هفته‌ای با رنگ‌وبوی انتخابات؛ از دعوت مراجع به حضور حداکثری تا تبیین فقه انتخابات
در هفته‌ای که گذشت، شاهد برگزاری رویدادهای مختلف علمی در حوزه علمیه بودیم، اما به دلیل نزدیکی به انتخابات ریاست جمهوری، مسئله مهم و محوری که هم در قالب نشست اختصاصی و هم به عنوان گریز و اشاره در بسیاری از جلسات تفسیری و فقهی مورد تأکید و بررسی قرار گرفت، بحث انتخابات و مشارکت حداکثری بود.
به گزارش ایکنا، در هفته‌ای که گذشت، طبق روال شاهد برگزاری رویدادهای مختلف علمی در سطح حوزه علمیه بودیم، اما مسئله مهم و محوری که هم در قالب نشست اختصاصی و هم به عنوان گریز و اشاره در بسیاری از جلسات تفسیری و فقهی مورد تأکید و بررسی قرار گرفت، بحث انتخابات و مشارکت حداکثری بود. در ادامه گزارش مختصری از این رویدادها از نظر می‌گذرد. برای مشاهده متن کامل اخبار بر روی تیتر خبرها کلیک کنید؛
دروس خارج فقه و تفسیر
پیام آیات عظام مکارم شیرازی، سبحانی و نوری همدانی به مناسبت انتخابت ۱۴۰۰
برخی از مراجع عظام تقلید، به مناسبت انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ پیام‌های جداگانه صادر کردند. بخشی از متن پیام آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی به شرح زیر است:
ملت آگاه و مؤمن ایران اسلامی با انتخابات پیش رو در مرحله حساس تاریخی قرار دارند. قرائن و نشانه‌ها حاکی از آن است که کوتاهی در این امر ممکن است آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیری به مصالح کشور وارد کند. از این‌رو شرکت در انتخابات تکلیفی الهی، اجتماعی و پشتوانه‌ای برای تحقق عزت و استقلال کشور خواهد بود.
در پیام آیت‌الله سبحانی آمده است: وحدت کلمه نعمت الهی است که برای خود برکاتی دارد. خداوند منّان امر می‌کند که همگان به «حبل‌الله المتین» تمسک جویند. با الهام از این آیه مبارکه برای حفظ مصالح کشور و تحکیم نظام اسلامی، همگان در انتخابات شرکت کنیم و به فرد مؤمن، متدین و مدبّر رأی دهیم. ان‌شاء‌الله مشکلات موجود به فضل الهی و در پرتو وحدت کلمه برطرف می‌شود.
همچنین در بخش‌هایی از پیام آیت‌الله نوری همدانی آمده است: انتخابات با شکلی که هم‌اکنون در جمهوری اسلامی انجام می‌گیرد، نعمتی است که به برکت انقلاب اسلامی به وجود آمده است و باید توجه داشته باشیم که در این انتخابات دو مطلب حائز اهمیت است:
۱. مشارکت حدّاکثری مردم در انتخابات؛ حضوری که هم واجب شرعی است و هم واجب عقلی
اما واجب شرعی است به دلیل آنکه این نظام که با آن همه فداکاری‌ها و تقدیم شهیدان به وجود آمده است، حفظ آن واجب است که امام راحل (اعلی الله مقامه) فرمودند: حفظ نظام از اوجب واجبات است و پیروی از راه شهداء است و حضور در انتخابات بیعت مجدّد با نظام اسلامی است و مؤثر در حفظ نظام است، و اما واجب عقلی به این دلیل است که عقل می‌گوید که انتخابات در سرنوشت انسان اثر دارد و هیچ انسان عاقلی نباید درباره سرنوشت خود بی‌تفاوت باشد و باید توجه داشته باشیم که:
۲. مطلب دوم این است که لازم است انتخاب اصلح صورت بگیرد و انتخاب اصلح گزینه مهم است که هم مبنای شرعی دارد و هم مبنای عقلی؛ و اصلح در شرایط کنونی کسی است که دلداده اسلام و نظام اسلامی باشد و تمام وجودش را وقف گره‌گشایی از مشکل بزرگ مردم یعنی مسئله معیشت مردم نموده است، به علاوه عدالت‌محوری و مبارزه با فساد دستور اول کارش باشد و روحیّه انقلابی و استکبار‌ستیزی که برگرفته از متن قرآن و سنّت اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) است را داشته باشد و این موضوع را عملاً نشان داده باشد.
دکترین انقلاب جامع جمهوریت و اسلامیت است
آیت‌الله علیرضا اعرافی، عضو شورای نگهبان و نامزد انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس خبرگان رهبری، سه‌شنبه ۲۵ خردادماه، سه‌شنبه در نشستی خبری بیان کرد: نظام اسلامی الگویی نو از حکمرانی است که تثبیت نو بودنش نیاز به گذر زمان دارد. جهان اسلام در قرون گذشته در حکمرانی با دوگانه‌های مهمی مواجه بوده است؛ یکی از مهمترین دوگانه‌های حکمرانی در جهان اسلام که پس از اتفاقات رنسانس و عقب‌ماندگی که در جهان رقم خورد به وجود آمد، دوگانه مردم و ارزش‌ها یا جمهوریت و اسلامیت یا مردم‌سالاری و ارزش‌های الهی و ولایی بوده است و این دوگانه‌ای است که نهضت‌های اسلامی با آن چالش داشته‌اند. برخی از جنبش‌ها به این سمت رفتند که جمهوریت را کمرنگ کنند و پایان آن، حرکت‌هایی مانند داعش است و جنبش‌هایی نیز رقم خورده که تحول را در گرو این دیدند که ارزش‌های اسلامی و قوانین و احکام اسلام را کمرنگ کنند.
اعرافی تصریح کرد: جمع این دوگانه، جمع دشوار و حل سنگین و سختی است و شاید نخستین‌بار است که در دکترین انقلاب اسلامی، تئوری نظام اسلامی در قالب جمهوری اسلامی برطرف شده است و این از مقولات مهم است که این پارادوکس حل می‌شود و همه ارکان قدرت به آرای مردم بازگشت دارد. دکترین انقلاب اسلامی، دکترینی است که می‌تواند پارادوکس‌های تاریخی جهان اسلام را پاسخ دهد و علی‌رغم همه فراز و فرودهایی گه در این چند دهه بوده، این دکترین توانسته به راه خودش ادامه دهد و امیدواریم در این انتخابات و در سایه حضور مردم، بتوانیم به سمت تثبیت بهتر این تئوری حرکت کنیم و باید برای حضور مؤثر و مناسب تلاش لازم را داشته باشیم.
اعرافی در بخش دیگری از سخنان خود به تشریح برنامه‌ها و اولویت‌های خود پرداخت و گفت: مردم‌سالاری دینی، اقتضا دارد همه ارکان قدرت و حتی رأس هرم قدرت به آرای مردم برگردد، اما دو نوع مراجعه به آرای مردم در قانون پیش‌بینی شده است؛ یکی مراجعه مستقیم است که در مجلس، شوراها و ریاست جمهوری است و یکی هم ابتنای غیرمستقیم است که در باب رهبری و ولایت است و خبرگان، رهبری را برمی‌گزینند، اما نکته حائز اهمیت وظایف خبرگان است که دو مورد است؛ یکی مصرح در قانون است که عبارت از وظایف اولیه آن است که نصب و عزل رهبری است و دیگری هم نظارت کلان بر وجود یا عدم وجود شرایط در رهبری است.
اعتقاد به بیانیه گام دوم و اندیشه‌های امام؛ مهمترین معیار کاندیدای اصلح
آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در سخنانی درباره نامزدهای انتخابات و رد صلاحیت‌ها در شورای نگهبان، گفت: اکنون در مقابل یک امتحان بسیار بزرگ و در یک زمان بسیار حساس از انقلاب قرار داریم و در این شرایط، اعتقاد مبرم و تأکید بر پیاده کردن بیانیه گام دوم انقلاب از شاخصه‌های مهم انتخاب اصلح است.
وی افرود: ما بیانیه گام دوم انقلاب را که رهبری معظم انقلاب صادر فرمودند در دست داریم که هر فرد علاقه‌مند به انقلاب باید محورهای آن بیانیه را مدّنظر قرار بدهد. نمی‌شود کسی بگوید من انقلابی هستم و به بیانیه گام دوم هیچ توجهی ندارم. لذا اساساً یکی از شاخصه‌های تشخیص اصلح این است که اعتقاد مبرم و تأکید بر پیاده کردن بیانیه گام دوم انقلاب داشته باشد. اگر کسی بخواهد به آن توجه نکند و آن را محور برنامه‌های خود قرار ندهد، نمی‌شود گفت در مسیر انقلاب حرکت می‌کند!
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، آگاهی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری از علل شرایط بسیار سختی که مردم در آن زندگی می‌کنند و راهکار صحیح برای آن داشتن را مهم دانست و گفت: امروز واقعاً مردم مخصوصاً نسل جوان در شرایط سختی به سر می‌برند و این برای ما بسیار نگران‌کننده است که در این شرایط، جوانان نسبت به انقلاب چه فکری پیدا می‌کنند؟
آیت‌الله فاضل لنکرانی با بیان اینکه دشمن دنبال این است که واقعاً مردم و جوانان را از استمرار انقلاب ناامید کند، گفت: دشمن امید دارد مردم حضور در انتخابات نداشته باشند یا خدای ناکرده حضورشان کمرنگ باشد و جمعیت زیادی پای صندوق رأی نرود یا فردی که انتخاب می‌شود، کسی باشد که خیلی بر بنیان‌های دینی، انقلابی و جهادی توجه نداشته باشد. اینها اهدافی است که دشمن دنبال می‌کند.
ضایع کردن حقوق مردم مرتبه‌ای از کفر است
آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، ۲۲ خردادماه در ادامه تفسیر سوره مبارکه طارق، گفت: سوره طارق با دو قسم آغاز شد. مفهوم طارق را هم خداوند توضیح داده و آن را نجم ثاقب یا ستاره درخشان نامیده است که در جلسات قبل، شرح آن بیان شد. بعد از چند آیه دوباره خداوند به آسمان و زمین قسم خورد که عرض شد «والسماء ذات الرجع» به باران و «و الارض ذات الصدع» هم به شکاف زمین که باعث رویاندن گیاهان است تعبیر می‌شود.
وی افزود: در ادامه فرموده است: «ان یوم الفصل ...»، یعنی این سخن (قرآن)، مرز حق و باطل را تعیین می‌کند و این‌طور نیست که سخن هزلی باشد و آن این است که آنها مکر و کید می‌کنند و من هم کید و مکر به کار می‌بندم؛ پس به کافرین مهلت بده که در واقع این آیات هم مضمون آیه معروف «ومکروا و مکر الله...» است. کافرین هم کسانی هستند که نعمت الهی را می‌پوشانند و منکر می‌شوند و بدترین کفران نعمت، پوشاندن نعمت هدایت است؛ البته از جهت فقهی و اصطلاحی یعنی کسی که خارج از دین است، اما در اینجا مراد هر کسی است که نعمت الهی را کفران کند، قدر نعمت ثروت و سلامت و قدرت و امکانات مادی و معنوی خود را نداند.
استاد سطح خارج حوزه علمیه بیان کرد: کسی که زیبایی دارد و آن را در مسیر نادرست به کار بگیرد، مدل یا بازیگری می‌شود که کارهای زشت مرتکب شده و برای آن توجیه می‌آورد یا قدرت سیاسی و اجتماعی و بدنی دارد، اما از آن برای زورگویی و انحراف دیگران استفاده می‌کند یا حقی را از بین می‌برد، او هم کافر است. کسی که ثروت دارد و به جای آنکه آن را برای خدمت به خانواده و مردم به کار بگیرد، در راه نادرست استفاده می‌کند، او هم کافر است.
مصاحبه با حوزویان و اندیشمندان
رشته تفسیر تطبیقی در مرکز تفسیر حوزه راه‌اندازی می‌شود
حجت‌الاسلام والمسلمین حمید ملکی، رئیس مرکز تخصصی تفسیر حوزه علمیه، در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: نزدیک به ۳۰ سال است که این مرکز در جذب و تربیت طلاب تلاش می‌کند و بسیاری از صاحب‌نظران و مؤلفان تفسیر از فارغ‌التحصیلان این مرکز و شاگرد حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی هستند و حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، مؤلف تفسیر تنزیلی همگام با وحی؛ حجت‌الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی، مؤلف تفسیر و ترجمه و حجت‌الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد، معاون آموزش حوزه و قرآن‌پژوه، از جمله آنها هستند.
وی اضافه کرد: چند سال است که مرکز در سطح ۴ مجوز تربیت طلبه را دریافت کرده است. اخیراً برای آموزش رشته تفسیر موضوعی با گرایش اخلاق در قرآن از شورای گسترش مجوز گرفتیم و یک دوره است که طلاب در حال تحصیل در این رشته هستند و در آینده هم در سطح سه این گرایش را خواهیم داشت. امسال با حضور بهترین اساتید در سطوح سه و چهار قرآن‌پژوهانی را می‌پذیریم و ثبت‌نام متمرکز این رشته آغاز شده است و تلاش می‌کنیم که بهترین افراد جذب این رشته‌ها شوند.
ملکی بیان کرد: حدود ۱۱۰ نفر در این مرکز در سطوح سه و چهار مشغول تحصیل هستند. تا سال قبل فقط رشته تفسیر و علوم قرآن فعال بود. اکنونی در پی گرفتن مجوز برای تفسیر تطبیقی هستیم و با دریافت مجوز این رشته، دانش‌پژوهان در سه رشته و گرایش بیان شده تحصیل کنند.
تحقق جمهوریت با مشارکت مردم و قوام اسلامیت در گرو تداوم جمهوریت است
حجت‌الاسلام والمسلمین عزیزالله فهیمی، عضو هیئت علمی حقوق دانشگاه قم، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به اهمیت این دوره از انتخابات و لزوم مشارکت حداکثری، گفت: انتخابات این دوره چیزی شبیه جنگ احزاب است؛ یک طرف جبهه متدینین، اهل ولا و محبت، وطن‌خواه‌ها و نیروهای اصیل ملی هستند و در طرف دیگر دشمن با همه توان و ابزار به میدان آمده تا مردم را از رأی دادن منصرف کند.
عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه قم اضافه کرد: سلیقه افراد وطن‌خواه و متدین و پیرو ولایت با هم متفاوت است و این مرز و بوم به همه تعلق دارد و انتخاب حق هر ایرانی است، با این حال یک تکلیف هم وجود دارد. برخی روی حق بودن آن تأکید دارند، در صورتی که همه قوانین کشور از شرع گرفته می‌شود و مردم گوش به فرمان ولایت فقیه هستند و نیز رأی دادن یک تکلیف و واجب شرعی است. برخی مراجع می‌گویند که واجب شرعی است، برخی نیز مانند مرحوم بهجت می‌گویند اگر شرکت نکنید غیر اصلح روی کار می‌آید. در اینجا واجب است و باید شرکت کنید و اصلح را انتخاب کنید. پس فقط حق نیست. تا زمانی که چیزی حق باشد می‌توان از آن صرف نظر کرد اما زمانی که تکلیف شد صرف نظر کردن از آن امکان‌پذیر نیست.
استاد سطح عالی حوزه علمیه با بیان اینکه امروز در دنیا کشورهایی به ایران طمع دارند، افزود: امروزه مبارزان خاموش با مبارزه منفی خصوصاً از طریق صندوق‌های انتخابات سعی می‌کنند که حرفشان را به کرسی بنشانند و به مردم تلقی کنند که نمی‌توانید روی پای خودتان بایستید. مثل کاری که با امیرکبیر کردند و نهایتاً در کنجی او را به شهادت رساندند.
فرهنگنامه سبک زندگی در ۵۰ جلد تألیف می‌شود
حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی عیسی‌زاده، رئیس میز قرآن دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به جلسه اخیر خود با معاونت تهذیب حوزه علمیه، گفت: این جلسه در راستای سیاست تعیین‌شده در میز قرآن دفتر تبلیغات و با تأکید ریاست دفتر تبلیغات اسلامی مبنی بر تعامل دفتر تبلیغات با دیگر مرکز حوزوی کشور تشکیل شد.
رئیس میز قرآن دفتر تبلیغات اسلامی اظهار کرد: میز قرآن دفتر تبلیغات اسلامی با هدف ارتقای فرهنگ قرآن در میان علما، طلاب و خانواده‌های آنها تصمیم گرفته است که دستاوردهای قرآنی چندین ساله‌اش را در اختیار صد هزار طلبه حوزه‌های علمیه و خانواده‌هایشان قرار دهد. دفتر تبلیغات اسلامی آمادگی دارد تا تمام دستاوردهای قرآنی را در چهار قالب مکتوب، نرم‌افزاری، دیجیتالی و پرتال در اختیار علما و طلاب کشور قرار دهد.
وی در مورد تناسب دستاوردهای قرآنی با نیازهای مخاطبان گفت: پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی در برآوردن نیازهای مخاطبان در سطح عموم و متخصصان توانسته است که آثار متنوع قرآنی را تولید و بسیاری از آنها را در قالب نرم‌افزار تلفن همراه رایگان ارائه کند و به منظور معرفت‌افزایی طلاب، تفسیری آموزشی را در ده جلد برای چهار سطح و نیز برای متخصصان علوم اسلامی و انسانی بیش از ۲۵ فرهنگنامه و دانشنامه تخصصی قرآنی را در گرایش‌های گوناگون منتشر کرده است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن ادامه داد: برای دستیابی به بیش از ۶۰ هزار عنوان قرآنی، معجم معنایی را تولید کرده و برای دسترسی پژوهشگران به جدیدترین مقالات قرآنی، بیش از ۱۲ هزار مقاله قرآنی را در پرتال دفتر تبلیغات بارگذاری کرده و برای کودکان و نوجوانان دانشنامه نوجوانان، پیام‌های آسمانی و صد شب قصه قرآنی را تهیه کرده است.
عیسی‌زاده تصریح کرد: همچنین برای عموم جامعه نیز بزرگترین فرهنگنامه سبک زندگی براساس آموزه‌های قرآن و اهل بیت علیهم السلام را در بیش از پنجاه جلد تدوین کرده که تاکنون بیش از ۲۵ جلد منتشر و ۲۰ جلد در دست انتشار و بقیه در حال تولید است. پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با تشکیل کارگروه قرآن و استشراق در حال پاسخگویی به شبهات مستشرقان است که تا کنون چند اثر را برای نشر ارسال کرده است.
نشست‌های علمی
فرهنگ و تعلیم و تربیت مهمترین اولویت‌ها در نظام اسلامی است
حجت‌الاسلام والسلمین نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۲۵ خردادماه در نشست «فلسفه امنیت از منظر حکمت متعالیه» که ذیل همایش حکمت سیاسی متعالیه برگزار شد، اظهار کرد: انسان دارای سه عالم وجودی، ملک و ملکوت و جبروت است؛ براین اساس منابع معرفتی ما هم سه‌گانه است؛ مثلاً در امنیت می‌توان از امنیت ملکی، ملکوتی و جبروتی سخن بگوییم. ما گروه‌های مختلف انسانی در عالم واقع داریم که نمی‌توانند امنیت خود را تأمین کنند و باید توسط دیگران این امنیت برقرار شود، ولی کسانی که ذهن راهبردی دارند و از تهدیدات آینده با خبر هستند؛ انبیاء در این زمره هستند که از تهدیدات دنیوی و اخروی با خبرند.
لکزایی با بیان اینکه پیامبر(ص) رابط میان عالم ملک و ملکوت است، اظهار کرد: از نظر ملاصدرا سه دسته موجود داریم؛ موجوداتی چون ملائکه و عقل که عقل محض هستند، دسته دوم موجوداتی که مادی محض هستند مانند بهائم و حیوانات و دسته سوم موجوداتی که مرکب از ماده و تجرد هستند؛ یعنی هم در وجودشان ماده و هم جنس مجرد وجود دارد مانند انسان؛ در عالم واقع هم سه دسته انسان داریم؛ گروهی که اوج گرفته وارد عالم عقل می‌شوند و از آن بیرون نمی‌آیند؛ غرق در معرفت و ملکوت خدا هستند که ملاصدرا به آنها الهیون گفته شده است.
وی اضافه کرد: گروهی هم هستند که غرق در شهوات و دنیا هستند، از نقص نفرت دارد و گروهی هستند که بین دو عالم در رفت‌وآمد هستند و ارتباط میان عالم معقول و محسوس برقرار می‌کنند و انبیاء هم از این دسته هستند، نبی فقط به فکر نجات خودش نیست، بلکه به فکر دورکردن مردم از هلاکت هم هست.
فلسفه اسلامی گرفتار بحران عدم حضور است
سیدمهدی امامی جمعه، استاد دانشگاه اصفهان، ۲۵ خرداد در نشست علمی «پيشينه فلسفه اجتماعی حكمت متعاليه در فلسفه مدنی فارابی» گفت: فارابی اساس فلسفه را کسب زیبایی‌ها در عرصه نظر و عمل می‌داند. به نظرش همه علوم باید برای رسیدن به زیبایی یا منفعت باشد. فارابی می‌گفت که دو نوع زیبایی داریم؛ زیبایی در علم و سلوک در زندگی.
وی با اشاره به فلسفه مدنی در نظر فارابی، افزود: فارابی روشن کرده که فلسفه مدنی و اجتماعی اعم از فلسفه سیاسی است؛ در فلسفه مدنی، اخلاق نقش اول را دارد، ولی امروزه درصددیم که در عرصه سیاسی و اجتماعی افعالی رقم بخورد. البته فقط به صورت آن فعل نظر داریم؛ مثلاً تلاش می‌کنیم دانشگاه یا اداره اسلامی داشته باشیم. لذا با صدور بخشنامه به سراغ آن می‌رویم. به نظر فارابی، زیبایی این فعل فقط در صورت افعال و ظاهر آن نیست و باید ریشه اخلاقی داشته باشد.
امامی اضافه کرد: فلسفه مدنی فارابی دنبال گونه‌هایی از رفتار اخلاقی است که برخاسته از ضمیر و باطن انسان‌هاست. در این صورت اشیاء زیبا «قنیه»، یعنی دارایی قابل برداشت و استحصال خواهد شد؛ مثلاً ۲۰۰ سال قبل نفت در کشور ما بود، ولی چون نمی‌توانستیم برداشت کنیم قنیه نبود؛ افعال زیبا هم زمانی جزو سرمایه اجتماعی خواهد شد که در درون افراد نهادینه شده باشد. فارابی معتقد است که اشیای زیبا برای سعادتمندی مدن باید قابل تحصیل باشد و شهروندان بتوانند آن را به دست آورند و تداوم داشته باشد. در اینجا متوجه نقش اخلاق می‌شویم و وجود یکسری زیبایی‌ها در رفتار شهروندان و عرصه روابط اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی برای شکل‌گیری جامعه فاضله کافی نیست.
جلد ۴ دانشنامه علوم قرآن در دست نشر است
نشست بررسی و نقد دانشنامه علوم قرآن ۲۳ خردادماه با حضور حجج اسلام عبدالکریم بهجت‌پور، صاحب تفسیر همگام با وحی و مدیر حوزه خواهران؛ ابوالقاسم مقیمی حاجی، معاون آموزش حوزه؛ حسن طارمی‌راد، معاون علمی دانشنامه جهان اسلام، علی خراسانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و اکبر زراعتیان از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی، معاون آموزش حوزه علمیه و از اعضای شورای علمی دانشنامه در این نشست، گفت: مراد از هزار مدخل که در مقدمه آمده بود، مجموع مداخل سلسله دانشنامه‌های قرآن‌شناسی درون و برون قرآنی است که جدول آن در ابتدای دهه ۹۰ تهیه شده است، این بحث در شورای علمی مورد بحث قرار گرفت و به تصویب رسید و نقشه راه آینده را برای ما ترسیم کرده است. البته ممکن است برخی مداخل پیشنهاد ادغام بگیرد که این کار بررسی می‌شود.
وی افزود: در دانشنامه فاطمی، فهرست الفبایی را همراه با سه جلد این دانشنامه و فهرست موضوعی منتشر کردیم که به ۱۰ تا ۱۵ صفحه رسید و در هر جلد به صورت جداگانه تکرار شد؛ برخی تکرار در هر سه جلد را نقد کردند، ولی در ذهن ما این بود که خواننده به راحتی بتواند به فهرست مطالب دست پیدا کند. برخی مقالات در زمانی که دانشنامه نوشته شد، نهایی شدند، لذا آثار جدیدی مانند اثر بهنام صادقی در زمینه نسخ قرآنی که بعداً نوشته شدند به فرایند دانشنامه راه نیافتند؛ لذا برخی مباحث از دست رفته است؛ الان جلد سوم دانشنامه چاپ شده است و جلد چهارم به دست چاپ سپرده شد؛ در مباحث نشانه‌شناسی هم خیلی تلاش کردیم تا مطالب را به روز کنیم، ولی چیزی نیافتیم.
تمدن اسلامی بزرگترین خطر برای غرب است
مریم معین‌الاسلام، استاد حوزه علمیه خواهران، ۲۲ خردادماه در نشست «ضرورت و راهکارهای جلب مشارکت حداکثری در انتخابات» گفت: ما حوزویان در زمانی مسئولیت تبلیغ را برعهده گرفته‌ایم که اسلام در هیچ مقطعی تا این اندازه با دشمنان روبه‌رو نبوده و امروز همه امکانات دشمن برای تخریب انقلاب اسلامی و اسلام به کار گرفته شده است.
وی اضافه کرد: به تعبیر فوکویاما، دوره معاصر، دوره جنگ تمدنی است. وقتی این نظریه مطرح شد، آمریکا نسبت به تمدن غرب احساس خطر کرد. لذا پژوهشی را به ساموئل هانتینگتون سپرد تا وضعیت تمدن غرب را بررسی کنند. بعد از پژوهش‌های متعدد، به این نتیجه رسیدند که تمدن غرب رو به افول است و چند تمدن مانند چین و روسیه و تمدن اسلامی ظرفیت جایگزین شدن را دارد و در بین این تمدن‌ها، تمدن اسلامی بزرگترین ظرفیت را دارد. نتایج این تحقیق نشان داد که اسلام هم سرمایه اجتماعی و هم قدرت ارائه راه حل برای مشکلات امروز بشر را دارد. سپس کنفرانس‌های متعددی برگزار شد و به این نتیجه رسیدند که باید اسلام را تخریب کنند. لذا جنگ تمام‌عیاری را در ایران به راه انداختند. با پیروزی انقلاب، صهیونیسم بین‌الملل خطر بزرگی را احساس کرد و این دشمنی را به نهایت رساندند.
استاد حوزه علمیه خواهران ادامه داد: امام خمینی مأموریت انقلاب را زمینه‌سازی برای ظهور برشمردند و دشمنان می‌دانند که ظهور امری قطعی است و با آن حیات سیاسی و اجتماعی آنها فروخواهد پاشید. بنابراین برای جلوگیری از آن، اسلام‌ستیزی و شیعه‌ستیزی را به نهایت رساندند. امروز در چنین فضایی تبلیغ دین را برعهده داریم. انقلاب اسلامی در نقشه کلان تمدنی، جایگاه والایی دارد. به همین دلیل امام فرمودند که نهضت اسلامی و انقلاب از جانب خدا هدایت شد و من هیچ‌کاره بودم.
وی اظهار کرد: مضامین روایات هم نشان می‌دهد که ایران در دوره آخرالزمان کانون یکسری تحولات خواهد بود. به همین دلیل وقتی از مقام معظم رهبری در مورد آینده انقلاب سؤال می‌شود، می‌فرمایند تا زمانی که مردم در صحنه باشند، خطری متوجه انقلاب نخواهد بود، زیرا خدا این انقلاب را طراحی و هدایت کرده است. در بعد اقتصادی، تحریم‌های شدید آنها را به اهدافشان نرسانده و تنها امید آنها فروپاشی از درون است. به همین دلیل برای نفوذ برنامه‌ریزی کردند تا به اهدافشان برسند. تغییر دولت‌ها همواره برای آنها امیدبخش بوده و زمان انتخابات با همه امکاناتشان وارد عرصه می‌شوند تا مردم را از رأی دادن منصرف کنند یا از دولتی حمایت می‌کنند که همسو با اهداف آنهاست؛ در دوره‌هایی با بودجه بیت‌المال مبلغانی از خارج به ایران می‌آمدند تا علیه انقلاب و مبانی آن سخن بگویند؛ فردی به نام جهانبگلو از تئوری‌پردازان غرب‌گرا وارد ایران شد و در دانشگاه‌های مختلف سخنرانی کرد.
تأثیر هستی‌شناسی و انسان‌شناسی توحیدی در حکمرانی
حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، ۲۷ خردادماه در نشست «حکمرانی متعالی» با بیان اینکه از آثار ملاصدرا مستقیماً سیاست متعالیه به دست نمی‌آید، گفت: برخی می‌گویند اگر حکمت متعالیه نبود انقلاب هم شکل نمی‌گرفت ولی من این ادعا را قبول ندارم زیرا افراطی است، کسانی در انقلاب نقش معرفتی و سیاسی داشتند که تعلقی به حکمت متعالیه نداشتند و حتی مخالف با آرای ملاصدرا بودند. برخی مانند آقا مجتبی قزوینی، میرزاجوادآقای تهرانی با اینکه جزء مکتب تفکیک بودند ولی نه تنها مخالف انقلاب نبودند بلکه مشارکت فعال هم داشتند.
وی افزود: برخی هم می‌گویند که حکمت متعالیه در پیروزی انقلاب هیچ نقشی نداشته است که این هم مورد قبول نیست زیرا امام به عنوان بنیانگذار انقلاب در فقاهت و سیاست و عرفان و حکمت متعالیه منظومه فکری داشت و قطعاً حکمت متعالیه در ساختار این منظومه شکل داشته است. اگر امام اصلاً نسبت به حکمت متعالیه موضع مثبتی هم نداشت باز انقلاب را ایجاد می‌کرد؛ بنابراین در رابطه حکمت متعالیه و انقلاب باید از افراط و تفریط دوری کنیم. حتی بنده قبول ندارم که ولایت فقیه برگرفته از عرفان امام باشد.
خسروپناه اضافه کرد: حکومت از سنخ ساختار و حکمرانی از سنخ فرایند و عملیات و نسبت این دو عام و خاص من وجه است، حکمرانی فرایندی است که سیاستگذاری و تنظیم‌گری در خدمات عمومی را به دنبال دارد؛ به نظر بنده حکمرانی سه رکن دارد؛ سیاستگذاری، تنظیم‌گری و خدمات عمومی؛ سیاستگذاری بایدها و نبایدهای کلان است، تنظیم‌گری چند مرحله دارد که مهمترین آن ایجاد مقررات، ساختارسازی و نظارت است همچنین خدمات عمومی رساندن آب و برق و امین بهداشت و امنیت و ... است.
سایر رویدادها
پژوهشگر باید امانتدار، باصداقت و شجاع باشد
حجت‌الاسلام والمسلمین غلام‌عباس عشرتی، رئیس مؤسسه آموزش عالی معصومیه خواهران، ۲۵ خردادماه، در جمع پژوهشگران برتر این مؤسسه با بیان اینکه پژوهش مهمترین مقوله بشریت و امر مهمی مانند هوا برای موجود زنده است، گفت: انسان اگر بخواهد در شرایط موجود درست زندگی کند باید پژوهش داشته باشد و طبعاً انسان پژوهشگر اهل تحقیق، بررسی، خلاقیت و نوآوری است. پژوهش قدرت درک درست از جهان پیرامونی به انسان می‌دهد و پژوهشگر قدرت تحلیل و تجزیه خوبی از موضوعات اطراف خود می‌یابد.
وی افزود: وقتی ما در عرصه بین‌المللی می‌بینیم که رهبری به زیبایی مسائل را تجزیه و تحلیل می‌کنند و دشمن‌شناسی دقیقی دارند، ناشی از این است که اهل تحقیق و دقت هستند. انسان پژوهشگر باید سخت‌کوش، اهل جرئت، جسرت، حوصله و صبر باشد؛ اگر دقیق نباشد هر چه دیگران گفتند و در آثارشان نوشتند می‌پذیرد.
عشرتی اضافه کرد: امانتداری و صداقت هم برای پژوهشگر مهم است، اگر پژوهشگر بهره علمی از جایی برد باید صداقت و امانتداری را رعایت کند و اهل ابتکار و خلاقیت باشد، پرسشگر باشد و سؤال داشته باشد و دنبال حل آن برود و لازمه دیگر پژوهش تواضع و فروتنی در یادگیری است. پژوهشگر متکبر نمی‌تواند بهره علمی داشته باشد، لذا در جامعه اثرگذار هم نخواهد بود؛ رهبری بارها در فرمایشاتشان فرمودند که ما از علوم غرب و بخش‌های مفید آن استفاده می‌کنیم با اینکه ایشان در دشمن‌شناسی متبحر هستند.
کتاب «باور پایه در ترازوی اندیشه علامه طباطبائی، آیت‌الله جوادی آملی و دکتر پلانتیجا» منتشر شد
کتاب «باور پایه در ترازوی اندیشه علامه طباطبائی، آیت‌الله جوادی آملی و دکتر پلانتیجا» به همت انتشارات جامعه الزهرا علیهاالسلام چاپ و منتشر شد.
این اثر به قلم جمعی از پژوهشگران حوزه آزاد جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها در سه فصل با عناوین «کلیات»، «اولیات و معرفت‌های پایه» و «براهین اثبات ذات، تبیین و مقایسه دیدگاه‌ا» تدوین شده و در ۲۱۴ صفحه رقعی و ۵۰۰ نسخه به چاپ رسیده است.
در خلاصه این کتاب آمده است: «علامه طباطبایی(ره)، آیت‌الله جوادی و دکتر الوین پلانتینجا، اندیشمندانی هستند که قضیه «خدا موجود است» را به عنوان مهمترین و اساسی‌ترین «معرفت بشری» معرفی کرده‌اند. مقایسه دیدگاه‌های این سه فیلسوف، افق‌های جدیدی را پیش روی محققان می‌گشاید، مانند: ۱. اعتقاد به وجود خدا یک «معرفت فطری»، بدیهی اولی، دقیق، عمیق، جهانی، معقول، کاملاً منطقی و علمی است؛ ۲. «معرفت فطری اولی» می‌تواند؛ مورد قبول فلسفه اسلامی، مبنا‌گرایی غربی، قرینه‌گرایی و معرفت‌شناسی اصلاح شده واقع شود و در نتیجه به یک نظریه فراگیر و جهانی بدل شود؛ ۳. با تبیین معرفت مذکور، بسیاری از اشکالات وارد به نظریه مبنا گرایی و «باور پایه» پلانتینجا، بر اساس علم منطق قابل رفع است».
کتاب «دین در قرآن» به قلم علی اسدی عضو هیأت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. این اثر تلاش می‌کند این داده‌ها و آگاهی‌های قرآنی را ساماندهی کند و در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد.
این کتاب تک‌نگاشتِ مقاله «دین در قرآن» از دائرةالمعارف قرآن کریم است که نگارش آن از قواعد و شیوه‌های دایره المعارفی پیروی می‌کند. از جمله مطالب مطرح شده در این کتاب عبارتند از: مفهوم‌شناسی دین، تاریخ پیدایش و تکامل ادیان توحیدی، اشتراک ادیان الهی، اختلافات درونی ادیان الهی، اختلاف ادیان توحیدی و غیر توحیدی و بررسی نظریه‌های خداگرایانه.
انتهای پیام
