شهر خالی از سیره رسول‌ الله(ص)

سيدمحمود سامانی، عضو گروه تاريخ پژوهشكده حج و زيارت در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح بخشی از سیره  حضرت رسول(ص) که جای خالی آن کاملاً در جامعه امروز  مشهود است پرداخت و گفت: در جامعه ما همانند سایر جوامع، منکرات نمود زیادی دارد و پیامبر(ص) نیز در جامعه‌ای که منکر در آن زیاد بود حضور داشتند و از شیوه‌های خاص منکرستیزی برای بهبود جامعه استفاده می‌کردند.

وی به رفتار یکی از بادیه نشینان با پیامبر(ص) اشاره کرد و گفت: نقل شده است که فردی نزد پیامبر آمد و چنان محکم عبای آن حضرت را کشید که بخش زبر عبا، گردن پیامبر(ص) را خراشید و بعد گستاخانه به پیامبر(ص)، گفت: ای محمد آنچه از مال خدا نزد تو است بار شترم کن تا ببرم چراکه این اموال نه مال تو است و نه مال پدرت. پیامبر(ص) اندکی سکوت کرد و فرمود اموال مال خداست و من بنده خدا هستم و در ادامه با تعابیر ملایم و زبان نرم با این مرد سخن گفته و به وی کمک کرد.

رمز و راز پیشرفت سریع اسلام

سامانی نرم‌خویی، عفو و گذشت پیامبر(ص) را که در قرآن کریم نیز از آن یاد شده است را رمز و راز پیشرفت سریع اسلام برشمرد و گفت: قرآن کریم می‌فرماید: ای پیامبر اگر در مقابل مردم نرم و مهربان نبودی از اطرافت پراکنده می‌شدند و این خوش خلقی رمز و راز پیشرفت برق آسای اسلام و محقق شدن اهداف پیامبر(ص) است و ایشان تا جایی که ممکن بود مجرم را مورد گذشت قرار می‌داد.

وی با طرح مثالی گفت: در غزوه احد بیشتر رزمندگان اسلام فرار کردند و همین فرار موجب شد جان پیامبر(ص) به خطر بیفتد اما این افراد بعداً اظهار ندامت کردند و پیامبر(ص) به دستور الهی عفو عمومی صادر کرد.  

اصل زور داشتن و زور نگفتن

این پژوهشگر تاریخ اسلام به عملکرد حضرت رسول(ص) در اوج قدرت فتح مکه نیز اشاره کرد و گفت: قریش 21 پیامبر(ص) را آزار داد و علیه ایشان توطئه کردند تا اینکه در سال هشتم هجری و پس از فتح مکه در حالی که پیامبر(ص) می‌توانست انتقام تمام این 21 سال را بگیرد اصل را بر زور داشتن و زور نگفتن گذاشتند و حتی آنهایی که توطئه‌های زیادی کرده بودند به وساطت صحابه می‌بخشید و لذا مکه بدون خون‌ریزی فتح شد.

وی خویشتنداری را از دیگر صفات سیره حضرت رسول(ص) دانست که جای عمل به آن به شدت در جامعه ما احساس می‌شود و گفت: باید از خود بپرسیم چرا در حسن خلق به الگوهایمان تأسی نداریم. شاید خیلی از مسائل را بدانیم و بلد باشیم اما مؤمن به آموزه‌های اسلام و پیامبر(ص) که کارساز و تحول آفرین است، نیستیم. باید آسیب‌شناسی شود چرا فرهنگ مدارا، تساهل و خویشتنداری با وجود الگوی عظیمی مانند حضرت رسول(ص) در جامعه ما نهادینه نمی‌شود.

نویسنده کتاب «مناسبات اهل بيت عليهم‌السلام با ايرانيان» تصریح کرد: اگر دلایل نهادینه نشدن سیره حضرت رسول(ص) را در جامعه آسیب‌شناسی و برای ترویج این سیره با استفاده از هنر و سایر ابزارهای فرهنگی برنامه‌ریزی کنیم، مردم ثمرات عمل به این سیره را مشهود در زندگی خود می‌بینند.

وی به توهین‌ها، رفتارهای بسیار زشت و آزار و اذیت‌های زیادی که از سوی برخی از مردم علیه پیامبر(ص) صورت گرفته است نیز اشاره کرد و گفت: وقتی عربی بادیه‌نشین با فحاشی پیامبر(ص) را دروغ‌گو و کذاب خطاب می‌کرد، پیامبر(ص) از احوال زندگی او و گذران زندگیش سؤال می‌کرد و همین رفتار باعث ایمان آوردن آن فرد بادیه‌نشین می‌شد.

این پژوهشگر تاریخ اسلام ادامه داد: پیامبر(ص) به تکریم افراد و شهروندان توجه داشت و این رفتاری است که ما در زندگی روزمره آن را مشاهده نمی‌کنیم.

مشورت؛ سیره رفتاری پیامبر(ص)

نویسنده کتاب «مشورت و مشاوران در سنت و سیره پیشوایان» با تأکید بر جایگاه مشورت کردن در سیره پیامبر اسلام(ص)، گفت: پیامبر معصوم هستند اما سیره ایشان بر محور مشورت است. پیامبر(ص) و ائمه(ع) هم مشورت می‌دادند و هم مشورت می‌‌گرفتند. پیامبر(ص) اگرچه به همه ابعاد مسائل واقف بودند اما در تمام غزوات شورای نظامی تشکیل و مشورت می‌کردند تا فرهنگ مشورت در جامعه نهادینه شده و مردم احساس ارزشمندی و احترام کنند.

وی ادب پیامبر(ص) در خطاب قرار دادن دیگران، نحوه نشستن و برخاستن متواضعانه و برقراری ارتباط عاطفی عمیق با اهل خانواده را از دیگر رفتارهای پیامبر(ص) برشمرد و گفت: اکنون روابط پدرها و فرزندان و سایر اعضا با یکدیگر کاهش یافته است. شاهد کاهش توجهات عاطفی بین سایر اعضای جامعه اسلامی مثل پزشک و بیمار، مسئولان و مردم و ... هم هستیم در حالی که ارتباط عاطفی باید در جامعه اسلامی به شکل ملموس وجود داشته باشد.

کودکان امیر پیامبر(ص) بودند

سامانی بها دادن و احترام گذاشتن به بچه‌ها را از رفتارهای مؤکد پیامبر اسلام برشمرد و گفت: جامعه ما تکریم لازم نسبت به اطفال را ندارد در حالی که پیامبر(ص) نسبت به اطفال و تکریم کودکان توجه زیادی داشتند؛ این رفتار تأثیر عمیقی بر کودکان دارد و می‌تواند جلوی بسیاری از آسیب‌ها در بزرگسالی را بگیرد. پیامبر(ص) فرموده‌اند کودک تا هفت سالگی امیر است پس باید با او همانند یک امیر برخورد و او را تکریم کرد. این رفتار به صورت مؤکد در سیره پیامبر هست اما در جامعه نمود کافی ندارد.