از درس «شیخ مفید» تا تفسیر روایی «مظفر»
«ابوالفرج قزوینی» از فقیهان سترگ و نامدار شیعه در سده پنجم هجری و از شاگردان برجسته و ممتاز «شیخ مفید» بود و در مجلس درس بزرگانی همچون «سید مرتضی» و «شیخ طوسی» شرکت داشت.
قزوین از دیرباز خاستگاه دانشوران حوزه‌های مختلف علم و هنر به ویژه دانش فلسفه و کلام، حدیث، تفسیر، فقه، شعر و ادب، تاریخ، جغرافیا، رجال و... بوده و آوازه فضل و شایستگی عالمان و دانشمندانش در سراسر ایران کهن پیچیده است.
اینک به مناسبت ماه مبارک رمضان نگاهی گذرا به کارنامه تنی چند از قرآن‌پژوهان قزوینی داریم و هر روز به معرفی مختصر دانشوران پیشین و معاصر، که در قلمرو ترجمه، تفسیر یا تتبّع در مفردات و واژه‌شناسی، اعلام، کتابت، قرائت، بلاغت و سایر علوم و هنرهای قرآنی قلم زده و اثری آفریده‌اند، خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید:
- خاطره جهانگرد اسپانیایی از قرآن‌پژوه قزوینی
- صاحب بن عباد؛ از وزارت تا قرآن‌پژوهی
- آشنایی با نگارنده 7 جلد تفسیر برای سوره حمد
ابوالفرج مظفربن حسین حمدانی قزوینی
«ابوالفرج مظفربن علی‌بن حسین حمدانی قزوینی» از فقیهان سترگ و نامدار شیعه در سده پنجم هجری و از شاگردان برجسته و ممتاز «شیخ مفید» بود و در مجلس درس بزرگانی همچون «سید مرتضی» و «شیخ طوسی» هم شرکت داشت. برخی از علمای رجال شیعه مثل «شیخ منتجب‌الدین» و «شیخ حر عاملی» و «آقا بزرگ تهرانی»، «مظفر قزوینی» را از سفرای امام دوازدهم شیعیان به شمار آورده‌اند. در حالی که «علامه آیت‌الله العظمی سیدابوالقاسم خویی» در «معجم رجال‌الحدیث» به این نکته نقد درستی وارد کرده و فرموده‌اند با توجه به سال غیبت کبری و سال وفات شیخ مفید که چیزی حدود ۱۳۰ سال فاصله است، این امکان ممتنع است و نباید مظفر قزوینی را جزو سفرای امام عصر به شمار آورد.
با این حال همه بزرگان رجال و محدثین شیعی مظفر قزوینی را به توثیق در نقل احادیث ستوده‌اند و به عنوان یک محدث ثقه معرفی کرده‌اند. حتی عالمان اهل سنت از جمله «رافعی قزوینی» که در کتاب «التدوین» نسبت به معرفی علمای شیعه خست به خرج می‌دهد، از «مظفربن علی قزوینی» به بزرگی یاد کرده گفته که او از بزرگان و مشایخ امامیه است و در خدمت «ابوعبدالله محمدبن محمد نعمان» ملقب به شیخ مفید تلمذ کرده و کتاب‌های «ایضاح» و «غیبت» را نزد او خوانده و در سال ۴۸۰ از استاد خودش اجازه روایت و نقل از تمامی مصنفات او را دریافت کرده است.
«ابن حجر عسقلانی» که از دیگر عالمان اهل سنت و جماعت است در «لسان‌المیزان» از مظفر قزوینی یاد و تأکید کرده که او از بزرگان و مشایخ امامیه است و علاوه بر درک محضر شیخ مفید از «قاضی عبدالجباربن احمد» هم احادیث فراوانی شنیده است.
مظفر قزوینی شاگردان بسیاری هم پرورده که از جمله شاگردان برجسته مظفر قزوینی، «ابوعبدالله قزوینی» فقیه بزرگ شیعی است و همین‌طور «شریف محمدبن هادی‌بن مهدی حسنی» که هر دوی این بزرگواران کتاب‌های شیخ مفید را در محضر مظفر قزوینی خوانده و از احادیث او نقل کرده‌اند.
تألیفات مظفر قزوینی
تألیفات مظفر قزوینی هم بسیار گسترده است؛ آقا بزرگ تهرانی در «الذریعه» نام چهار کتاب از تألیفات مظفر قزوینی را یاد کرده است. دو کتاب «السّنه» و «الغیبه» را از تألیفات مظفر قزوینی به شمار آورده، کتاب دیگری به نام «الظاهر فی‌الاخبار» را از وی دانسته و همین‌طور کتابی به نام «الفرائض» را نام برده است.
بزرگ‌ترین تألیف مظفر قزوینی تفسیری است که در یک جلد با شیوه روایی، قرآن کریم را تفسیر کرده و نسخه‌ای از این کتاب در یک کتابخانه خصوصی در هندوستان وجود دارد و «سید اعجاز حسین کنتوری» در کتاب «کشف‌الحجب والاستار» آن را معرفی کرده و گفته که این کتاب از آثار مظفربن علی‌بن حسین حمدانی است که از ثقات امامیه محسوب می‌شود.
یادداشت شفاهی از محمدعلی حضرتی
انتهای پیام
