زیارت جامعه کبیره یک دوره کامل امام‌شناسی است

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدتقی سبحانی‌نیا، مدیر حوزه علمیه قزوین، در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، اظهار کرد: زیارت جامعه کبیره زیارتی است که از امام هادی(ع) نقل شده و در حقیقت یک دوره امام‌شناسی است. موضوع «امامت» یکی از موضوعات کلیدی اعتقادات شیعه است و آن را جزو اصول مذهب می‌دانیم؛ توحید، نبوت و معاد جزو اصول دین بوده و «عدالت» و «امامت» از اصول مذهب است که به شیعه اختصاص دارد.

وی خاطرنشان کرد: «امامت» یکی از اعتقادات راسخ مذهب شیعه است ولی اعتقاد به امامت و ویژگی‌هایی که امروزه برای امام معصوم قائل هستیم به تدریج در بین مسلمانان نهادینه شد؛ این‌گونه نبود که ائمه معصوم(ع) از ابتدا از این جایگاه برخوردار نباشند بلکه جامعه از ابتدا ظرفیت پذیرش چنین چیزی نداشت لذا بعد از رحلت پیامبر(ص) چند نفر انگشت‌شمار جزو خواص بودند و جایگاه علی(ع) را به‌عنوان ولی، حجت و واسطه فیض خدا می‌شناختند.

این مسئول تصریح کرد: اکثریت مردم پس از رحلت پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) را جانشین پیامبر خدا(ص) و حجت الهی تلقی نمی‌کردند در حالی که پیامبر (ص) بارها و بارها حضرت علی (ع) را به عنوان جانشین خود معرفی کردند و حتی در غدیر خم با صراحت گفتند «مَن کُنتُ مَولاهُ فَهذا علیٌ مَولاه؛ هر کس که من مولای او هستم، علی نیز مولای اوست». ولایت، سرپرستی، امامت و پیشوایی حضرت علی(ع) توسط پیامبر(ص) بیان شد اما مردم ادراک بالایی نداشتند لذا در دوره‌های مربوط به حیات ائمه(ع) اعتقاد به امامت به‌تدریج تقویت و نهادینه شد تا جایی که امام هادی(ع) با زیارت جامعه کبیره یک دوره امام‌شناسی را برای مردم بیان کردند.

وی گفت: وقتی زیارت جامعه کبیره را می‌خوانیم می‌فهمیم امام معصوم چه جایگاهی دارد و رابطه امام با ملت، خدا و واسطه فیض بودنش برای مردم تبیین شده است؛ در زیارت جامعه می‌خوانیم «بِکمْ فَتَحَ الله وَ بِکمْ یخْتِمُ وَ بِکمْ ینَزِّلُ الْغَیثَ وَ بِکمْ یمْسِک السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلّا بِإِذْنِهِ وَ بِکمْ ینَفِّسُ الْهَمَّ وَ یکشِفُ الضُّرَّ؛ خداوند [عالم وجود را] به شما آغاز کرد و به شما نیز ختم می‌کند و به واسطه شما، باران را فرو می‌ریزد و به واسطه شماست که آسمان را از اینکه بر زمین افتد نگه می‌دارد و به واسطه شما، اندوه را می‌زداید و سختی را برطرف می‌کند».

حلقه وصل بین مردم و خدا

سبحانی‌نیا ادامه داد: جایگاه ائمه اطهار(ع) را در زیارت جامعه کبیره می‌بینیم. گشایش‌ها به واسطه وجود امام محقق می‌شود که این نشان می‌دهد ائمه اطهار(ع) حلقه وصل بین مردم و خداوند متعال هستند و امام هادی در این زیارت می‌خواهند بگویند اگر می‌خواهید با خداوند متعال پیوند برقرار کنید حلقه وصل ائمه اطهار(ع) هستند؛ در حقیقت امامان ما را به خداوند متعال می‌رسانند.

وی تأکید کرد: ویژگی‌های شخصیتی ائمه در زیارت جامعه کبیره به این صورت «وَ فِعلِکَم الخَیر وَ عَادَتِکُم الاِحسان وَ سَجیَّتِکُمُ الکَرَم وَ شَانِکُم الحَق وَ الصِدقِ وَ الرِفقِ» بیان شده است؛ این‌ها ویژگی‌های شاخص ائمه هدی(ع) هستند؛ آنان نور واحدند و در حقیقت برای دستگیری از امت و هدایت امت به سمت خداوند متعال جان‌فشانی می‌کنند که این را به‌صورت برجسته در زیارت جامعه کبیره می‌بینم. اگر بخواهیم امام زمان خود را بشناسیم باید زیارت جامعه و تفسیرش را با دقت بخوانیم.

وی اظهار کرد: امام معصوم(ع) ولی و حجت خداست و ائمه فرمودند که در دوران غیبت امام عصر(عج) «فقها»، جانشینان حجج الهی هستند بنابراین باید از طریق پیروی از آنان بتوانیم به هدایت نبوی و الهی نائل شویم.

مدیر حوزه علمیه قزوین بیان کرد: از مردم دعوت می‌کنم نسبت به مطالعه زیارت جامعه اهتمام داشته باشند وقتی به زیارت ائمه (ع) مشرف می‌شوند نیم ساعت وقت بگذارند و زیارت جامعه را با دقت بخوانند و به معانی آن توجه کنند تا نسبت به معرفت مطلوب‌تر به امام زمان خودآگاهی پیدا کنند.