امام علی(ع) چه کسانی را نفرین کرد؟

محسن‌حق‌شناس، مفسر و مدرس نهج‌البلاغه، در جلسه تفسیر نهج‌البلاغه که شب گذشته، ۱۹ تیر در آستان مقدس امامزاده‌ اسماعیل(ع) قزوین برگزار شد، اظهار کرد: خطبه ۷۰ از شدت ناراحتى امام علی(ع) از کج‌فهمی‌ها، آزارها و کارشکنى‌هاى گروهى از امت پیامبر حکایت دارد. اين اولین‌ بار نيست که امام از مردم شکايت مى‌کند، بلکه در خطبه‌هاى دیگری از نهج‌البلاغه مشابه این شکایات را می‌توان یافت.

وی گفت: گروهى از اصحاب آن حضرت در اثر لجاجت‌ها و کج‌فهمی‌ها مقامش را نشناختند و حرمتش را حفظ نکردند و با انواع اذيت‌ها و آزارها حق حضرت را ادا نکردند.

این مفسر نهج‌البلاغه بیان کرد: حضرت علی(ع) پس از ضربت‌خوردن در مسجد کوفه و قبل از شهادت، پیامبر(ص) را در عالم خواب دیدند. «مَلَكَتْنِی عَيْنِی وَ أَنَا جَالِسٌ فَسَنَحَ لِی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله)، فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَاذَا لَقِيتُ مِنْ أُمَّتِكَ مِنَ الْأَوَدِ وَ اللَّدَدِ! فَقَالَ ادْعُ عَلَيْهِمْ. فَقُلْتُ أَبْدَلَنِی اللَّهُ بِهِمْ خَيْراً مِنْهُمْ وَ أَبْدَلَهُمْ بِی شَرّاً لَهُمْ مِنِّی‏. همچنان كه نشسته بودم به خواب رفتم. رسول‌الله(ص)، بر من گذر كرد. گفتم: يا رسول‌الله از امت تو چه ناراستيها و كينه توزيها ديده‌ام. گفت: نفرينشان كن. گفتم: خداوند به جاى آن‌ها به من بهتر از ايشان را دهد و به جاى من بدترين كسان را بر ايشان گمارد». 

وی صفات افرادی که توسط امیرالمؤمنین نفرین شدند را این‌گونه توصیف کرد: حلم کودکانه داشتند، یعنی دائماً راه و مسیر عوض می‌کردند و مرد راه نبودند، حضرت خطاب به آن‌ها می‌فرمود: بدن‌های شما جمع است اما فکرهایتان متفرق، کلام شما همچون سنگ سخت است اما در برابر دشمن نوع حرف‌زدن شما دشمن را نسبت به شما حریص می‌کند.

حق‌شناس با بیان اینکه یاران حضرت امیر(ع) سه دسته‌اند، افزود: گروه‌ اول، یاران پا به‌کار و فدایی حضرت همچون مسلم‌بن‌عقیل، میثم تمار، عماریاسر و مالک اشتر. گروه دوم، بی‌خیال بودند، شرایط زمان و مکان را درک نمی‌کردند و نمی‌فهمیدند و بصیرت نداشتند اما با حضرت هم مخالفت نمی‌کردند.

وی با اشاره به اینکه نفرین حضرت به گروه سوم می‌رسید، تشریح کرد: گروه سوم، لجوج و کینه‌توز بودند. اگر پستی نمی‌گرفتند مقابل حضرت ایستاده و شمشیر می‌کشیدند، وقتی می‌دیدند که نمی‌توانند از حضرت امتیاز بگیرند در مقابلش صف‌آرایی می‌کردند که حضرت این گروه را نفرین کرد.

این مفسر نهج‌البلاغه با اشاره به اینکه پیامبر(ص) هم در زمان خود در مواردی نفرین کردند افزود: حکم‌ ابن‌ ابی‌ العاص‌ شخصیت منفوری بود که پیامبر تبعیدش کرد و دوران تبعیدش در دوره ابوبکر و عمر هم ادامه داشت اما عثمان او را آزاد کرد. حکم‌ابن‌ابی‌العاص‌ ادای پیامبر را هنگام راه رفتن در‌می‌آورد و حضرت را به استحضا می‌گرفت. پیامبر او را نفرین کرد که تا زمان مرگت همین‌گونه باشی. ابی‌العاص سالیان سال در حالت ادا با شانه‌های کج و بالا با دستانی مرتعش زندگی کرد و در همان حال از دنیا رفت.

وی با اشاره به نمونه دیگری از نفرین پیامبر گفت: پنج نفر از قریش، در هنگام نماز و در مسجد، قسمتی ناشایست از گوسفند را روی پیامبر انداختند که حضرت‌ زهرا(س) صحنه را دیدند و آن را از پیامبر زدودند و آن‌ها پیامبر را به سخره گرفتند. پیامبر نفرینشان کرد و آنقدر نگذشت که در جنگ‌ بدر هر پنج نفر در چاله بدر کشته شدند.

حق‌شناس در پایان گفت: مشرکان در کفر خود اجتماع می‌کنند و در حق دچار اختلاف و تفرقه می‌شوند. وحدت، حق است هرکس به آن متوسل شود پیروز است. تفرق باطل است، مسلمان هم به آن دچار شود بازنده است.