«آگاهی» مهم‌ترین زمینه‌ساز ظهور است

نیمه شعبان روز ولادت منجی عالم بشریت است، کسی که با ظهورش عدل و داد در جامعه گسترده می‌شود و چشم‌های منتظران، حکومت مهدی موعود را به نظاره می‌نشینند، امام زمان(عج) امید همه انبیای الهی، آزادی‌خواهان و مستضعفین جهان از شرق تا غرب عالم است، که با ظهورش اخلاق و صفات پسندیده در جهان ترویج پیدا می‌کند، به همین مناسبت خبرنگار ایکنا از قزوین با محدثه معینی‌فر، دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) گفت‌وگویی کرده است که در ادامه شرح آن را می‌خوانیم.

ایکنا_ عوامل دخیل در تأخیر ظهور چیست؟

همه امورات دنیا مقدر و مشیت‌الهی است که فقط خداوند از آنان آگاه است و قطعاً علت تأخیر ظهور نیز همین است؛ در حکومت جهانی امام عصر(عج)، پذیرش حکومت از سوی مردم مهم است و شاید مهم‌ترین عامل تأخیر در ظهور این است که جهان آماده پذیرش حکومت الهی نیست.

حکومت الهی امام زمان(عج) در جامعه اسلامی موضوع مهمی است. حکومت اسلامی یک امر دوطرفه است و هدف بزرگ پیامبران تشکیل حکومت الهی بوده است اما این هدف برای تحقق به شرایطی نیاز دارد و آن همراهی مردم است چون باید مردم بخواهند که جامعه اسلامی و حکومت اسلامی داشته باشند. 

حوادث زمان امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) ناشی از عدم همراهی مردم بوده است. حضرت علی(ع) در کمتر از پنج سال با سه گروه متفاوت، سه جنگ را تجربه می‌کنند که نشان از عدم آمادگی برای تشکیل حکومت حق دارد.

در زمان امام حسن(ع)، در اثر ناکارآمدی و ناتوانی یاران ایشان، صلح به حضرت تحمیل می‌شود در زمان امام حسین(ع) حادثه کربلا اتفاق می‌افتد و فجایعی بر خاندان پیامبر(ص) وارد می‌شود؛ البته این فجایع تا رسیدن حضرت زینب(س) به کاخ یزید ادامه پیدا می‌کند و تمام وقایع دردناک قابل رؤیت است.

طبق توقیع امام(عج) برای شیخ مفید(ره)، ایشان علت تأخیر در ظهور خود را اینگونه بیان می‌کنند «اگر شیعیان که خداوند توفیق طاعتشان دهد در راه ایفای پیمانی که بر دوش دارند همدل می‌شدند میمنت ملاقات ما با ایشان به تأخیر نمی‌افتاد و سعادت دیدار ما زودتر نصیب آنان می‌گشت، دیداری بر مبنای شناختی راستین و صداقتی از آنان نسبت به ما. علت مخفی شدن از ما از آنان چیزی نیست جز آنچه از کردار آنان به ما می‌رسد و ما توقع انجام این کارها را از آنان نداریم».

اگر بخواهیم بر اساس این توقیع علت تأخیر را بیان کنیم می‌توانیم جزئی‌تر به ماجرا نگاه کنیم؛ امام زمان(عج) در این نامه چند علت را بیان می‌فرمایند که نخستین علت، «عدم همدلی» است؛ در طول تاریخ نیز عدم همدلی را در مواقع مهم و تاریخی و به فرمایش مقام معظم رهبری در پیچ‌های تاریخی می‌بینیم.

یکی از دلایل تأخیر در ظهور، عدم پیروی از امامان است؛ خداوند متعال از شیعیان عهد و پیمان گرفته که از امامان پیروی کنند و نتیجه این پیمان، دیدن جمال پرنور امام زمان(عج) است ولی ما به این پیمان پای‌بند نیستیم و همین باعث شده سعادت دیدن حضرت از ما سلب شود.

از دیگر علل تأخیر در ظهور می‌توان به کثرت گناهان شیعیان، عدم وجود اعمال شایسته و انجام اعمال ناشایست اشاره کرد که موجب شده ارتباط ما با امام زمان(عج) قطع شود چون نامه اعمال ما بر ایشان عرضه می‌شود و ممکن است ناراحتی حضرت را در پی داشته باشد. باید بپذیریم که با انجام گناه، رابطه از سمت ما قطع می‌شود.

تضییع حق‌الله و حق‌الناس از دیگر عوامل تأخیر در ظهور به شمار می‌رود؛ در حق‌الناس صاحب حق مردم هستند اما در حق‌الله صاحب حق خداوند متعال است، گاهی با اعمال ناشایست در قبال خداوند و با تضییع حقوق مردم در قبال مردم ظلم می‌کنیم. در قبال خود نیز حقی داریم، ظلم به بدن و ظلم به روح و روان از مواردی است که باعث می‌شود جامعه اسلامی نتواند مهیای ظهور منجی باشد.

ایکنا_ شیعیان برای تعجیل در ظهور چه باید کنند؟

طبق  یک قاعده رفتاری اگر عوامل منجر به ایجاد یک پدیده را وارونه کنیم غیر آن پدیده اتفاق می‌افتد؛ عوامل مختلفی منجر به تأخیر در ظهور حجت می‌شوند که اگر همان عوامل را به‌صورت مثبت بیان کنیم عوامل مؤثر در ظهور خواهد بود.

در تشکیل مدینه فاضله پیامبر اکرم(ص) دوجانبه بودن رابطه، تشکیل حکومت، حمایت و پیروی مردم را شاهد بودیم. برای تعجیل در ظهور نیز باید به سمت بازسازی جامعه حرکت کرد و آنچه که از اخلاقیات اسلامی، دستورات شرعی اسلامی و احکام اسلامی دور است را از جامعه حذف کنیم که ازجمله آن می‌توان حق‌الناس، حق‌الله و حقوق مربوط خودمان اشاره کرد. در روابط خود سه سطح رابطه با خداوند، رابطه با خودمان و رابطه با مردم را داریم. اگر در سطح اول روابط خود را با خداوند تنظیم کنیم دو سطح دیگر نیز تنظیم خواهد شد چون فرد خداترس مراقب است تا حق دیگران و خود را ضایع نکند بنابراین مهم‌ترین سطح رابطه با خداوند است.

در فقه، سه سطح وجود دارد، فقه‌الاکبر اصول اعتقادی بوده و توحید، امامت و نبوت را شامل می‌شود، فقه‌الاوسط بحث اخلاق است و فقه‌الاصغر نیز احکام شرعی مانند محرمات، واجبات، مستحبات و مباهات را شامل می‌شود. تأکید ما بیشتر روی واجبات و محرمات است، دوری از محرمات و در گام دوم انجام واجبات می‌تواند راهگشا باشد و روابط انسان را با خداوند تنظیم کند.

باید بر اساس توقیع شریف امام زمان(عج) باید خوش‌عهد باشیم؛ امام صادق(ع) فرمودند «اگر می‌خواهید شیعیان ما را بشناسید نمازشان را نگاه نکنید ببینید آیا به عهد خود وفادار هستند یا خیر». بنابراین یکی از مهم‌ترین از عهدها، عهد پیروی با امامان است؛ اگر وفادار به عهد باشیم شیعه‌ایم و اگر وفادار به پیروی از آن نباشیم شیعه نیستیم. باید این نکته را نیز متذکر شد که اگر به امامان وفادار باشیم به عهد خود با دیگران وفادار خواهیم بود.

براساس نامه امام زمان(عج) باید مانند تسبیح باشیم؛ نخ تسبیح شرعیات و احکام شرعی است که ما باید مانند دانه‌های تسبیح در نخ قرار بگیریم بنابراین هر مسلمان باید وظایف دینی و اجتماعی خود را انجام دهد چون دین اسلام به عبادت فردی اختصاص ندارد بلکه دینی است که در جامعه جریان دارد و به‌دنبال حکومت‌سازی است.

«آگاهی» مهم‌ترین زمینه‌ساز ظهور است. رسیدن عقل‌ها به کمال می‌تواند زمینه پذیرش حکومت عدل جهانی امام عصر(عج) را فراهم کند و جنگ «غزه» ازجمله وقایعی است که بیداری امت‌ها را درپی داشته است، صحنه‌ کشتار کودکان در غزه یادآور کشته شدن نوزادان پسر به دست فرعون است که با ظهور حضرت موسی(ع) و نبوت ایشان خاتمه یافت.

فرد منتظر باید روابط خود را با خدا، مردم و خودش تنظیم کند تا به عنوان فردی متعادل در جامعه ایفای نقش کند؛ از طرفی دیگر فرد منتظر باید در کنار بقیه قرار بگیرد چون بستر جامعه در شکل‌گیری شخصیت جامعه موثر است. برای تربیت افراد نیز به جامعه اسلامی نیاز داریم پس باید جامعه اسلامی را بسازیم تا مهیای حضور امام زمان(عج) شویم.

ایکنا_ پس از ظهور چه اتفاقاتی در حکومت‌داری رخ می‌دهد؟

طبق روایات بین ظهور حضرت مهدی(عج)و برپایی قیامت فاصله‌ وجود دارد چون یکی از لوازم برپایی قیامت، برقراری حکومت عدل است. حال این سوال مطرح می‌شود که آیا برپایی حکومت عدل مخصوص ایشان است؟ در پاسخ باید بگوییم خیر بعد از اینکه ایشان ظهور می‌کنند و حکومت حق را تشکیل می‌‌دهند حاکمیت معصومین بر عالم را شاهد خواهیم بود و در این خصوص روایت‌های متفاوتی وجود دارد؛ برخی گفته‌اند ۱۱ فرزند از فرزندان امام حسین(ع) با نام مهدی بعد از ایشان حکومت خواهند کرد و برخی از روایت‌ها به بازگشت و رجعت امام حسین(ع) به دنیا اشاره دارد و حتی تعبیر حکومت ۶۰۰ ساله امام حسین(ع) نیز وجود دارد.

البته زمان‌ها متفاوت است، برخی از روایت‌ها برپایی قیامت را ۴۰ روز پس از پایان زندگی امام عصر(عج) مطرح می‌کند. دیدگاه‌ها در خصوص تشکیل حکومت متفاوت است، طبق روایات برخی معتقد هستند که در ابتدا حکومت ایشان تشکیل و سپس قیامت برپا می‌شود، برخی نیز معتقدند که حکومت ایشان و دیگر معصومین وجود دارد که نشان می‌دهد حکومت معصومین تا روز قیامت ادامه دارد.

ایکنا_ شرایط مردم در دوران پس از ظهور چگونه خواهد بود؟

در این دوران مردم تحت حکومت عادلانه و اسلامی هستند؛ هدف ما از برقراری حکومت اسلامی اجرای دستورهای مترقی اسلام است پس اولین اثر حکومت اسلامی اجرای مقررات بوده که بر این اساس بدعت‌ها از بین می‌رود و سنت پیامبر(ص) و ائمه(ع) پایدار می‌ماند و قوت می‌گیرد. در دوران پس از ظهور، پیشرفت و گسترش امور دینی و معنوی اتفاق می‎افتد که به اجرای احکام بازمی‌گردد.

پس از ظهور حضرت مهدی(عج) شاهد شکوفایی علم و دانش خواهیم بود، امام صادق(ع) می‌فرمایند «علم، بیست‌وهفت حرف است. همه آنچه تا به امروز رسولان الهی آورده‌اند، تنها دو حرف است و مردم بیش از این دو حرف نمی‌دانند. هر گاه قائم(عج) قیام کند، بیست‌وپنج حرف دیگر را به اضافه آن دو حرف ارائه و در میان مردم اشاعه و آموزش می‌دهد».

در دوران پس از ظهور عبادات، اخلاق و صفات پسندیده ترویج پیدا می‌کند، در روایاتی داریم که مردم دستشان را در جیب همدیگر را می‌کنند و آن چیزی که نیاز دارند برمی‌دارند؛ در واقع ترس مردم در پیش از ظهور، پس از ظهور حضرت مهدی(عج) به امنیت و آرامش تبدیل می‌شود.

در دوران پس از ظهور مردم با امام مهدی(عج) طی‌الارض کرده و جابه‌جا می‌شوند، همچنین در این دوران اقتصاد شکوفا، محصولات کشاورزی فراوان و مردم از سلامت جسم و روان برخوردار می‌شوند و اینگونه نیست که مرگ وجود نداشته باشد، مرگ وجود خواهد داشت اما عمر افراد طولانی شده و به‌دلایل ساده اتفاق نمی‌افتد.