چرایی مطرح شدن خطر بحران جمعیت برای جامعه ۸۳ میلیون نفری
دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت به چرایی مطرح شدن موضوع بحران جمعیت با توجه به جمعیت ۸۳ میلیونی ایران پرداخت و گفت: نرخ رشد، باروری، موالید و سالمندی شاخص‌هایی هستند که در این حوزه باید مورد بررسی قرار گیرند.
صالح قاسمی، دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت، در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، با اشاره به طرز تفکر برخی از زوج‌های جوان در مورد فرزندآوری، گفت: زوج‌های جوان معتقدند که ما هنوز بچه‌ایم و هنوز زندگی ۲ نفره را به‌درستی تجربه نکرده‌ایم پس اجازه دهیم چند سالی بگذرد تا بعد نفر سومی را به خانواده اضافه کنیم.
وی اظهار کرد: ۲ نکته در پاسخ به این موضوع وجود دارد؛ پاسخ اول اینکه عده‌ای فکر می‌کنند لذت و آسایش در این است که فرزندی در زندگی نباشد اما آن‌ها سخت اشتباه می‌کنند و خود را از بالاترین لذت‌ها محروم کرده‌اند.
این کارشناس تحولات اجتماعی افزود: باید لذت را برای زوجین باز تعریف کنیم، مصداق بارز و الگوی عملی آن هم کسانی هستند که فرزنددار شده‌اند. از آن‌ها بپرسیم آیا لذتی بالاتر از لذت در آغوش گرفتن فرزند و بوسیدن او را تجربه کرده‌اید یا خیر.
وی خاطرنشان کرد: چه اقداماتی در زمینه‌های فرهنگی صورت گرفته و چرا ما به جوانان مشاوره‌ای می‌دهیم که گمان می‌کنند لذت‌های دیگر بالاتر از فرزندآوری و تجربه طعم پدر و مادر شدن است و در این میان فرزندآوری مانعی در مسیر رفاه و پیشرفت زوجین است.
چشیدن طعم محبت در کسوت پدر و مادری
قاسمی ادامه داد: اما پاسخ دوم و حائز اهمیت به زوجینی با تفکرات این‌چنینی این است که ماندن در فضای مجردی و بچگی و زوج بودن هیچ وقت برطرف نمی‌شود جز از طریق فرزنددار شدن و عشق‌ورزی به فرزند و چشیدن طعم محبت و مسئولیت‌پذیری در کسوت پدر و مادری.
وی تصریح کرد: پژوهش‌هایی در همین مورد نشان می‌دهد که بخش زیادی از تکامل شخصیت و رشد یافتگی تربیتی زوجین بعد از فرزنددار شدن اتفاق می‌افتد چرا که در تلاش برای برطرف کردن نیازهای این هدیه الهی خود را به آب و آتش می‌زنند و رسیدگی به فرزند، جایگزین تمام نیازها و لذت‌های زودگذر گذشته آن‌ها خواهد شد و در رأس اولویت‌ها قرار خواهد گرفت.
این کارشناس تحولات اجتماعی اظهار کرد: کافی است ۲ زوج فرزنددار و بدون فرزند را با هم قیاس کنیم، مشاهده خواهیم کرد که رشد یافتگی عقلی و اجتماعی و شخصیتی زوجی که پدر و مادر هستند به‌طور معناداری بالاتر از زوجی است که لذت را در زندگی بدون فرزند جستجو می‌کنند.
وی در ادامه بحث جمعیت و فرزندآوری به چرایی مطرح شدن موضوع بحران جمعیت پرداخت و گفت: در جامعه عنوان می‌شود که با توجه به جمعیت ۸۳ میلیونی جمعیت ایران، چرا وضعیت جمعیت را بحرانی تلقی می‌کنید؟ ما در این بخش در صدد آن هستیم تا پاسخ درخور توجهی برای این چالش ارائه دهیم.
نامطلوب بودن تحولات جمعیتی جامعه
قاسمی خاطرنشان کرد: برای اینکه به قضاوت در رابطه با مطلوب یا نامطلوب بودن جمعیت بپردازیم دانستن عدد جمعیت کل کشور کفایت نمی‌کند، امروز کشور چین با جمعیت بیش از ۱/۵ میلیارد نفر، تحولات جمعیتی خود را نامطلوب می‌داند و نرخ رشد و نرخ باروری در آن بشدت سقوط کرده است.
وی گفت: نمی‌توان گفت چون کشور چین یک و نیم میلیارد نفر جمعیت دارد پس تحولات جمعیتی آن مطلوب است و این نوع برداشت در رابطه با ایران و جمعیت آن هم صدق می‌کند، شایسته است که شاخص‌های جمعیت‌شناسی بررسی شود و اینگونه می‌توان قضاوت کرد که این شاخص‌ها در رابطه با کشور ما نامطلوب بودن تحولات جمعیتی جامعه را نشان می‌دهد.
این کارشناس تحولات اجتماعی تصریح کرد: نرخ رشد جمعیت ما همچنان کاهشی است و پیش‌بینی می‌شود تا بیست‌سال آینده نرخ رشد جمعیت در ایران به صفر برسد و منفی شود و نه تنها جمعیت کشور افزایش پیدا نمی‌کند بلکه رو به کاهش خواهد بود.
وی بیان کرد: در همین راستا نرخ باروری هم در ایران کاهش یافته است. نرخ‌باروری نشان‌دهنده تعداد فرزندانی است که یک خانم به‌دنیا می‌آورد، نرخ باروری در ایران امروز زیر ۲ فرزند است و پدر و مادری از این نسل که می‌خواهند با فرزندان خود نسلی جایگزین ایجاد کنند این ۲ نفر، حتی ۲ نفر را جایگزین خود نمی‌کنند و این عدم جایگزینی جامعه را دچار مشکل خواهد کرد.
قاسمی با بیان اینکه نرخ سالمندی در کشور ما ۱۰ درصد است، گفت: الگوهای آینده‌پژوهشی گواهی می‌دهد که فقط تا سه دهه آینده که از منظر جمعیت‌شناختی سه‌دهه، آینده نزدیکی به شمار می‌آید این ۱۰ درصد نرخ سالمندی به بیش از ۳۰ درصد افزایش خواهد یافت.
وی در پایان یادآور شد: یعنی اگر امروز از هر ۱۰ ایرانی یک نفر سالمند بالای ۶۰ سال است تا ۳۰ سال آینده از هر سه ایرانی یک نفر سالمند بالای ۶۰ سال خواهد بود و نرخ رشد، باروری، موالید و سالمندی شاخص‌هایی هستند که در حوزه جمعیت باید مورد بررسی قرار گیرند.
انتهای پیام
