بازخوانی شیوه همسرداری و تربیت در سبک زندگی فاطمی

به گزارش ایکنا از قزوین، حضرت زهرا(س) نه تنها در ابعاد سیاسی و اجتماعی، بلکه در قامت یک همسر و مادر نیز الگویی کامل به تمام زنان جهان ارائه دادند. شیوه همسرداری آن حضرت طبق اصل مشارکت، ایثار و همدلی بود. بر اساس منابع روایی و تاریخی، رابطه حضرت زهرا(س) و حضرت علی (ع) سرشار از محبت، احترام متقابل و تقسیم مسئولیت‌ها بود. در روایات آمده است کارهای خانه بین ایشان و امیرالمؤمنین(ع) تقسیم شده بود. حضرت زهرا(س) مسئولیت‌های داخل خانه مانند آرد کردن گندم، پخت نان و نظافت را بر عهده داشتند و امیرالمؤمنین(ع) نیز کارهای خارج از خانه مانند تهیه هیزم و آذوقه را انجام می‌دادند. این تقسیم کار، نشان‌دهنده مشارکت و درک متقابل در اداره زندگی بود.

 

نکته حائز اهمیت در زندگی ایشان، احترام و بزرگداشت مقام همسر بود. حضرت زهرا(س) همواره امیرالمؤمنین(ع) را با بهترین القاب خطاب کرده و در حضور دیگران از ایشان به نیکی یاد می‌کردند. در بحارالانوار نقل شده که هرگاه امیرالمومنین(ع) به خانه می‌آمد، زهرا(س) به استقبال می‌آمد و او را گرامی می‌داشت.

 

یکی دیگر از نکات برجسته شخصیت آن حضرت، قناعت و همراهی با همسر در ایام سختی بود. حضرت زهرا(س) در سخت‌ترین شرایط اقتصادی، نه تنها شکایتی نمی‌کردند بلکه با قناعت و صبر خود، پشتیبان و مایه آرامش همسرشان بودند. ایشان در عین ساده‌زیستی، به زیبایی و نظافت خانه و خود بسیار اهمیت می‌دادند.

 

از دیگر نکات برجسته شخصیتی آن حضرت می‌توان به همراهی معنوی و فکری ایشان با امیرالمؤمنین(ع) اشاره کرد. ایشان در مسائل مهم، مشاور و همراه امیرالمؤمنین(ع) بودند و در دفاع از حق و ولایت، حضوری فعال و اثرگذار داشتند که اوج آن در خطبه فدکیه متجلی شد.

 

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمود فیضی، معاون پژوهش حوزه علمیه قزوین در گفت‌وگو با ایکنا اظهار کرد: حضرت زهرا(س) در همه ابعاد برای تمامی انسان‌های عالم اعم از مرد و زن اسوه و الگو بودند. امروز می‌توان با توجه به سیره عملی آن حضرت در صراط مستقیم حرکت کرد. برای مثال ایشان در حوزه بندگی و عبادت، وظایف محوله از سوی خدای متعال را در اوج انجام می‌داد. نام فاطمه از همین باب برای ایشان انتخاب شده است. ایشان مایه تفاخر اهل مدینه بود و پیامبر(ص) نیز بارها فرمودند زهرا(س) ام‌ابیهاست و عبادات او مورد قبول درگاه احدیت است.

 

وی ادامه داد: حضرت زهرا(س) در اموری مانند همسرداری و مادری برای فرزندان نیز در اوج قرار داشتند. زمانی که به حضرت زهرا(س) جسارت شد و ایشان در بستر بیماری بودند، همان افرادی که به ایشان جسارت کرده بودند، نزد امیرالمؤمنین(ع) آمده و ابراز کردند که ما می‌خواهیم از زهرا(س) دلجویی کنیم. در اینجا حضرت زهرا(س) به همسرشان فرمودند این خانه، خانه شماست و من هم تابع شما هستم، هر آنچه تصمیم می‌گیرید همان را اجرا کنید، اما من از این افراد راضی نیستم. این سخنان حضرت نشانگر اوج تبعیت از همسر است.

 

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین علی عباسی، مدیر اسبق حوزه علمیه قزوین نیز در گفت‌وگو با ایکنا اظهار کرد: حضرت زهرا(س) انسانی کامل و بهترین زنان عالم از ابتدا تا انتهای خلقت بوده و هستند، بنابراین روش آن حضرت در همسرداری و تربیت فرزند، بهترین روش است. غالباً مرد کارهای خارج از منزل و خانم کارهای داخل خانه را انجام می‌دهد. به همین واسطه به‌دلیل اینکه امیرالمؤمنین(ع) کارهای بیرون از منزل را انجام می‌داد و در بسیاری از مواقع مشغول جنگ و جهاد بود، این مسئله خستگی بسیار زیادی را برای حضرت در پی داشت.

 

وی افزود: زمانی که امیرالمؤمنین(ع) وارد خانه می‌شدند، حضرت زهرا(س) مانند یک پرستار پذیرایی کاملی از همسر خود می‌کردند. در روایت داریم زمانی که حضرت با مجروحیت از جنگ‌ها بر می‌گشتند، همسرشان ظرف آبی آورده، جراحت‌های ایشان را التیام بخشیده و به حضرت دلگرمی می‌دادند تا این فرمانده بزرگ اسلام بتواند رسالت‌های اجتماعی خود را انجام بدهد.

 

 

شیوه تربیت فرزند نیز یکی دیگر از ابعاد بسیار مهم زندگی کوتاه اما پربرکت حضرت زهرا(س) است. ایشان در تربیت فرزندان به پرورش ایمان، علم و اخلاق توجه ویژه‌ای داشتند. تربیت چهار گل سرسبد بنی‌هاشم، یعنی امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، حضرت زینب(س) و حضرت ام‌کلثوم(س) گواهی روشن بر جایگاه ممتاز و بی‌نظیر حضرت زهرا(س) در تربیت فرزند است. بر اساس منابع معتبر روایی و تاریخی، نکات کلیدی در تربیت فرزند از منظر ایشان عبارت از تقدم تربیت دینی و معنوی، پرورش شخصیت اجتماعی، مسئولیت‌پذیری و آموزش عملی به‌جای سخنرانی بود.

 

یکی از کلیدی‌ترین نکاتی که حضرت زهرا(س) در تربیت فرزندان رعایت می‌کردند، تقدم تربیت دینی و معنوی بود. ایشان آموزش توحید، نماز و محبت به اهل بیت(ع) را از همان دوران کودکی برای فرزندانشان آغاز می‌کردند. روایت است که حضرت زهرا(س) به فرزندان خود سوره‌هایی از قرآن را می‌آموختند و آنان را از خردسالی به نماز و ذکر خدا تشویق می‌کردند.

 

از دیگر نکات کلیدی ایشان در حوزه تربیت فرزند می‌توان به پرورش شخصیت اجتماعی و مسئولیت‌پذیری اشاره کرد. آن حضرت فرزندان خود را به راستگویی، امانت‌داری، بخشش و کمک به نیازمندان عادت می‌دادند. شرکت دادن کودکان در فعالیت‌های اجتماعی مناسب و تعامل با اقشار مختلف، بخشی از روش تربیتی حضرت زهرا(س) بود. محبت فراوان همراه با ادب و حفظ حرمت‌ها، ویژگی بارز رابطه مادرانه آن حضرت با فرزندانشان بود. ایشان همیشه با مهربانی با کودکان برخورد می‌کردند، اما در عین حال برای ادب و احترام آنان ارزش زیادی قائل بودند.

 

از دیگر نکات کلیدی آن حضرت در حوزه تربیت فرزند می‌توان به آموزش عملی به‌جای سخنرانی اشاره کرد. سیره عملی حضرت زهرا(س)، بزرگ‌ترین معلم برای فرزندان بود. صداقت، پاکدامنی، ساده‌زیستی و مقاومت ایشان، الگویی ماندگار در جان و دل کودکانشان بنا نهاد.

 

حجت‌الاسلام فیضی عنوان کرد: در خانه حضرت زهرا(س) فرزندانی تربیت شدند که به‌عنوان امام و رهبر جامعه بودند. این بیانگر موفقیت آن حضرت در امور تربیت فرزند است. درست است که سن حضرت زهرا(س) کم بود اما در همه امور به‌عنوان اسوه و الگو بودند.

 

وی بیان کرد: بُعد دیگر شخصیت حضرت زهرا(س) صبر و ایثار ایشان است. با مطالعه در سیره زندگی آن حضرت درخواهیم یافت که آن حضرت در شب عروسی خود، لباس عروس خود را به نیازمند اهدا کردند. اوج آرزوی یک دختر این است که خود را در لباس عروسی ببیند. حضرت زهرا(س) آن لباسی که آرزوی همه دختران است را در همان شب عروسی به نیازمند انفاق کردند. همچنین ایشان سه شبانه‌روز به‌صورت پیاپی افطار خود و خانواده را به مسکین، یتیم و اسیر بخشیدند. این فضائل حضرت زهرا(س) می‌تواند سرلوحه زندگی ما قرار بگیرد تا بتوانیم با تکیه بر این الگو و ادامه چنین مسیری، در دنیا و آخرت به سعادت برسیم.

 

 

در عصری که به زن به‌عنوان کالا یا موجودی درجه چند نگریسته می‌شد، حضرت زهرا(س) با عملکرد خود، کرامت انسانی، عقلانیت، اراده و تأثیرگذاری اجتماعی زن را به منصه ظهور رساند. آن حضرت ثابت کرد که زن می‌تواند در عین حفظ حجاب و حریم، عالمه، سیاست‌مدار، خطیب و مدیر لایق خانواده باشد. شخصیت چند بُعدی ایشان، الگویی کامل برای زنان مسلمان در تمام دوران‌ها بوده و هست. مادران و همسران عصر حاضر می‌توانند با الگوبرداری عملی از نحوه همسرداری و فرزندداری آن حضرت، دنیا و آخرت خود را آباد سازند. تبعیت از سیره فاطمی در عصر حاضر به معنای بازتولید ظواهر زندگی حضرت زهرا(س) نیست، بلکه فهم اصول و روح حاکم بر رفتارهای ایشان است که از مناظر مختلف می‌توان به آن نگریست.

 

یکی از این مناظر، مدیریت زمان است. حضرت زهرا(س) نشان دادند که می‌توان مسئولیت‌های خانوادگی اعم از همسرداری و تربیت فرزند و همچنین مسئولیت‌های اجتماعی و سیاسی مانند دفاع از ولایت و حضور در صحنه را یکجا جمع کرد. کلید این موفقیت، مدیریت زمان، نظم و داشتن برنامه است.

 

یکی دیگر از مناظر، کیفیت ارتباط به جای کمیت است. حضرت زهرا(س) نشان دادند کیفیت حضور و ارتباط عاطفی با همسر و فرزند، مهم‌تر از صرف ساعت‌های طولانی است. حتی لحظات کوتاه اما متمرکز و پر محبت می‌تواند عمیق‌ترین اثرات را بگذارد.

 

یکی دیگر از مناظر شخصیتی ایشان، تفویض اختیار و مشارکت دادن همه اعضای خانواده در امور است. همان‌گونه که حضرت زهرا(س) در کارها با همسرشان مشارکت می‌کردند، بانوان و مادران امروز نیز می‌توانند با واگذاری مسئولیت‌های متناسب به همسر و فرزندان، هم بار خود را سبک‌تر کنند و هم شخصیت آنان را پرورش دهند.

 

یکی دیگر از مناظر شخصیتی آن حضرت، خودسازی و بصیرت‌افزایی است. حضرت زهرا(س) همواره در حال عبادت و تزکیه نفس بودند. مادران و بانوان امروز نیز برای تأثیرگذاری در خانواده و جامعه، نیازمند تقویت بنیه معنوی و بصیرت سیاسی و اجتماعی هستند.

 

لازم به ذکر است در عصر حاضر، استفاده از فناوری برای آموزش بسیار حائز اهمیت است. امروز بانوان می‌توانند با استفاده صحیح از ابزارهای هوشمند و فضای مجازی، جهت آموختن سبک زندگی فاطمی بهره ببرند.

 

حجت‌الاسلام عباسی عنوان کرد: امیرالمؤمنین(ع) غصه‌های فراوانی در دل داشتند، البته غصه‌های آن حضرت مربوط به اموال، مقام و منصب نبود، بلکه برای پیشرفت اسلام و ترویج ایمان در جامعه بود. چرا که متأسفانه جامعه آن روز پس از رحلت پیامبر(ص) پشت امیرالمؤمنین(ع) را کاملاً خالی کردند.

 

وی ادامه داد: حضرت زهرا(س) در آن هنگام به‌عنوان یار و یاور همسر خود و به‌عنوان مدافع حریم ولایت، به همراه امام حسن(ع) و امام حسین(ع) به درب خانه مهاجرین و انصار می‌رفتند و بیعتشان جهت حمایت و پشتیبانی از امیرالمؤمنین(ع) را به آن‌ها یادآوری می‌کردند. دیدن این صحنه‌ها برای امیرالمؤمنین(ع) بسیار سخت و طاقت‌فرسا بود، به این دلیل که خود حضرت خانه‌نشین شده و صرفاً همسرشان از ایشان دفاع می‌کردند. حضرت زهرا(س) این غصه‌های امیرالمؤمنین(ع) را تسکین می‌دادند. بنابراین همان‌طور که اسلام ما مدیون امیرالمؤمنین(ع) است، مدیون حضرت زهرا(س) هم هست.

 

 

معاون پژوهش حوزه علمیه قزوین تأکید کرد: یکی از منابعی که می‌توان جهت آشنایی با شخصیت حضرت زهرا(س) به آن اشاره کرد، کتاب «فاطمه، فاطمه است» نوشته دکتر علی شریعتی است. بانوان سعی کنند حتماً این کتاب را مطالعه کنند. همچنین کتاب‌های «فاطمه نگین جهان و جنان» نوشته محمدرضا رمزی اوحدی، «زندگانی فاطمه زهرا(س)» نوشته باقر شریف قرشی و «سیره فاطمی» نوشته آیت‌الله سید احمد خاتمی نیز منابع خوبی جهت معرفی شخصیت آن حضرت هستند.

 

به گزارش ایکنا، آیین همسرداری و تربیت فرزند حضرت فاطمه زهرا(س)، مجموعه‌ای منسجم از اصول تربیتی، اخلاقی و مدیریتی است که می‌تواند چراغ راه خانواده‌های امروز باشد. مطالعه منابع معتبر و تلاش جهت الگوبرداری عملی از این سیره، گامی اساسی در جهت تحکیم کانون خانواده و پرورش نسل صالح است.