«ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ»؛ اوج تسبیح امام حسین(ع)

ماجرای امام حسین(ع) ماجرای جامعی است و از زوایای مختلف می‌توان به آن پرداخت؛ پژوهشگران بسیاری با نگاه‌های مختلف به ماجرای امام حسین(ع) پرداخته‌اند، اما نکته اینجاست که باید به واقعه عاشورا نوعی نگاه همه‌جانبه داشت؛ از این‌رو مرتضی فاضل، مدرس دانشگاه در یادداشتی که در چند شماره در اختیار ایکنای قزوین قرار داده؛ از زوایای مختلف به ماجرای کربلا پرداخته است که در ادامه شماره سوم و آخرین آن را می‌خوانیم. 

برترین کلاس عالم، تسبیح است که امام حسین(ع) را باید در این کلاس مورد بررسی قرار داد، در آیه 90 سوره مریم آمده است «تَكَادُ ٱلسَّمَـٰوَٰتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَتَنشَقُّ ٱلْأَرْضُ وَتَخِرُّ ٱلْجِبَالُ هَدًّا؛ نزدیک است آسمان‌ها از این ادعای بی‌اصل و سخن ناروا پاره پاره شوند، و زمین بشکافد، و کوه‌ها به شدت در هم بشکنند و فرو ریزند»؛ ملائکه با دیدن ماجرای امام حسین(ع) در حال غالب تهی کردن بودند و بعضی مواقع نیز گفته شده است که ملائکه زیادی در حال چاک‌چاک شدن بودند.

بیشتر بخوانید:

• مصیبت فقط یک منظر از واقعه عظیم کربلاست
• دین‌داری امام حسینی دین‌داری تاجر مسلکی نیست

در زیارت عاشورا آمده است: «و َجَلَّتْ وَ عَظُمَتْ مُصیبَتُکَ فِی السَّمواتِ عَلی جَمیعِ اَهْلِ السَّمواتِ؛ و تحمل آن مصیبت بزرگ در آسمان‌ها بر جمیع اهل سموات سخت و دشوار بود»؛ در روز عاشورا ملائکه خواستند در جنگ ورود کنند ولی امام حسین(ع) نپذیرفتند چون درک توحید واقعه کربلا برای ملائکه دشوار بود و نمی‌توانستند این صحنه را تسبیح کنند. 

تسبیح به معنای پس زدن همه چیز غیرخدایی است، امام حسین(ع) همه چیز و حتی خودشان را پس زدند و ملائکه طاقت این نوع تسبیح را نداشتند و در روز عاشورا متوجه شدند که اگر خداوند انسان را خلیفه قرار نمی‌داد تسبیحی در عالم اتفاق نمی‌افتاد. 

انسان براساس صبر خود می‌تواند تسبیح کند در غیر این صورت با افزایش فشار شروع به طغیان می‌کند. امام حسین(ع) تا لحظه آخر در صحنه ماندند، بنابراین ماجرای تسبیح امام حسین(ع) بسیار زیباست. اگر از منظر مصیبت به واقعه عاشورا نگاه کنیم زیبا نیست ولی از منظر تسبیح بسیار زیباست برای همین حضرت زینب(س) می‌فرمایند: «ما رأیتُ الّا جمیلاً؛ جز زیبایی چیزی ندیدم.»

در تاریخ بالاترین تسبیح بشر برای حضرت ابراهیم(ع) هنگام انداختن حضرت در آتش بود؛ در این ماجرا جبرئیل خواست به حضرت ابراهیم(ع) کمک کند، اما ایشان قبول نکردند. تسبیح حضرت موسی(ع) نیز جزو تسبیح‌های ارزشمند بود و صرفاً در آن ذکر مطرح نیست بلکه صحنه‌ای اتفاق افتاده و فرد ذره‌ای بازنگشته است، اما حضرت یونس(ع) در کلاس درس تسبیح دچار مشکل شد، در آیه 87 سوره مبارکه انبیا آمده است: «وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَىٰ فِي الظُّلُمَاتِ أَنْ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ؛ و صاحب ماهی حضرت یونس را یاد کن زمانی که خشمناک از میان قومش رفت و گمان کرد که ما زندگی را بر او تنگ نخواهیم گرفت، پس در تاریکی‌ها‌ی شب، زیر آب، و دل ماهی ندا داد که معبودی جز تو نیست تو از هر عیب و نقصی منزهی، همانا من از ستمکارانم»؛ وقتی حضرت یونس(ع) تسبیح پروردگار را گفت خداوند او را از شکم ماهی بیرون آورد. 

برترین کلاس عالم، تسبیح است که امام حسین(ع) را باید در این کلاس مورد بررسی قرار داد. ماجرای امام حسین(ع) ابعاد گوناگونی دارد و از جنبه‌های زیادی می‌توان به آن نگاه کرد که یکی از آن‌ها تسبیح است؛ پس زدن یک معنای تسبیح است، اما معنای دیگر آن جستجوگر خدا بودن است، سبحان‌الله یعنی خدایا تو کجایی؟ تسبیح یعنی اینکه هرچه غیرخدایی است را به‌خاطر خداوند کنار بزنیم.

بیان «ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ» اوج تسبیح امام حسین(ع) است، امام در تمامی صحنه‌ها جستجوگر خداوند بود و عملاً از همه چیز قطع امید کرد بنابراین صحنه عاشورا صحنه تسبیح شد. در ماجرای امام حسین(ع) ما هم باید جستجوگر خدا باشیم و از منظر ملائک نیز بررسی کنیم. ملائک از منظر مصیبت به صحنه عاشورا نگاه کردند برای همین به آنان فشار زیادی وارد شد بنابراین ما باید از مناظر دیگر به ماجرای امام حسین(ع) نگاه کنیم. 

گفته شده است سر شیطان بر صخره بیت‌المقدس بریده می‌شود برای همین اسرائیل به بیت‌‌المقدس رفته تا جلوی کشته شدن ابلیس را بگیرد. همه انبیا(ع) و یارانشان می‌دانستند چه اتفاقی در عاشورا خواهد افتاد، برای همین اجداد وهب نصرانی با شنیدن ماجرای عاشورا از قرن‌ها پیش در این صحرا زندگی کردند تا در روز عاشورا به امام حسین(ع) کمک کنند.