حاکمیت روح عدالت بر برنامه‌ها؛ ضامن حفظ محتوای اسلامی نظام
در اندیشه حکمرانی دینی رهبر معظم انقلاب از آنجا که ««اساس حکومت اسلامی و جمهوری اسلامی بر اقامه عدل است»، عدالت باید روح حاکم بر همه برنامه‌ها و تصمیمات مسئولان باشد، لذا ضروریست برنامه هفتم توسعه بر مبنای «پیشرفت اقتصادی توأم با عدالت» تهیه و تدوین شود.
سخنرانی‌ها و بیانات رهبر معظم انقلاب را از منظرهای مختلف می‌توان تحلیل و تفسیر کرد اما یکی از ابعاد مهم بیانات ایشان استخراج نکات و شاخص‌هایی است که تبیین‌کننده اصول حکمرانی مطلوب و شایسته دینی است که در عین حال که ممکن است برخی از این شاخص‌ها با شاخص‌های حکمرانی خوب اشتراک داشته باشد اما برخی از این شاخص‌ها مختص یک نظام دینی است.
در چهار یادداشت قبلی پیرامون این موضوع شاخص‌های «مردمی بودن»، «مدیریت جهادی»، «انقلابی‌گری» و «سلامت و اقتدار نظام قضایی» در اندیشه حکمرانی ایشان مورد بررسی قرار گرفت و در این نوشتار «عدالت و رفع تبعیض» به عنوان یکی از شاخص‌های حکمرانی مطلوب دینی از نگاه رهبر معظم انقلاب به مناسبت ابلاغ سیاستهای کلی برنامه هفتم توسعه بررسی شود.
بیشتر بخوانید:
- مردمی بودن؛ شاخص مبنایی انتخاب مسئولان در تفکر حکمرانی دینی مقام معظم رهبری
- سلامت نظام قضایی؛ پایه سلامت حاکمیت دینی در اندیشه حکمرانی رهبر معظم انقلاب
ایشان روز گذشته، دو‌شنبه 21 شهریور، سیاستهای کلی برنامه هفتم توسعه را ابلاغ کردند که براین مبنا قرار است روح حاکم و اولویت اصلی این برنامه «پیشرفت اقتصادی توام با عدالت» باشد.
توجه به عدالت در ادامه تأکیدات چند سال اخیر رهبر معظم انقلاب بر این مسئله مهم و بنیادی در نظام اسلامی است که چندی پیش هم در قالب کلیدواژه «پیوست عدالت» مطرح شده بود و این امر نشان می‌دهد عدالت و رفع تبعیض بخش ناگسستنی از یک نظام اسلامی و حکمرانی دینی است. در حقیقت تحقق عدالت و حرکت در مسیر توسعه عدالت در اندیشه حکمرانی دینی رهبر معظم انقلاب دارای یک جایگاه مرکزی است که سایر مؤلفه‌ها حول محور آن شکل می‌گیرد. به همین دلیل است که ایشان ضمن قائل بودن به دستاوردهای بی‌نظیر نظام جمهوری اسلامی همواره از عقب‌ماندگی در حوزه عدالت در تراز و آرمان انقلاب اسلامی انتقاد و گله کرده‌اند؛ «اساس حکومت اسلامی و جمهوری اسلامی بر اقامه عدل است، کما اینکه اساس همه ادیان بر اقامه عدل است. خدای متعال می‌فرماید که ما پیغمبران را فرستادیم، کتاب‌های آسمانی را فرستادیم، لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسط؛ اصلاً برای اینکه مردم قیام به قسط کنند و جامعه، جامعه عدالت‌آمیز باشد. خب ما در این زمینه‌ها عقبیم، خیلی باید کار کنیم، خیلی باید تلاش کنیم.» (بیانات در نخستین دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت سیزدهم، 6 شهریور 1400) یا در جای دیگر به این مسئله عقب‌ماندگی در حوزه عدالت اشاره کرده و می‌فرمایند: «عدالت، عدالت اجتماعی، برداشتن فاصله‌های زیاد بین قشرهای مختلف مردم. در این زمینه البتّه کم‌کاری داریم، عقب‌ماندگی داریم، کاری که باید در این زمینه انجام بگیرد آن‌چنان‌که شایسته و بایسته و لازم بوده انجام نگرفته؛ باید بجد دنبال این باشیم و بدانید که به توفیق الهی دنبال این هستیم و از این قضیّه صرفِ‌نظر نخواهیم کرد؛ این یکی از پایه‌های اصلی نظام جمهوری اسلامی است. البتّه راهش مبارزه با ظلم و مبارزه با فساد است.» (بیانات در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش، 19 بهمن 1396) و این خودانتقادی را حتی در اندازه عذرخواهی از خدا و مردم بالا برده و می‌فرمایند: «ما دهه چهارم انقلاب را دهه پیشرفت و عدالت نامگذاری کردیم و پیشرفت به معنای واقعی کلمه در کشور اتّفاق افتاده است؛ عدالت را نمی‌گویم؛ درمورد عدالت ما عقب‌مانده هستیم؛ در این تردیدی نیست؛ خودمان اعتراف می‌کنیم، اقرار می‌کنیم. در دهه پیشرفت و عدالت بایستی هم در پیشرفت موفّق می‌شدیم، هم در عدالت؛ در پیشرفت به معنای واقعی کلمه موفّق شدیم، واقعاً پیشرفت کردیم و در همه زمینه‌ها پیشرفت اتّفاق افتاده است؛ [امّا] در زمینه عدالت، باید تلاش کنیم، باید کار کنیم، باید از خدای متعال و از مردم عزیز عذرخواهی کنیم. درمورد عدالت مشکل داریم و ان‌شاءالله با همّت مردان و زنان کارآمد و مؤمن، در این ناحیه هم پیشرفت خواهیم کرد. (بیانات در دیدار مردم آذربایجان شرقی، 29 بهمن 1396)
در حقیقت این دغدغه‌مندی و نگرانی از عقب‌ماندگی در حوزه عدالت از سوی رهبر معظم انقلاب از این مسئله ناشی می‌شود که ایشان برپایی عدالت را اساس دین و به تبع آن مبنای یک حکومت اسلامی می‌دانند که بدون آن حکومت اسلامی و جمهوری اسلامی تنها نامی از اسلام و بدون محتوای اصیل اسلامی را دارد؛ «ما در جمهوری اسلامی شعارمان عبارت است از توحید، از ولایت‌الله و ولایت اولیاءالله، عدالت اجتماعی، تکریم انسان؛ این شعارهایی که ما داریم و دنبالش هستیم، اینها است.» (بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری، 24 اسفند 1396)
به همین دلیل است که ایشان ضمن اینکه یکی از اهداف مهم انقلاب را پیشرفت اقتصادی می‌خوانند اما بر پیشرفت اقتصادی براساس عدالت تدکید دارند و آن را ممیزه نظام اسلامی و نظام لیبرال دموکراسی بیان میکنند؛ «رونق اقتصاد کشور، پیشرفت اقتصاد کشور، هدف اصلی‌اش چیست؟ ... هدف این است که ما بتوانیم عدالت اجتماعی را در جامعه تأمین کنیم، فقر را ریشه کن کنیم، تا ثروتمند شدن کشور به نفع رفع فقر و ریشه کنی فقر باشد؛ والّا الان ثروتمندترین کشور دنیا آمریکا است؛ آنجا چند میلیون انسان زیر خطّ فقر زندگی میکنند، عدّه‌ی زیادی در گوشه‌ی خیابانها از گرسنگی یا از سرما یا از گرما میمیرند؛ ما این را نمیخواهیم. صِرف اینکه یک کشور ثروتمند باشد، این، آن چیزی نیست که مورد نظر اسلام و مطلوب اسلام [باشد]؛ باید این ثروت در خدمت ریشه‌کنی فقر باشد، در خدمت گسترش عدالت باشد؛ با این نگاه و با این رویکرد باید حرکت کرد.» (گزیده‌ای از بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت، 30 مرداد 1398) زیرا «لیبرال‌دموکراسی‌ای که امروز در غرب رایج است، خود آنها را بیچاره کرده؛ شکاف‌های اجتماعی، نبود عدالت اجتماعی، نابود شدن خانواده، فساد اخلاقیِ فراگیر و همه‌گیر، فردگرایی‌های افراطی و شدید؛ خود آنها بیچاره شده‌اند.» (بیانات در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان، 12 آبان 1397)
براساس همین جهت‌گیری یکی از مهمترین توصیه‌های رهبر معظم انقلاب در اولین دیدار اعضای دولت سیزدهم این بود که «به نظر من هر مصوّبه‌ای که شما تصویب میکنید، هر لایحه‌ای که در دولت تنظیم میکنید، هر بخشنامه‌ای که خود شما در دستگاهِ خودتان صادر میکنید، یک پیوست عدالت باید داشته باشد؛ باید مراقب باشید این روش، این کار، این دستور، ضربه‌ای به عدالت نزند، طبقات مظلوم را پایمال نکند؛ این مراقبت باید همیشه باشد؛ حالا یا با یک پیوست مکتوب یا بالاخره از لحاظ نوع تنظیم جوری باشد که این طور باشد... باید کاری کنیم که فاصله طبقات محروم با طبقات برخوردار کم بشود؛ یعنی هر چه ممکن است امکانات کشور عادلانه توزیع بشود.» (6 شهریور 1400)؛ به عبارتی در نظام اسلامی عدالت باید روح حاکم بر همه برنامه‌ها و تصمیمات؛ اعم از خرد و کلان؛ بلندمت و کوتاه‌مدت، باشد.
امروز بر مبنای همین محوریت عدالت در اندیشه حکمرانی دینی رهبر معظم انقلاب برنامه هفتم توسعه پیشرفت اقتصادی توام با عدالت را هدف اصلی خود قرار داده تا این هدف بزرگ و اساسی و قرآنی نظام دینی محقق شود و تبعیض، فاصله و شکاف اقتصادی که یکی از عوامل اصلی نارضایتی مردم از مسئولان است کاهش یافته و نظام دینی ثابت کند که در سایه آموزه‌های وحیانی می‌توان عدالت در تراز آرمان‌های انقلاب را محقق کرد.
مهدی مخبری
انتهای پیام
