به گزارش ایکنا؛ در این شماره از فصلنامه مطالعات قرآنی، مقالاتی با عناوین «فمینیسم؛ مبانی ایجابی یا سلبی در قرآن کریم»، «الگوی مطلوب برنامه درسی«کتاب آیین زندگی»(با تأکید بر مهارتهای «شهروند جهانی دینی»)»، «نگرشی بر جامعیت قرآن از روزنه تربیت عقلانی»، «حزن ممدوح از نگاه دین اسلام در آیات و روایات»، «کاربست قرآن و عقل در باب هدف نهایی زندگی از دیدگاه حکمت متعالیه»، «حق بر امنیت اجتماعی با تأکید بر آیات و روایات»، «بررسی مفاهیم هیدرولوژیکی باران در قرآن با تکیه بر نهج البلاغه»، «تبیین گردشگری حلال با توجه به آیات قرآنی»، «بررسی ادله حرمت نکاح با کفار در فقه امامیه با تأکید بر آموزههای قرآنی»، «تفاوت بهشت «طایفه السابقون» با بهشت «اصحاب الیمین» بر اساس واژگان آیات»، «ارائه مدل برنامه درسی مبتنی بر توسعه پایدار از دیدگاه قرآن کریم»، «جایگاه آموزه قرآنی ولایت در تفاسیر مفسران مدرسه تفسیری فارس»، «دورنمای رستاخیز در آموزههای قرآن و ادیان غیر ابراهیمی»، «گونههای تأویل در روایات با تأکید بر روایات تفسیری صادقین(ع)» و «لزوم تفسیر موضوعی آیات جهت تسریع در روند علمی شدن مباحث علوم انسانی» منتشر شده است.
در طلیعه نوشتار «فمینیسم؛ مبانی ایجابی یا سلبی در قرآن کریم» میخوانیم: فمینیسم جنبشی علیه سلطه حداکثری مردان در جامعه است. فعالین حقوق زنان (فمنیستها) باور دارند که جنسیت در زندگی انسانها نباید عاملی تعیینکننده برای جایگاه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آنها باشد، زیرا باور دارند زن و مرد باید از حقوق برابری در زمینههای مختلف برخوردار باشند و به برابری جنسیتی معتقدند. اکنون این پژوهش بر آن است تا به این مهم برسد که قرآن کریم و عقاید اسلامی باورهای فمینیسم را تا چه اندازه باور دارد. در آموزههای اسلامی شاهد این موضوع هستیم که دین اسلام بینهایت به جایگاه زنان بها داده، اما این موضوع به معنای پذیرش مطلق برابری و اندیشههای فمینیسم نیست. نگارنده در این مقاله بعد از آوردن مبانی اسلامی در رابطه با حقوق زنان و نقد و بررسی آن؛ به این نتیجه میرسد که دین اسلام به جای «مساوات» که شالوده اندیشه فمینیستی را تشکیل میدهد به دنبال «عدالت استحقاقی» است تا وظایف بنیادین زن را به او آموزش و بر این باوراست که؛ رسیدن به عدالت مذکور موجب سعادت خانواده و در نهایت جامعه میشود.
نویسنده مقاله «نگرشی بر جامعیت قرآن از روزنه تربیت عقلانی» در چکیده نوشتار خود آورده است: نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تبیین تربیت عقلانی قرآنی و بیان نظر قرآن در جمع کردن میان دین و عقل به مبحث جامعیت نگاه نموده است. در حقیقت قرآن با روشهای متعدد به پرورش اندیشه در مخاطبین ذوی العقول توجه نموده است. این کتاب سراسر حکمت، نه عقلگرایی افراطی را میپذیرد و نه عقلستیزی را؛ تربیت عقلانی قرآنی معطوف به وسیعترین مخاطبان و با تمام جوانب عقلانیت میباشد. در این پژوهش تربیت عقلانی در هر سه بعد عقلانیت مورد بررسی قرار گرفته است. به نظر میرسد در قرآن همه این اقسام مورد تربیت واقع شده است. عقلانیت بنیادین با استدلالات و براهین قرآنی و عقلانیت ارزشها با انتقادات به بینشها و روشهای نادرست و ارائه نمونههای اخلاقی والگوهای عملی و عقلانیت ابزاری با شرایط خاص خود مورد توجه تربیت قرآنی بوده است؛ که این مسأله مصداق بارز جامعیت این کتاب شریف میباشد.
در طلیعه نوشتار «حزن ممدوح از نگاه دین اسلام در آیات و روایات» میخوانیم: تبیین دقیق حد و مرز اندوه یکی از ضرورتهای جامعه اسلامی است که نقش مهمی در سلامت روح و درون انسان دارد و این حقیقت، پژوهش در مورد آن را ضروری مینماید، مسأله اصلی تحقیق بررسی حزن ممدوح از دیدگاه اسلام با توجه به آیات و روایات است. در قرآن کریم، حزن و مشتقات آن ۴۲ بار به کار رفته است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی و در استفاده از ابزار تحقیق به روش تحقیق کتابخانهای انجام گرفته است و بر آن است تا ضمن پرداختن به مبحث شناخت حزن به بیان انواع حزن در حیطههای مختلف از نظر آیات و روایات بپردازد، در قرآن و روایات حزن در خصوص امــور معنوی مخصوصاً دعـا و مناجات و گریه برای مصیبت اهل بیت عصمت و طهـارت(ع)، و یادآوری آخرت توصیـه شده است و آن را موجب صفای قلب دانسته و به همراه حــزن حالتی را در انسان ایجاد میکند که ما از آن به حزن فرح بخش تعبیر میکنیم.
در چکیده مقاله «کاربست قرآن و عقل در باب هدف نهایی زندگی از دیدگاه حکمت متعالیه» آمده است: شناخت هدف و خواسته نهایی در زندگی، اهمیت فراوانی در معنا و سبک زندگی دارد. برای شناخت بهترین هدف نهایی برای زندگی میتوان از استدلالهای عقلی، قرآن و شهود استفاده نمود. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی در منابع کتابخانهای بود که یکی از برهانهای عقلی را بررسی نمودیم که صبغه روانشناختی داشت و از گزارههای قرآنی به عنوان تکمیل و تایید بهرهمند شدیم؛ بدین صورت که با توجه به مبانی فلسفی صدرا بدین نتیجه رسیدیم که جهان غایتمند بوده و خدای تعالی هم مبدأ المبادی است و هم غایت الغایات؛ اگر هدف(هدفهای) نهایی ما در(از) زندگی، قرب الهی و معرفت عمیق خدا نباشد و تنها خواستههای مادی باشد، خواه ناخواه در زندگی دنیوی حداقل با سه مشکل اساسی احساس ناکامی و محرومیت، احساس عدم امنیت و احساس دلزدگی روبهرو خواهیم شد؛ پس باید خواستهای داشته باشیم که در دسترس، پایدار و فناناپذیر و نامحدود باشد.
نویسنده مقاله «حق بر امنیت اجتماعی با تأکید بر آیات و روایات» در طلیعه نوشتار خود آورده است یکی از وظایف دولت اسلامی، تأمین امنیت و برقراری نظم و آرامش در مسیر رشد و توسعه جامعه میباشد که با بکارگیری و استخدام ابزار و امکانات متنوع باید به این امر مهم همت گمارد، و همچنین جامعه اسلامی نیز وظیفه دارد ولایت ایمان را به ثبوت رسانیده و به منظور پرهیز از بی نظمی و هرج و مرج، فریضه حیاتبخش امر به معروف و نهی از منکر را اجرا نماید. برای آشنایی هرچه بیشتر شایسته است جایگاه امنیت را در اسلام و آیات و روایات به طور فشرده و مختصر مورد بحث و بررسی قرار دهیم تا اندیشه و مواضع ایران در این خصوص که برگرفته از روح تعالیم اسلام ناب است روشن شود. در این مقاله کوشش شده است تا به این سؤالها پاسخ داده شود که با توجه به آیات و روایات چه نظمی باید پاس داشته شود؟ و امنیت چه کسانی یا چه نظامی باید حفظ شود؟ با استفاده ازروش کتابخانهای انواع امنیت اجتماعی از منظر آیات و روایات و قوانین داخلی و بین المللی مورد بررسی قرار گرفته شده است و از نیروی انتظامی به عنوان مهمترین ارکان، حمایت از حق امنیت اجتماعی سخن به میان آورده شده است.
در طلیعه نوشتار «بررسی مفاهیم هیدرولوژیکی باران در قرآن با تکیه بر نهج البلاغه» آمده است: پیشرفت علوم در ذهن هر انسان منصفی این پرسش را تداعی میکند که چگونه در کتاب آسمانی قرآن و نهجالبلاغه، باران به طور دقیق، علمی و شیوا بیان شده است. این بدان معنی است که این کتب، آیات و سخنان مطابق سطح دانش و درک موضوعات علمیِ زمان خود، به تشریح عناصر طبیعی پرداختهاند. لذا در این پژوهش با بهرهگیری از آیات قرآن و تفسیر گهربار حضرت علی(ع) در خطبه 115 کتاب نهج البلاغه به بررسی علوم موجود در این خطبه در باب بارش نزولات جوی و درخواست آن از خالق هستی پرداخته شده است. هدف از این پژوهش مقایسه عبارات دقیق حضرت علی(ع) در خطبه باران با علم روز آب و هواشناسی در مورد مکانیزم شکلگیری، حرکت، و اشکال مختلف بارش در کره زمین است. در نهایت با بررسی دقیق خطبه حضرت به انواع مختلف باران و نظریه تشکیل قطرات باران(همآمیزی و برژرون) و باران مؤثر اشاره میشود.
نویسنده مقاله «بررسی ادله حرمت نکاح با کفار در فقه امامیه با تأکید بر آموزههای قرآنی» در طلیعه نوشتار خود آورده است یکی از موانع نکاح از منظر فقه اسلامی، بر اساس قاعده نفی سبیل نکاح فرد مسلمان با غیر مسلمان است. این مقاله شامل سه پرسش میباشد که بر آنایم تا به این سؤالات پاسخ دهیم. سؤال نخست: اقوال فقهای امامیه در خصوص نکاح با کفار چیست؟ دوم: ادله حرمت نکاح با کفار از منظر فقه امامیه و قاعده نفی سبیل چگونه ارزیابی میشود؟ سوم: در تعارض قاعده فقهی نفی سبیل با سایر قواعد چگونه عمل میشود؟ در پاسخ پرسش اول این فرضیه متصور است که اقوال فقها در این خصوص مختلف و مهمترین قول ممنوعیت نکاح دائمی با کفار ذمی و جواز نکاح موقت با آنان میباشد. در ادامه به نظر میرسد مهمترین ادله حرمت نکاح با کفار عبارتاند از تسلط کفار بر اموال مسلمین، سست شدن روحیه جهاد، دشواری در تربیت فرزندان و اختلافات خانوادگی زوجین، به خطر افتادن وحدت در جامعه، جلوگیری از جاسوسی و نفوذ دشمن است. در تعارض قاعده نفی سبیل با سایر قواعد، حاکمیت با قاعده نفی سبیل است. در این مقاله بر آنایم که اقوال مختلف فقها در این زمینه بررسی و با توجه به آیات، روایات و عقل به ادله ممنوعیت نکاح با کفار پرداخته و در پایان به چگونگی حاکمیت این قاعده بر سایر قواعد میپردازد.
در طلیعه نوشتار «ارائه مدل برنامه درسی مبتنی بر توسعه پایدار از دیدگاه قرآن کریم» آمده است: هدف پژوهش حاضر، طراحی برنامه درسی مبتنی بر توسعه پایدار و اعتبارسنجی آن از دیدگاه متخصصان بوده است. روش پژوهش حاضر، روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی بوده است. جامعه آماری پژوهش متشکل از سه گروه اسناد، متخصصان در زمینه توسعه پایدار در دانشگاههای شهر تهران و متخصصان برنامه درسی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این حوزه بود. برای تعیین حجم نمونه مورد نیاز از نمونهگیری هدفمند استفاده شد. ابزار جمعآوری دادهها، پرسشنامه محقق ساخته و تحلیل اسناد بود. روایی محتوایی مصاحبه با استفاده از نظر متخصصین مطالعات برنامه درسی به دست آمد. نتایج تحلیل دادهها در طی سه مرحله، کدگذاری باز، کدگذاری نظری و کدگذاری انتخابی انجام شد و اعتبارسنجی الگوی ارائهشده از روش دلفی استفاده شد.
انتهای پیام