ذائقه مخاطب را نمی‌شناسیم / غفلت از الگوسازی سیره حضرت زهرا(س) با زبان هنر

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین عبدالحمید نعمتی، مسئول مرکز آموزش‌های کاربردی و پاسخگویی به سؤالات دینی حوزه علمیه استان قزوین، در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، اظهار کرد: حضرت محمد(ص) به‌عنوان فخر کائنات و رهبر مدینه از ظرافت و جلالی برخوردار بودند، اما حضرت زهرا(س) با حداقل امکانات زندگی می‌کردند که این یک الگوست.

وی ادامه داد: وقتی پیامبر(ص) میهمان خانه حضرت زهرا(س) و علی(ع) می‌شوند، حضرت زهرا(س) از حضرت رسول در خصوص وظایف هر یک از آنان در منزل سؤال می‌کنند که پیامبر می‌فرمایند کارهای بیرون از منزل بر عهده همسرت علی است و کارهای داخل منزل بر عهده شماست. وقتی پیامبر(ص) این سخن را بیان کردند حضرت زهرا(س) فرمودند که من به این تقسیم کار راضی شدم چون ترس داشتم نکند مسئولیتی در خارج از منزل بر عهده من باشد. حضرت زهرا(س) در لحظات آخر عمر شریف از حضرت علی(ع) می‌پرسند که آیا از من راضی هستی؟ این در حالی است که زهرا(س) دختر پیامبر است و این سخن حضرت زهرا (س) اوج خضوع، اطاعت‌پذیری و در عین حال اقتدار این بانو را نشان می‌دهد. البته در مقابل این سخن حضرت زهرا(س) باید به سخن حضرت علی(ع) و پرسش این سؤال از سوی امیر مؤمنان نیز توجه داشته باشیم چون این سخن گاهی از سوی آقایان مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد؛ باید توجه داشته باشیم که ازخودگذشتگی نباید در حدی باشد که مرد از آن سوءاستفاده کند.

وی اضافه کرد: حضرت زهرا (س) می‌خواهند به نکته رضایت از زندگی اشاره کنند وگرنه حضرت علی(ع) از حضرت زهرا(س) راضی و متقابلاً حضرت زهرا(س) نیز از مولای متقیان راضی است. رضایت از زندگی مهم است و امروز اغلب زوجین از زندگی ناراضی هستند.

خانواده باید برای خانواده باشد

حجت‌الاسلام نعمتی با طرح این پرسش که باید بدانیم رضایت از چه چیزهایی است و سبک زندگی فاطمی چیست؟ تشریح کرد: شهادت حضرت(س) به خاطر ولایت است اما دفاع از حریم خانواده نیز وجود دارد و سبک زندگی حضرت زهرا(س) دفاع از حریم خانواده بوده است، حضرت زهرا (س) این نکته که «خانواده باید برای خانواده باشد» را الگو قرار می‌دهند دست حسنین را می‌گیرند و خانه به خانه می‌چرخند تا از حق همسرشان حضرت علی(ع) دفاع کنند و این نشان می‌دهد که خانواده باید برای خانواده باشد.

وی توضیح داد: در خانواده‌های ما یک نفر می‌دود و برای همین است که همیشه نارضایتی وجود دارد، خانم خانه می‌گوید من در منزل صبح تا شب کار می‌کنم و در آخر از من قدردانی نمی‌شود، مرد خانواده هم احساس نارضایتی می‌کند و می‌گوید که صبح تا شب تلاش می‌کنم آخر هم کسی قدر من را نمی‌داند، بدین طریق فرزندسالاری شکل می‌گیرد فرزند خانواده هم می‌گوید والدینش او را درک نمی‌کنند، این‌گونه است که اعضای خانواده از زندگی ناراضی هستند و علتش این است که تقسیم کار به درستی انجام نشده است. اما تقسیم کار در خانواده علوی زیبا صورت گرفته است، فرزند نقش فرزندی، پدر نقش پدری و مادر نیز نقش مادری خود را ایفا می‌کند.

این فعال فرهنگی در خصوص فرزندپروری گفت: اغلب ما روایت‌ها را می‌شنویم ولی دقت نمی‌کنیم، در روایتی آمده است امام حسن(ع) در مسجد پیامبر می‌نشستند و خطبه‌های پیامبر گرامی اسلام و حضرت علی(ع) را گوش می‌دادند وقتی به منزل می‌آمدند حضرت صدیقه طاهره(س) می‌گفتند فرزندم امروز که به مسجد رفتی پدرت و یا جدت چه می‌گفتند؟ این‌گونه امام حسن(ع) به بازخوانی آنچه شنیده بود می‌پرداختند. حضرت زهرا(س) با این رفتار تکلم و ارتباط‌گیری با فرزند و آموزش به فرزند و بها دادن به او را به آموزش می‌دهند. این روایت حاوی نکاتی مانند توجه به فرزند، آداب تربیت، احترام به والدین و بزرگ‌ترها است.

چگونگی انتقال سبک زندگی فاطمی

وی تأکید کرد: از نظر الگو و محتوا چیزی کم نداریم اما بازخوانی این الگوها کمتر صورت گرفته است و باید به زبان امروز بیان شوند؛ حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه می‌گویند که فرزندانتان را برای زمانه خود پرورش دهید، هر زمانه‌ای آداب و ادبیات خودش را دارد. اگر بخواهید با زبان گفتاری 50 سال گذشته صحبت کنید برای افراد غریب خواهد بود.

حجت‌الاسلام نعمتی بیان کرد: بشر تشنه محبت است و غرب و شرق هم ندارد؛ امروزه از نبود محبت و عاطفه می‌نالیم به همین دلیل  دنبال عاطفه‌های مجازی، وابستگی‌ها به غیر و ارتباطات ناهنجار می‌گردیم. آنچه که امروز مورد غفلت قرار گرفت این است که «زبان امروز چه زبانی است؟» زمانی زبان و زمانی اشاره وسیله ارتباط بود، حال باید ببینیم زبان امروز چه زبانی است.  چرا نمی‌توانیم الگوها را معرفی و از محتواها استفاده کنیم چون زبان متناسب با مخاطب امروز را آماده نداریم، ما فقط در فضای مجازی بارگذاری محتوا می‌کنیم، بشر از اینکه دائماً بگویند «این باش» و «آن نباش» خسته شده و دنبال هنر است.

وی اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب در بیانات خود به زبان هنر اشاره دارند، قرن 5، 7 و 8 هجری زبان شعر داشتیم و هنرمندان با شعر قیامت به پا می‌کردند و امروز هم اشعار تأثیرگذار است؛ چند شاعر داریم که مانند حافظ ادعا کند که تمام ابیاتش بیت‌الغزل است؟!

حجت‌الاسلام نعمتی با اشاره به اینکه در اصل گفتمان و آزاداندیشی نتوانستیم از ابزارها به درستی استفاده کنیم و در خانواده‌ها نیز گفتمان انجام نمی‌شود، گفت: تأثیرگذاری بصری خیلی بالاتر از تأثیرگذاری شنیداری و گفتاری است و ما از این ظرفیت‌ها استفاده نکردیم، چند فیلم خوب و متناسب برای الگوهای رفتاری اجتماعی و سبک زندگی اهل بیت(ع) داشتیم؟ در خصوص بُعد اجتماعی و زندگانی حضرت زهرا (س) چه میزان فیلم و سریال ساخته شده است؟

وی اضافه کرد: زبان روانشناسی، زبان هنر، زبان تصویر و سینما برای ارتباط گیری و ارتباط دادن است و از عملکرد بد مسئولان هم نمی‌شود غفلت کرد. در صدر اسلام الگوی جامعه پیامبر (ص)، حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س) است و مردم به آن‌ها نگاه کرده و الگوهای خود را تنظیم می‌کردند. الگوهای رفتاری جامعه ما بر اساس رفتارهای برخی از بزرگان شکل می‌گیرد بنابراین شنونده با دیدن بزرگی که سبک زندگی‌اش فاطمی و علوی نیست دچار تناقض می‌شود.

کار رسانه‌ای درست برای معرفی الگوها

این فعال فرهنگی مطرح کرد: حضرت زهرا(س) از خود گذشتگی داشتند ولی امروزه این اصل در جامعه مراعات نمی‌شود. رسانه‌های غربی به ارتباطات آزاد و ازدواج سفید و امثال آن اشاره می‌کنند، می‌گوید که چرا یک نفر باید برای دیگری از خود بگذرد. بشر امروز صبر خود را از دست داده و اصل «خودمحوری» را جایگزین آن کرده است، می‌گوید چرا باید خود را برای خانواده فدا کند به همین دلیل ما باید از ابزارهای موجود به نحو احسن استفاده کنیم.

حجت‌الاسلام نعمتی در پایان یادآور شد: بشر همیشه نیازمند است و باید یک الگو ببیند اما رسانه‌های غربی «انسان‌محوری» را در رأس امور خود قرار داده است و ما باید در مقابل با کار رسانه‌ای درست الگوهایی همچون ائمه اطهار(ع) و پیامبر(ص) را به مردم معرفی کنیم.