محسن حقشناس، دبیر بنیاد بینالمللی غدیر استان قزوین، در گفتوگو با ایکنا از قزوین، اظهار کرد: یکی از موضوعاتی که در مورد آن مباحث زیادی داریم و جا دارد که نهجالبلاغهپژوهان روی آن کار ویژه کنند دوره جوانی و اهمیت این دوران و ویژگیهای جوان است.
وی ادامه داد: امیرالمؤمنین علی (ع) در حدیثی میفرمایند «شَیئانِ لایعرِفُ فَضلَهُما إلاّ مَن فَقَدَهُما: الشَّبابُ وَ العافِیةُ؛ 2 نعمت است که ارزش آنها را نمیداند، مگر کسی که آنها را از دست داده باشد: جوانی و تندرستی». اولین نکتهای که از این حدیث متوجه میشویم اهمیت و ارزش دوره جوانی است و جوان به تنهایی قدرت درک و شناخت از دوره جوانی را ندارد بنابراین خانواده و جامعه باید همراهی لازم را با جوان داشته باشند تا جوان در فرصت طلایی جوانی که به شدت کوتاه است به کمال برسد. جوانی نعمتی است که معمولاً مورد غفلت قرار میگیرد باید کاری کنیم غبار غفلت از دید چشم جوان برداشته شود.
دبیر بنیاد بینالمللی غدیر استان قزوین خاطرنشان کرد: در جلد سه، صفحه 249 غررالحکم از حضرت علی (ع) آمده است؛ «دریاب جوانیت را قبل از پیری و سلامتت را قبل از بیماری»؛ در جایجای نهجالبلاغه نیز به ضرورت آگاهسازی نسل جوان از ارزش نسل طلایی دوران جوانی و ویژگیهای این دوره تأکید شده است.
وی اضافه کرد: حضرت علی (ع) در صفحه 90 جلد 1 وسایل الشیعه در تفسیر آیه 77 سوره قصص با عنوان «سهم خود را از دنیا فراموش نکن» «میفرمایند این بدان معناست که فرصت جوانی و شادابی خود را فراموش نکن چون با آنها باید آخرت خود را به دست آوری»؛ همچنین حضرت علی (ع) در نامه 31 نهج البلاغه میفرمایند «إِنَّما قَلبُ الحَدَثِ کالارضِ الخالیةِ ما اُلقی فیها منشی ءٍ قَبِلَتهُ؛ دل نوجوان مانند زمین آماده است که هر بذری در آن افشانده شود، میپذیرد».
حقشناس ادامه داد: این نشان میدهد جوان و نوجوان برای پذیرش آموزشها آمادگی دارند؛ البته این آمادگی موقتی است و اگر دقت نکنیم این دل پویا و با نشاط سخت میشود؛ بهترین دوران برای تربیت، دوران نوجوانی و جوانی است بنابراین جامعه و خانواده نسبت به جوانان مسئولیت دارند؛ درعینحال به جوانان تذکر میدهد که استعدادهای خدادادی بسیار مهم است و بستر رشد در دوره جوانی فراهم است و باید آن را قدر دانست.
وی اشاره کرد: در تاریخ یعقوبی، جلد 2، صفحه 210 آمده است امام علی (ع) فرمودند «یا مَعشَرَ الفِتیانِ، حَصِّنوا اَعراضَکم باِلاَدَبِ وَ دینَـکم بِالعِلمِ؛ ای جوانان! آبرویتان را با ادب و دینتان را با دانش حفظ کنید». بنابراین باید جوانان را به تربیت اخلاقی دعوت کنیم و درباره علم و ادب به جوان هشدار دهیم در خطاب به نسل جوان و جامعه میگوید که علم و اخلاق در دینداری جامعه تأثیر دارد و در عین حال این پیام را برای جامعه دارد که نسبت به آموزش آزاد به جوانان مسئولیت دارد.
دبیر بنیاد بینالمللی غدیر استان قزوین عنوان کرد: ابن ابی الحدید در صفحه 333 جلد 20 شرح نهجالبلاغه از حضرت علی (ع) آورده است «نخستین چیزهایی که جوانان باید آنها را بیاموزند، کارهایی است که در بزرگ سالی بدان نیازمندند» بر این اساس آموزشها باید اولویتبندی شده و کاربردی باشد؛ نمیتوانیم جوان را منهای آیندهنگری آموزش دهیم. در مورد جوانان باید نسبت به آنچه میآموزند آگاهی داده شود و همه ما باید بدانیم که آموزش جوان را تنها به معارف دینی محدود نکنیم چون این یک اشتباه استراتژیک است.
وی تشریح کرد: حضرت علی (ع) میفرمایند «هرگاه در کاری که با آن مواجه شدی، نیازمند مشورت بودی، ابتدا با جوانان مشورت کن؛ زیرا به لحاظ ذهن، تیزتر و به لحاظ حدس و گمان، سریعترند. سپس آن را بر میانسالان و کهنسالان عرضه کن تا بررسی کنند و بهترین رأی را برگزینند؛ زیرا آنها تجربه بیشتری دارند». این حدیث این پیام را دارد که جامعه از ظرفیت جوانان حداکثر استفاده را داشته باشد چون جوانان ذهن تیزبین دارند و خلاقیت و نوآوری جوان یک عنایت خدادادی است و این حلاقیت در ذهن یک فرد باتجربه و پیر مشاهده نمیشود؛ جامعه باید نحوه تعامل با جوان را بداند و به عنوان یک کار هدفمند مورد تأکید قرار گیرد.
حقشناس با بیان اینکه اهل بیت (ع) حتی در ظاهر هم نسبت به جوانان عنایت ویژه داشتند، توضیح داد: امام باقر (ع) میفرمایند «حضرت علی بن ابیطالب (ع) در زمان خلافت با غلام خود، قنبر، برای معامله به بازار بزازها رفت. به مرد کاسبی فرمود: دو لباس داری به من بفروشی؟ مرد کاسب عرض کرد: بلیای پیشوای مسلمانان! جنسی را که احتیاج داری نزد من موجود است. حضرت وقتی متوجه شد مرد کاسب او را شناخته، معامله نکرد و از دکان او گذشت و در مقابل بزّاز دیگری که جوان بود، ایستاد و دو لباس خرید؛ یکی را به سه درهم و دیگری را به دو درهم. پس به قنبر فرمود: لباس سه درهمی را تو بردار. قنبر عرض کرد: مولای من! شایستهتر آن است که شما لباس سه درهمی را بپوشی، زیرا منبر میروی و باید لباس شما بهتر باشد. حضرت در جواب فرمود: تو جوانی و مانند جوانان دیگر به زیبایی بسیار میل داری، به علاوه، من از خدای خود حیا میکنم که لباسم از تو بهتر باشد؛ زیرا از پیغمبر اکرم (ص) شنیدم درباره غلامان سفارش میفرمود که به آنان همان لباسی را بپوشانید که خود میپوشید و همان غذا را بخورانید که خود میخورید.»
وی افزود: این رفتار حضرت علی (ع) نشان میدهد که ما در حوزه نگاه به جوان باید به نیازهای جوان توجه کنیم بنابراین نمیتوانیم از شور و نشاط و علاقه به آراستگی جوان صرفنظر کنیم. بر اساس رفتار حضرت علی (ع) درمییابیم که لازمه تربیت دینی جوان ایثار و فداکاری است افراد با تجربه جامعه باید بدانند گاهی نیاز است که میدان را برای حضور جوانان خالی کنند. آموزش رفتار و اخلاق و احکام فقط بیانی نیست و عملی هم هست؛ حضرت علی (ع) در رفتار با قنبر عمل کردند یا فقط سخن گفتند؟! این برای ما درس است.
دبیر بنیاد بینالمللی غدیر استان قزوین اشاره کرد: در صفحه 84 تحفالعقول آمده است حضرت علی (ع) میفرمایند «اَلاِفْراطُ فِی الْمَلامَةِ یشُبُّ نیرانَ اللَّجاجِ؛ زیادهروی در سرزنش کردن، آتش لجاجت را شعلهور میسازد». این بدان معناست که نباید همه راهها را بر جوان ببندیم افراط در سرزنش جوان عامل انحراف جوان است و برخی از انحراف جوانان در روش تربیتی است و باید به روحیه حساس جوان توجه داشته باشیم و بدانیم سختگیری زیادی با جوان تأثیر منفی در تربیت او دارد؛ البته سرزنش درست و حساب شده یک روش مؤثر و بازگشت از انحراف بیشتر است.
وی متذکر شد: جهل جوان قابل بخشش است چون سطح آگاهی جوان پایین بوده و این امر طبیعی بوده و لازم است جوان را آگاهتر کنیم و جامعه هم عذر جوان را در کماطلاعی بپذیرد.
حقشناس خاطرنشان کرد: ابن ابی الحدید، در جلد 20 شرح نهج البلاغه، صفحه 333 آورده است؛ حضرت علی (ع) میفرمایند «چه نزدیک است دنیا به نابودی، و جوانی به پیری» بنابراین جوان باید بداند که دوران طلایی عمرش زودگذر است لذا باید این دوران طلایی غنیمت شمارد. در اینجا حضرت علی (ع) تذکر غیرمستقیم دادند چون در تذکر غیرمستقیم «تربیت» عمق پیدا میکند.
وی تصریح کرد: از ویژگیهای دوران جوانی میتوانیم به قدرت جسمی جوان، آرمانگرایی و فرصت کسب مهارت اشاره کنیم؛ امام صادق (ع) به یکی از نزدیکان خود فرمودند «علیک بالاحداث فانّهم اسرع الی کلّ خیرٍ؛ بر تو باد به جوانان (و به دنبال آنها رفتن) که آنان در (پذیرش) هر نیکی و خیری با شتاب ترند.» بنابراین نگاه جوان به بحث خیر بر پایه عشق به کار خیر است.
دبیر بنیاد بینالمللی غدیر استان قزوین اضافه کرد: امام صادق (ع) میفرمایند «لست احبّ ان آری الشّابّ منکم الّا غادیاً فی حالین امّا عالماً او متعلّماً فان لم یفعل فرّط و ان فرّط ضیّع فان ضیّع اثم و ان اثم سکن النّار والّذی بعث محمّداً بالحقِّ؛ (5) دوست ندارم جوانان شما را جز در دو حالت ببینم: دانشمند یا دانشجو. اگر (جوانی) چنین نکند، کوتاهی کرده و اگر کوتاهی کرد، تباه ساخته و اگر تباه ساخت، گناه کرده است و اگر گناه کند، سوگند به آنکه محمد (ص) را به حق برانگیخت، دوزخ جایگاه او خواهد شد»؛ به همین سبب جوانان باید از عمر خویش استفاده کافی را ببرند تا بعداً پشیمان نگردند.
وی بیان کرد: از ویژگیهای منفی دوره جوانی میتوانیم به احساساتی بودن اشاره کنیم، در این دوره غلبه احساسات بر عقل و منطق را شاهد هستیم که باید این هیجان ایجاد شده را توسط جامعه و خانواده کنترل کنیم و حضرت علی (ع) برای تعدیل احساس به امام حسن (ع) بر تقوا، موعظهپذیری و عبرتآموزی تأکید دارند. دومین ویژگی منفی دوره جوانی «جهالت» است؛ «علم» از امور اکتسابی است و طی دوران زندگی با تأمل رنج و پیگیری کسب میشود.
حقشناس متذکر شد: جوان سیبل همه نگاههاست در عین حال که جامعه برای جوان خود تلاش میکند دشمنان هم روی جوانان ما تمرکز دارند لذا باید مراقب باشیم قبل از اینکه دشمن جوانان ما را تربیت کند ما خودمان جوانان خود را تربیت کنیم. در تهذیب الأحکام، جلد هشت، صفحه ۱۱۱، حدیث ۳۸۱ آمده است، امام صادق (ع) فرمودند «بادِروا اَحْداثَکمْ بِالْحَدیثِ قبلان تَسْبِقَکمْ اِلَیهِمُ الْمُرْجِئَةُ؛ به آموختن حدیث (معارف دینی) به جوانانتان، پیش از آن که منحرفین آنان را گمراه سازند، اقدام نمایید».
وی با بیان اینکه جوانی دوران طوفانی و بیقراری روح است، عنوان کرد: روح جوان نیز در معرض شیطان است و جوان مانند کسی است که پرواز آزمایشی انجام میدهد، اگر نکات ایمنی را رعایت و دقت نکند صعودش به سقوط تبدیل خواهد شد. جوان باید مراقب باشد دچار خودباختگی و خودبزرگبینی نشود و مراقب شبهات باشد چون 80 شبهات تولیدی برای جوانان تولید میشود چون شبهه و شهوت جوانان را هدف میگیرد.
دبیر بنیاد بینالمللی غدیر استان قزوین در پایان یادآور شد: یکی از مهمترین موضوعات بیکاری و تلاش و کار است، عوامل مختلفی میتواند دست در دست هم دهد تا صعود یا سقوط یک جوان را فراهم کند؛ صعود دینداری، ارتباط با دینداران، تعهد، خلاقیت، خودباوری، برنامه ریزی، تلاش، کار، آرامش، امنیت و تحصیل را شامل شده و سقوط نیز قرارگیری در تاختگاه دشمن و تهی شدن از درون را شامل میشود.
انتهای پیام