده می‌شود ما باید تا غروب منتظر باشیم شاید ظهور حضرت در آن روز رخ دهد! پس اینکه هر جمعه ما منتظر آمدنش باشیم این نزدیک نیست؟ خیلی نزدیک است و از ما خواسته‌اند، این طور انتظار بکشیم و الّا اگر ظهور را بعید بدانیم اثر سازندگی ندارد، چون خواهیم گفت ظهوری که قرار است مثلاً هزار سال دیگر رخ بدهد، به چه درد الآن ما می‏‌خورد و خود به خود این تفکر مسأله انتظار را بی‌خاصیت می‌کند. لذا فرموده است: «إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا * وَنَرَاهُ قَرِيبًا» (معارج / ۶ و ۷)

دیدگاه قرآنی در بحث ظهور

دیدگاه قرآن کریم در ارتباط با قیامت که معمولاً همه آن را خیلی دور و بعید می‏‌دانند این است که می‏‌فرماید: «إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا * وَنَرَاهُ قَرِيبًا» یعنی کافران عذاب روز قیامت را دور می‏‌بینند ولی ما آن را نزدیک می‏‌بینیم. و یا در خصوص مرگ، دیدگاه قرآنی می‏‌گوید شما مرگ را در حال ملاقات هستید «فَإِنَّهُ مُلَاقِيكُمْ» و نمی‏‌گوید «یلاقیکم» به آینده موکول نمی‏‌کند، بلکه می‏‌گوید حال را دریابید که هر لحظه ممکن است این اتّفاق بیفتد.

در ارتباط با ظهور هم که قبل از قیامت است علی القاعده باید همان قاعده‏‌ای که بر قیامت هست یعنی «إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا * وَنَرَاهُ قَرِيبًا» را در نظر بگیریم، یعنی مؤمنین باید وقوع حادثه ظهور را نزدیک ببینند و قطعاً وقتی انسان چنین حادثه عظیم و بزرگی را نزدیک ببیند خود را برای آن ممهز و آماده می‌کند و خاصیت انتظار همین کسب آمادگی است.

بشارت علماء در امر ظهور

برخی از علماء و بزرگان مانند حضرت آیت الله بهجت (ره) که بشارت امر ظهور را می‏‌دادند از همین منظر قرآنی است که «إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا * وَنَرَاهُ قَرِيبًا».
مرحوم حضرت آیت الله سیدحسن میرجهانی از ملازمان مرحوم آیت الله العظمی سیّد ابوالحسن اصفهانی (ره) سه جلد کتاب تحت عنوان «نوائب الدهور فی علامات الظهور» دارند که بسیار ارزشمند و نسبت به اخبار و ابتلائات عصر ظهور روایات زیادی را نقل کرده‌اند و خودشان هم همیشه بشارت‌دهنده عصر ظهور بودند و خلاصه سخنان این بزرگواران به معنای توقیت نیست، بلکه همان دیدگاه قرآنی است که باید این امر ظهور و حتّی قیامت را همواره خیلی نزدیک ببینیم تا اثر سازندگی داشته باشد و الّا اگر بعید بدانیم موکول به آینده می‌شود و ضرورتی در آمادگی حس نمی‏‌کنیم.

خاطر‌ه‌ه‏ایی از استاد پرورش

در اینجا مناسب می‏‌دانم به تناسب بحث به خاطره‏‌ای از مرحوم استاد پرورش اشاره کنم، مرحوم استاد سیّدعلی‌اکبر پرورش که از یاران صدیق انقلاب بودند، روزی که بنده و ایشان در همین مباحث مهدویت و عصر ظهور گفت‌وگو می‏‌کردیم به من گفتند: آقای نجفی! تاکنون از من ادعایی دیده‌اید؟! عرض کردم خیر، سپس اظهار داشتند خوب، من از اوّل هم اهل ادّعا نبودم، امّا این مطلبی که می‏‌خواهم بگویم خدا شاهد است که عین حقیقت است و پس از آن قسم خوردند و گفتند: والله بوی آمدن حضرت را من طوری استشمام می‏‌کنم که یعقوب بوی پیراهن یوسف را!!‌

ایشان این واقعه را بسیار نزدیک می‏‌دید و چند سال بعد هم یعنی در سال ۱۳۹۲ از دنیا رفتند، امّا اینکه شخصی بگوید ظهور را نزدیک می‏‌بینم و به خودش وصال ندهد و از دنیا برود، این نقض مطلب محسوب نمی‏‌شود، بلکه تفکر صحیح همین است که امر ظهور را نزدیک ببینیم.

در خاطرم هست که بنده پس از شنیدن این بشارت از استاد پرورش، همین فرمایش ایشان را برای یکی از شخصیت‏‌هایی که با استاد پرورش رفاقت و به ایشان ارادت داشت، عرض کردم که استاد پرورش چنین چیزی می‏‌گویند، به ناگاه او قاه قاه خندید و گفت: امام زمان تا دو هزار سال دیگر هم ظهور نمی‏‌کند! من از این سخن او متعجب شدم و همان لحظه در ذهنم خطور کرد و گفتم پس چرا قرآن می‏‌فرماید: «إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا * وَنَرَاهُ قَرِيبًا» که البتّه او هم از موضع خود عقب‌نشینی کرد و گفت شوخی کردم و حرف استاد پرورش صحیح است.

به هر حال ما نباید نسبت به بزرگانی که نوید ظهور حضرتش را می‏‌دهند، خرده بگیریم، بلکه باید تفکر خود را اصلاح کنیم، و بدانیم که بر اساس دیدگاه قرآنی امر ظهور قریب است و بعید نیست!