۱۶ بهمن ۱۳۵۷؛ بازرگان نخست‌وزیر شد

عصر امروز، ۱۶ بهمن ۱۳۵۷ امام خمینی، مهندس مهدی بازرگان را به عنوان نخست‌وزیر مأمور تشکیل دولت موقت انقلاب کردند. خبری که با استقبال گسترده مردم مواجه شد و عملاً دولت بختیار را از مشروعیت ساقط کرد. در کنفرانس مطبوعاتی ساعت ۱۷:۱۷ امروز در سالن مدرسه علوی تهران که با حضور بیش از ۴۰۰ خبرنگار رسانه‌های داخلی و خارجی همراه بود، رئوس وظایف دولت موقت اعلام شد. حکم نخست‌وزیری بازرگان که با دست‌خط امام خمینی بود از سوی حجت‌الاسلام‌ والمسلمین اکبر هاشمی‌رفسنجانی قرائت شد و پس از آن هاشمی یک جلد قرآن به نشانه تهنیت به بازرگان هدیه داد.

در ابتدای این نشست، امام در صحبت‌هایی اظهار کردند: ما اعتقاد داریم که اگر چنانچه دولت غاصب و کسانی که به آن مربوط هستند دست از شلوغ‌کاری بردارند و با تعقل فکر کنند و کنار بروند، همه این مسائل را ان‌شاءالله با پشتیبانی ملت حل خواهیم کرد. رژیم سلطنتی پهلوی رژیم متکی به سر نیزه بوده و قانونی نبوده است. وقتی رژیم قانونی نشد مجالسی که بعداً ایجاد شده است قانونی نیست. الان نه دولت قانونی است نه این مجلس نه آن مجلس، چون مجلس و دولت را غیرقانونی می‌دانیم و اوضاع کشور را آشفته می‌بینیم.

رهبر انقلاب بیان کردند: برای اینکه خاتمه بدهیم به این وضع، هرچه زودتر به اتکای آرای عمومی که با ما است و ما به احتساب آرای عمومی یک دولتی را معرفی می‌کنیم. رئیس دولت را معرفی می‌کنیم تا موقتاً دولتی را تشکیل بدهد که هم به این آشفتگی‌ها خاتمه داده شود و هم این مساله کنونی که مجلس مؤسسان است یعنی ترتیب انتخابات مجلس مؤسسان را بدهد و مقدمات را درست کند. مجلس مؤسسان تشکیل بشود و انتخابات مجلس هم انجام بشود و آنها دولت قانونی را انتخاب کنند. مجلس مؤسسان که تشکیل شد جمهوری اسلامی را به رفراندوم بگذارد. اگرچه من اعتقادم این است که نیازی به رفراندوم نیست و مردم مکرر رأی داده‌اند، لیکن برای آنکه بهانه تمام بشود آزادانه این کار را می‌کنیم تا مردم بدانند رأی آزادی که مردم می‌دهند به چه رژیمی می‌دهند. بنابراین دولت موقت را تعیین کردیم و چون جناب آقای مهندس بازرگان را سال‌های طولانی است از نزدیک می‌شناسم و مردیست فاضل، متدین از لحاظ دیانت و امین به ملت و ملی و بدون گرایش به چیزی که خلاف مقررات شرعی است من ایشان را معرفی می‌کنم که ایشان رئیس دولت باشد و ایشان وزرای خود را تعیین می‌کنند و به ما معرفی می‌کنند. تا شورای انقلاب ما که پیشنهادش و نظرش این بوده که ایشان رئیس دولت باشند وزرایشان را بررسی می‌کنند و ان‌شاءالله مسائل به‌طور سهل و به‌نحو خوبی انجام بگیرد.

امام خمینی تأکید کردند: من باید یک توضیح دیگری هم بدهم و آن اینکه من که ایشان را حاکم کرده‌ام یک نفر آدمی است که به واسطه ولایتی که از طرف شارع مقدس دارم این را قرار داده‌ام. ایشان واجب‌الاتباع است. ملت باید از او اتباع کند. یک حکومت عادی نیست. یک حکومت شرعی است. مخالفت با این حکومت مخالفت با شرع است. قیام علیه حکومت شرع جزایش در قانون ماست. در اجماع هست در شرع ما هست و جزایش بسیار زیاد است. من تنبه می‌دهم به کسانی که تخیل این امر را بکنند که کارشکنی بکنند یا خدای نخواسته قیام بر ضد این حکومت بکنند.

امام گفتند: من اعلام می‌کنم که جزای آنها بسیار سخت است. در فقه اسلام قیام بر ضد حکومت الهی قیام بر ضد خداست. قیام بر ضد خدا کفر است و من تنبه می‌دهم به آنها که سر عقل بیایند. بگذارند مملکت از آشفتگی بیرون بیاید. بگذارند خون‌های مردم ریخته نشود. بگذارند جوان‌های ما دیگر اینقدر خون ندهند. بگذارند اقتصاد ما صحیح بشود تا ما به تدریج کارها را اصلاح بکنیم. از خدای تبارک و تعالی می‌خواهم که توفیق بدهد به آقای مهندس بازرگان که این مأموریت را به وجه احسن انجام دهد.

پس از سخنان امام، خبرنگاران پرسش و پاسخ کوتاهی با ایشان داشتند و بعد از آن مهندس بازرگان در نطقی از اعتماد رهبر انقلاب به خود اظهار تشکر کرد و در بخشی از صحبت‌های خود گفت: با امید به خدا و امتنان از آیت‌الله و انتظار از ملت ایران و ملت جهان این مأموریت و خدمت خطیر را قبول و تعهد کردم. برای مخاطرات و زحماتش آماده‌ام و تا آنجا که مربوط به بنده باشد کوشش و منتهای کوشش و نهایت جهاد را در راه ملت عزیز ایران خواهم کرد.

از سوی دیگر شاپور بختیار، نخست‌وزیر رژیم شاه در واکنش به تشکیل دولت موقت از سوی امام و نخست‌وزیری بازرگان تأکید کرد: تنها یک حکومت وجود خواهد داشت. ساخت ایران تجزیه‌ناپذیر است همچنان که قانونیت چنین است. اگر او تنها به حرف زدن اکتفا کند یک مسئله است اما اگر بخواهد دست به عملی بزند مسئله دیگری مطرح می‌شود.

دکتر مفتح یکی از نزدیکان امام امروز شایعه ملاقات بین بختیار با امام خمینی(ره) و همچنین ملاقات میان مهندس بازرگان و بختیار را قویاً تکذیب کرد.

وی همچنین ملاقات آیت‌الله طالقانی و مهندس بازرگان و دکتر مفتح با شاپور بختیار و تیمسار قره‌باغی را تکذیب کرد و گفت: در حال حاضر هیچ‌گونه تماس مستقیم و غیرمستقیم میان اطرافیان امام خمینی با شاپور بختیار وجود ندارد.

عصر امروز آیت‌الله سیدمحمود طالقانی هم در خانه خود یک کنفرانس مطبوعاتی برپا کرد. وی در این نشست خبری درباره نقش کمونیست‌ها، بهره‌برداری از سرمایه، خصوصیات انقلاب ایران، نقش زنان در حکومت اسلامی و تأثیر انقلاب ایران بر کشورهای اسلامی سخن گفت و تصریح کرد: ما رهبران اسلامی داعیه حکومت نداریم.

تظاهرات مردمی هم همچنان در شهرهای مختلف ادامه دارد. امروز مردم بروجن در تظاهرات خود خواستار برکناری بختیار و تشکیل حکومت جمهوری اسلامی شدند. در ملایر عده‌ای از جوانان که خود را سربازان اسلامی می‌نامند توزیع و تقسیم بنزین و نفت و کنترل عبور و مرور اتومبیل‌ها و همچنین کشیک شبانه را به عهده گرفتند. در مسجدسلیمان کارگران شهرداری، ضمن تحصن در شهرداری خواهان برکناری سرپرست شهرداری هستند.

در سنقر سه روز است که اهالی به مناسبت ورود امام خمینی به کشور کارناوالی از کامیون، سواری‌ها و موتورسیکلت‌ها ترتیب دادند. در شیراز جمعیت دفاع از آزادی و حقوق بشر فارس طی اعلامیه‌ای شاپور بختیار را عامل اصلی کشتار اخیر معرفی و علیه او اعلام جرم کرد. بیش از ۱۰۰ تن از اهالی جهرم که برای استقبال از امام به تهران رفته بودند در راه بازگشت به جهرم و در مرودشت دست به راهپیمایی زدند که در این تظاهرات گروه کثیری از طبقات مختلف مردم مرودشت هم شرکت کردند.

در زنجان حدود ۵۰ هزار نفر از مردم در خیابان‌های شهر دست به تظاهرات علیه رژیم و پشتیبانی از امام خمینی زدند. در یزد دانشجویان، استادان و کارکنان دانشسرای عالی یزد با صدور اعلامیه‌ای ورود امام به ایران را تبریک گفتند و در بیانیه دیگری خواستار استعفای دولت بختیار شدند. در گرگان در حالی که از تحصن حدود ۲۰ هزار نفر از مردم گرگان در بیمارستان امام خمینی این شهر چند روز می‌گذرد، دیروز هیئتی از سوی آیت‌الله قمی وارد این شهر شد و با متحصنان اعلام همبستگی کرد. مردم مشهد و ساری هم با این متحصنان اعلام همبستگی کردند.

در میان شخصیت‌ها آیت‌الله‌العظمی سیدکاظم شریعتمداری در گفت‌وگویی گفت: مفهوم جمهوری اسلامی به درستی استنباط نشده است و ترس از هرگونه اسلام‌گرایی افراطی در حکومت جمهوری اسلامی بی‌اساس است.

همچنین سرلشگر علاءالدین ناظم، امیر بازنشسته و فرمانده اسبق رکن سوم ارتش در گفت‌وگویی اعلام کرد: در صورت ملاقات با امام خمینی تمام حقایق ارتش را در اختیار ایشان خواهم گذاشت.

منبع: روزنامه اطلاعات