لزوم رعایت اخلاق پزشکی توسط حافظان سلامت مردم + صوت
معاون آموزشی پژوهشگاه رویان بابیان اینکه همه ما پزشکان و متخصصان نباید فراموش کنیم که چه سوگندی در ابتدای شروع فعالیت خود یاد کردیم، گفت: کسانی که تخصص دارند و در حوزه پزشکی مدرک گرفته و فعالیت می‌کنند به‌صورت فردی باید با رعایت وجدان کاری، درمان بیماری و کاهش آلام بیمار را مدنظر قرار دهند و کار خدایی انجام دهند.
مقوله سلامت جزو اولین مسائل مهم زندگی جوامع بشری است. این موضوع به‌اندازه‌ای مهم است که پیامبر اکرم(ص) در این باره می‌فرماید: «نعمتان مجهولتان الصّحّة و الأمان؛ دو نعمت هستند که قدرشان مجهول است: صحت، امنیت» به‌طور کلی سلامتی در شمار نعمت‌های بزرگی به شمار می‌رود که انسان تا زمانی که از آن محروم نباشد، اهمیت و ارزشش را درک نمی‌کند. نعمتی که مقام معظم رهبری آن را به‌عنوان یکی از مسائل اساسی و حیاتی کشور قلمداد کردند و فرمودند «مسئله سلامت، جزو مسائل درجه یک هر کشوری است.»
مجموعه پزشکی و پرستاری و بقیه دستگاه‌های سلامت، تأمین‌کننده این نعمت بزرگ برای جامعه هستند و نقش بی‌بدیل پزشکان در این میان، بسیار برجسته است. پزشکان در دوران کرونا با تلاش خستگی‌ناپذیر خود برای مداوای مبتلایان به این بیماری، جلوه‌های زیبایی از ایثار را به نمایش گذاشتند. مجاهدت این افراد در حالی است که کرونا فعالیت برخی از مشاغل و مدارس را تعطیل یا محدود کرد، اما همین شرایط نوبت‌های کاری کادر بهداشت و درمان را افزایش داد و برخی از آن‌ها روز‌ها مجال بازگشت به منزل را پیدا نکردند.
مجاهدت‌های پزشکان در ایام کرونایی بار دیگر نشان داد که این قشر تا چه اندازه به اخلاقیات و ارزش‌های والای انسانی پایبند هستند. وقتی صحبت از ارزش‌های انسانی می‌شود باید به این نکته توجه داشته باشیم که اخلاق پزشکی نیز از زیرمجموعه‌های ارزش‌شناسی قلمداد می‌شود. هدف از اخلاق پزشکی افزایش کیفیت زیستی است که منجر به پیشرفت هر جامعه خواهد شد.
نکته‌ای که در این میان حائز اهمیت است اینکه وقتی از جامعه سؤال می‌کنیم که پزشک بااخلاق چه پزشکی است؟ پاسخ‌های متعددی ارائه می‌شود که عموم این پاسخ‌ها به بحث خلق‌وخو معطوف است، اما آنچه باید توجه کنیم آن است که صرف خوش‌رویی نمی‌تواند چالش‌هایی مانند کووید ۱۹ را حل کند؛ بنابراین مراد از حوزه اخلاق پزشکی وسیع‌تر از عنوان اخلاقیات بوده و زیرمجموعه‌ای از ارزش‌شناسی است.
در گفت‌وگوی پیش رو با روح‌الله فتحی، معاون آموزشی پژوهشگاه رویان صحبت کرده‌ایم و نظر او را در مورد اخلاق پزشکی و ارتباط آن با سلامت مردم جویا شدیم. او که به‌عنوان مدرس دانشگاه علم و فرهنگ و عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه رویان فعالیت می‌کند بیش از ده‌ها مقاله معتبر در مجلات معتبر داخلی و بین‌المللی ارائه کرده است.
روح‌الله فتحی، معاون آموزشی پژوهشگاه رویان در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا به تبیین لزوم رعایت اخلاق پزشکی توسط حافظان سلامت مردم پرداخت و اظهار کرد: کمیته اخلاق پزشکی برای اینکه یک پروژه تحقیقاتی یا درمانی در جهت مناسب خود حرکت کند و با رعایت اصول اخلاقی پیش رود، قوانین و مقرراتی وضع می‌کند تا پزشک یا متخصص به‌دلخواه خود در حوزه پژوهش و درمان هر کاری که خواست را انجام ندهد نهایتاً باید گفت کمیته اخلاق پزشکی معمولاً روی این نوع بحث تمرکز داشته و کنترل فرآیندهای این حوزه بر عهده دارد.
ضرورت حفظ اخلاق حرفه‌ای در جامعه پزشکی
فتحی در ادامه درباره ضرورت حفظ اخلاق حرفه‌ای در جامعه پزشکی نیز سخن به میان آورد و گفت: همه ما پزشکان و متخصصان نباید فراموش کنیم که چه سوگندی در ابتدای شروع فعالیت خود یاد کردیم و این‌گونه نباشد که فقط به‌صورت کلامی به آن سوگند پایبند باشیم و بعد از آن هر کاری دلمان می‌خواهد انجام دهیم و با خود بگوییم کسی هم ناظر فعالیت ما نیست. کسانی که تخصص دارند و در حوزه پزشکی مدرک گرفته و فعالیت می‌کنند به‌صورت فردی باید با رعایت وجدان کاری، درمان بیماری و کاهش آلام بیمار را مدنظر قرار دهند و کار خدایی انجام دهند.
معاون آموزشی پژوهشگاه رویان افزود: اگر این‌گونه اخلاق در حرفه پزشکی دیده نشود اولین آسیب‌بیننده بیماران و مردم هستند. امروز هم مشاهده می‌کنید عدم رعایت این موارد هم فشارهای روحی و روانی بر روی بیماران و خانواده ایشان می‌آورد و هم آسیب‌های فیزیکی برای بیماران به همراه دارد. اگر اخلاق پزشکی توسط حافظان سلامت مردم رعایت نشود جامعه نیز از چنین رفتارهایی خسته شده، ملتهب می‌شود و به بی‌اعتمادی در جامعه دامن زده می‌شود.
مدرس دانشگاه علم و فرهنگ تصریح کرد: از آن‌طرف در همین جامعه پزشکی متخصصانی هستند که می‌توانند پولی دریافت کنند اما نگرفته و از حق خود به نفع بیمار می‌گذرند. پس در رعایت اخلاق پزشکی یک بخش فردی و یک بخش هم ارگانی و سازمانی است و باید عوامل ناظر در سطوح وزارتخانه‌ها بر این امر نظارت کنند و قوانینی وضع شود که در یک سطح یکسان با همه برخورد شود و یکپارچگی در رفتار بین متخصصان پزشکی و بیمار به‌عنوان ارباب رجوع برقرار شود. این‌طور نباشد یک پزشک قیمت ویزیت چند صد هزار تومانی بگیرد و پزشک دیگری چند میلیون دریافت کند. تنها مردم هستند که از این‌گونه بی‌اخلاقی پزشکی متضرر می‌شوند و واقعاً جامعه آسیب می‌بیند.
فتحی در ادامه بابیان مطلب که هنوز هم پزشکانی هستند که نمی‌گذارند رابطه بیمار و پزشک به‌طور کامل سیاه شود و یا خدشه‌دار شود و این ارتباط لطیف و زیبا را حفظ می‌کنند، عنوان کرد: درگذشته‌های دور محترم‌ترین، گرامی‌ترین و اکرم‌ترین افراد نزد مردم، پزشکان و طبیبان بودند البته امروز هم این‌گونه است بالاخره پزشکان خیلی خوبی وجود دارند که با خدا و با اخلاق هستند. کسانی که اخلاق پزشکی و حرفه‌ای را رعایت می‌کنند و منجر به حفظ این لطافت ارتباطی بین بیمار و پزشک می‌شوند.
مهاجرت پزشکان به خارج از مرزهای کشور
معاون آموزشی پژوهشگاه رویان در ادامه گریزی به مقوله مهاجرت پزشکان به خارج از مرزهای کشور زد و اظهار کرد: به عقیده من زمانی که فردی از امکانات کشور استفاده کرده و مدرک دریافت می‌کند بعد بخواهد به دیگران و سایر کشورها خدمت ارائه کند شرعاً و اخلاقاً کار درستی نمی‌کند. این نظری است که من در جمع دوستان و دانشجویانم بارها به آن اشاره داشتم. حتی افرادی که در کشوری اقامت دارند اما از تخصص خود برای دیگران استفاده می‌کنند نیز پذیرفتنی نیست.
عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه رویان در پاسخ به این سؤال چه راهکاری وجود دارد تا پزشکان متخصص مهاجرت نکنند؟ گفت: بحث مهاجرت پزشکان و جامعه پزشکی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. یک بعد این موضوع بحث رفاه فردی است که افراد بتوانند راحت‌تر به مسائل شخصی خود رسیدگی کنند. بعد دیگر بحث آزادی فردی است که افراد بتوانند آزادانه و بدون در نظر گرفتن عرف جامعه به لذات فردی خود بپردازند، اما بعد مهم دیگر مشکلات داخلی و سوء مدیریت‌هاست.
فتحی بابیان این مطلب که متخصصان علوم پزشکی جزو نخبگان کشور هستند و هیچ‌گاه مشکلات معیشتی پیدا نمی‌کنند چراکه بیماران و حتی افراد سالم جامعه به آنان نیازمند هستند، عنوان کرد: سو مدیریت، بدخلقی، بدسلیقگی که در سیستم مدیریتی وجود دارد بعضاً سبب می‌شود تا نخبگان پزشکی مهاجرت کنند البته در بعضی مواقع شاهد هستیم که خود مسئولان پزشکان را به سمت مهاجرت کردن ترغیب می‌کنند که به فرموده مقام معظم رهبری این موضوع عین خیانت است.
مدرس دانشگاه علم و فرهنگ در پاسخ به این سؤال که برای جلوگیری از این‌سو مدیریت و اختلالات داخلی که منجر به عدم انگیزه برای طبابت کردن پزشکان متخصص می‌شود، چه باید کرد؟ گفت: باید در سطح وزارتخانه و در سطح مسئولیت کلان کشور باید تمهیدات و تسهیلات ویژه‌ای برای نخبگان پزشکی در نظر گرفته شود و خود مسئولان راهکار‌های شایسته‌ای درخور شأن جامعه پزشکی، پرستاری، بهیاری، خدمات پزشکی و نظام سلامت در نظر بگیرند.
اهمیت مبحث اخلاق پزشکی
عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه رویان در ادامه تأکید کرد: مبحث اخلاق پزشکی بسیار مهم است، اما این موضوع نباید موجب شود مردم نسبت به جامعه پزشکی بی‌اعتماد شوند و بی‌اعتمادی به این قشر از جامعه را ترویج دهد. وقتی می‌خواهیم که عده محدودی را از کار زشت خود بازداریم نباید سبب شویم تا بقیه افرادی که کار خود را به‌درستی انجام می‌دهند زیر سؤال رفته و آنان را سرخورده کنیم و اسباب آزار و اذیتشان را فراهم کنیم.
معاون آموزشی پژوهشگاه رویان با بیان این مطلب که اخلاق مقوله‌ای فردی است، افزود: هر فرد مقید به رعایت اخلاق است، ولی اخلاق در بعد کلان خود در جامعه نمود و بروز پیدا می‌کند بنابراین همه ما نسبت به دیگران مسئول هستیم و رعایت اخلاق هم بیشتر در تعامل با دیگران معنی پیدا می‌کند لذا نمی‌توانیم بگوییم من به این اخلاق حرفه‌ای پایبند هستم یا نیستم. اتفاقاً بایدونباید‌هایی برای جامعه پزشکی باید لحاظ شود.
فتحی افزود: عوامل ناظر بر اخلاق پزشکی باید بر اعمال و رفتار پزشکان نظارت داشته باشند. برای مثال اگر در یک کشور اروپایی که مقررات راهنمایی و رانندگی در آنجا به‌خوبی رعایت می‌شود عوامل ناظر برداشته شود قطعاً مردم آن کشور نیز بی‌نظم خواهند شد و همان جریمه سنگین مانع بروز چنین بی‌نظمی‌هایی می‌شود. حال در کشور ما هنوز نتوانستیم یک کلاه کاسکت را بر سر موتورسوار‌های خود بگذاریم امروز در خیابان‌های سطح تهران می‌بینید که پلاک موتورسوار‌ها مخدوش است و بسیاری از تخلفات دیگر که تنها با وضع مقررات و اعمال بایدونباید‌ها محدود خواهد شد.
مدرس دانشگاه علم و فرهنگ تصریح کرد: ما واژه‌ای به نام حق‌الناس در دین مبین اسلام داریم که در بسیاری از ادیان الهی دیگر وجود دارد که اگر بتوانیم این واژه را در فرزندان و کودکان خود نهادینه کنیم قطعاً ۱۵ سال آینده کشور گلستان خواهد شد. اگر رعایت حقوق دیگران در مدارس آموزش داده شود رعایت نظم و انضباط هم در ادامه آن تسری پیدا خواهد کرد چراکه وقتی شما نظم را رعایت کنید قطعاً به حقوق دیگران احترام می‌گذارید.
معاون آموزشی پژوهشگاه رویان در پایان گفت: وقتی پشت چراغ قرمز توقف کنید و یا خودرو خود را در پیاده‌رو پارک نکنید حق‌الناس را رعایت کرده‌اید و این رعایت حق‌الناس می‌تواند به‌تمامی اقشار جامعه به‌ویژه پزشکان نیز سرایت کند. اینکه در پیاده‌رو وقتی مشغول راه رفتن هستید به موتورسواری که از مسیر پیاده‌رو می‌آید تذکر دهید که از این مسیر حرکت نکند وقتی او به‌جای معذرت‌خواهی پیاده شود و فحاشی کند این یعنی از کودکی تربیت‌نشده است و قطعاً فرزند این شخص هم مانند والدین خود عمل خواهد کرد، ولی ما باید برای رعایت اخلاق در تمامی سطوح جامعه از آموزش‌های پایه شروع کنیم که اگر این کار را انجام ندهیم نسلی که تربیت می‌شود رفتاری از خود نشان می‌دهد که مطلوب و در خور جامعه اسلامی نیست.
گفت‌وگو از علیرضا اصغرزاده
انتهای پیام
