حضرت زینب(س) را به سبب سختیهای بسیاری که در زندگی دید، «امالمصائب» لقب دادهاند؛ درگذشت جدش پیامبر(ص)، بیماری و شهادت مادرش فاطمه(س)، شهادت پدرش امیرالمؤمنین(ع)، شهادت برادرش امام مجتبی(ع)، واقعه کربلا و به اسارت رفتن در کوفه و شام ازجمله وقایع سخت زندگی وی به شمار میآید. بهمناسبت ۱۵ رجب سالروز وفات حضرت زینب(س) ایکنا گفتوگویی با مرتضی فاضل، مدرس دانشگاه انجام داده است، که در ادامه آن را میخوانیم.
در ماجرای کربلا و شهادت امام حسین(ع) گنجینههای زیادی نهفته است، سطح پرداختن به ماجراها متفاوت است گاهی نگاه تاریخی به مسائل داریم اما اگر از دیدگاه معارفی به ماجرا نگاه کنیم عمق ماجرا مشخص میشود. حضرت زینب(س) بعد از عاشورا، حدود ۱۹ ماه زنده بودند، عاشورا دهم محرم سال ۶۱ بود و حضرت زینب(س) در ۱۵ رجب ۶۲ از دنیا رفتند. ویژگی اصلی حضرت زینب(س) را میتوان از میان سخنان اهل بیت(ع) استخراج کرد؛ «شاهد بودن» از ویژگیهای ایشان است، حضرت زینب(س) شاهد ماجرای کربلا بودند، شاهد نه به این معنی که ماجرا را مشاهده کردند.
حضرت زینب(س) یک شاهد است؛ شاهد یعنی کسی که به تمام جوانب یک صحنه اشراف دارد درصورتی که شخصی که شهید میشود به بخشی از صحنهای که خداوند بر او قرار داده شهود پیدا میکند و تمام روابط صحنه را متوجه میشود.
حضرت زینب(س) در کوفه نیز عبیداللهبنزیاد جملهای تعیینکننده «ما رأیتُ الّا جمیلاً» را بیان کردند، این دیدن یک نگاه عادی نیست؛ صحنه ظاهری کربلا جمیل نیست در واقع یک قتل عام است. حضرت زینب(س) میفرمایند شما شاهد این قضیه نیستید اگر شهود داشتید میفهمیدید که ماجرای کربلا در اوج زیبایی است. کربلا صحنهای دردناک بود بنابراین کسی میتواند این جمله را به کار ببرد که شاهد ماجرا باشد.
در زندگی یکسری ملائکه شاهد ما هستند، شهود آنها محدود است و برخی از رفتارهای ما را ملاحظه میکنند اما نمیتوانند همه جنبههای زندگی ما را ملاحظه کنند. در یک صحنه برخی از افراد شاهد بزرگ صحنه محسوب میشوند؛ در پایان آیه ۵۲ سوره آل عمران وقتی حواریون به حضرت عیسی(ع) ایمان آوردند، آمده است «وَاشْهَدْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ؛ گواهی ده که ما تسلیم فرمان اوییم». این یعنی شما صحنه را شهود کن که به این فرد شاهد گفته میشود.
در ماجرای کربلا جایگاه شهود جایگاه بالایی است برای همین حضرت زینب(س) نسبت به صحنه شهود دارند این یعنی جوانب و ابعاد مختلف صحنه را میبیینند برای همین در روایات آمده است که ایشان عقیله هستند، یعنی عقل ایشان بسیار زیاد است و از عقل بهره بالایی برخوردارند.
امام سجاد(ع) در حق حضرت زینب(س) فرمودند «اَنْتِ بِحَمدِ اللّهِ عالِمَةٌ غَیرَ مُعَلَّمَة وَ فَهِمَةٌ غَیرَ مُفَهَّمَة؛ اى عمّه! شما الحمدللّه بانوى دانشمندى هستید كه تعلیم ندیده، و بانوى فهمیدهاى هستى كه بشرى تو را تفهیم ننموده است». این بدان معناست که حضرت زینب(س) علم لدنی دارند.
ارزش بالای حضرت زینب(س) به عالمه بودن و علم لدنی ایشان است، در قرآن کریم آمده است که حضرت خضر، حضرت مریم و حضرت آدم علم لدنی داشتند بنابراین داشتن علم لدنی اهمیت بالایی دارد. حضرت زینب(س) بهخاطر علم لدنی به صحنه کربلا شهود داشتند.
امروز میگوییم حضرت آیتالله بهجت چشم برزخی داشت، این بدان معناست که ایشان در حد بزرخ میدیدند، حضرت زینب(س) نه فقط به برزخ ماجرا بلکه نسبت به کل ماجرا و ابعاد کربلا شهود داشتند؛ با درک این موضوع میتوان به شأن و جایگاه این حضرت پی برد.
خطبههای حضرت زینب(س) محصول علم لدنی ایشان است، ویژگی دوم حضرت زینب(س) جهاد تبیین ایشان است که رهبر معظم انقلاب در مورد حضرت زینب(س) این ویژگی را پررنگ میکنند. جهاد تبیین حضرت زینب(س) منشعب شده از علم و جایگاه والای ایشان است. ایشان پس از واقعه عاشورا تا زمانی که در دنیا بودند به تبیین ماجرای کربلا پرداختند تا ابعاد مختلف کربلا را برای بقیه آشکار کنند. دو خطبهای که حضرت زینب(س) در مجلس عبیدالله در کوفه و مجلس یزید در شام خواندند اوج تبیین ایشان بود که مردم را متوجه کرد.
پس از خطبه حضرت زینب(س) در کوفه ماجرا برگشت و عبیدالله زیاد اسرا را در کوفه نگه نداشت چون دید باقی ماندن حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) برای او تبعات جدی دارد برای همین کاروان را از کوفه به شام حرکت داد. قیام مختار یکی از تبعات خطبههای حضرت زینب(س) بود که چند سال بعد از واقعه عاشورا اتفاق افتاد چون پس از عاشورا حضرت زینب به روشنگری پرداختند.
در مجلس یزید روشنگری حضرت زینب(س) به اوج خود رسید برای همین است که تعداد ناصبیها و دشمنان اهل بیت(ع) در شام زیاد است؛ حضرت زینب(س) در شام آشوب به راه انداختند که این امر نشان از تبیین ابعاد ماجرای کربلا توسط ایشان است.
نقل شده است حضرت زینب(س) در مجلس یزید رفتاری از خود بروز دادند که آن رفتار قیمتی است. یزید سفرای یهودی و مسیحی را به مشورت گرفته بود، بعد از اتمام روشنگری توسط حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) یزید به ظاهر از این اتفاق پیشمان میشود و به حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) میگوید اگر شما خواستهای از من دارید بگویید تا برای شما اجابت کنم، اینجا رفتار حضرت زینب(س) بسیار مهم است که مناعت طبع و اوج عزت ایشان را نشان میدهد و ادامه عزت امام حسین(ع) را میتوان در رفتار حضرت زینب(س) مشاهده کرد.
حضرت زینب(س) میفرمایند ما به چیزهایی که در دستان شماست نیازی نداریم، در خیمهها تعدادی دست بافته و محصولات حضرت زهرا(س) بود که لشکریان شما آنها را دزدیدند آنها را به ما بازگردانید. این اوج تبیین است که نشان داد لشکریان یزید دزد هستند و هم اینکه آنچه که برای ما قیمتی است چیزهایی است که از اهل بیت(ع) به ما رسیده است.
حضرت زینب(س) در کوفه خطبه خواندند که همه گفتند با خطبه حضرت زینب(س) یاد حضرت علی(ع) افتادند. ایشان خودشان اهل کوفه بودند و بیشتر عمر حضرت زینب(س) با حضرت علی(ع) بود. حضرت زینب(س) سال پنج قمری به دنیا میآیند و پنج سال بعد حضرت زهرا(س) شهید میشوند بنابراین در زمان شهادت مادر، حضرت زینب(س) پنج سال داشتند. در سال ۴۰ هجری قمری که حضرت علی(ع) به شهادت رسیدند حضرت زینب(س) ۳۵ سال داشتند و در محضر پدر بودند بنابراین کل دوره حکومت حضرت علی(ع) در کوفه کنار پدرشان بودند.
حضرت زینب(س) با خطبههای پدرشان آشنا بودند دلیل اینکه ایشان زینب هستند همین است «زین اب» یعنی زینت پدر هستند حضرت علی(ع) بیش از هزار خطبه در کوفه قرائت کردند برای همین حضرت زینب(س) با خطبههای پدر و روش سخنوری اهل بیت(ع) آشنا بودند در حقیقت حضرت زینب(س) خطبهخوانی را از پدرشان آموخته بودند.
انتهای پیام