از گل‌خندانی تا نقالی؛ آداب و رسوم قزوینی‌ها در رمضان
یک پژوهشگر تاریخ قزوین درخصوص و آداب و رسوم مردم قزوین در ماه رمضان، گفت: یکی از سنت‌هایی که قزوینی‌ها به مناسبت ماه مبارک رمضان انجام می‌دادند برگزاری جشن گل‌خندانی برای روزه‌اولی ها بود.
محمدحسن سلیمانی، پژوهشگر تاریخ قزوین، در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، در خصوص آداب و رسوم قزوینی‌ها در ماه رمضان، گفت: در گذشته برای ورود به ماه رمضان یکی از رسوماتی که در قزوین مورد توجه مردم قرار داشت خانه تکانی بود؛ امروزه همه ما خانه تکانی را با ورود به عید نوروز می‌شناسیم اما در گذشته قزوین مردم از اواسط ماه شعبان برای ورود به ماه مبارک رمضان خانه تکانی می‌کردند.
وی بیان کرد: همچنین در کنار این خانه تکانی، برای آمادگی روحی و معنوی خود برای ورود به این ماه مبارک به صورت معمول سه روز آخر ماه شعبان را روزه می‌گرفتند تا معنویات ورود به ماه بندگی را کسب کنند که امروزه نیز روزه داری روز آخر شعبان مرسوم است.
این پژوهشگر اظهار کرد: از دیگر رسومات انجام غسل شب اول ماه رمضان بود که مورد توجه همگان قرار داشت؛ همچنین برای ورود به این ماه خانم‌ها به کف دست و ناخن‌های خود حنا می‌گذاشتند، هدف از حنا گذاشتن تطهیر، آراسته کردن و آماده شدن برای شرکت در ضیافت الهی بود.
وی خاطرنشان کرد: قزوینی‌ها در روزهای پیش از دهه ۳۰ که نانوایی‌های عمومی به نسبت امروز کمتر بود برای ورود به ماه رمضان در تنورهای خانگی که داشتند، نان می‌پختند و افرادی هم که بضاعت مالی بهتری داشتند هر ماه خانم‌هایی را که تسلط بر کار نانوایی داشتند را برای پختن نان به منزلشان می‌آوردند.
سلیمانی گفت: یکی از سنت‌های دیگری که قزوینی‌ها به مناسبت ماه مبارک رمضان انجام می‌دادند برگزاری جشن گل خندانی است که در برخی نقاط کشور به عنوان کلوخ اندازی معروف بود؛ گل خندانی مراسمی بود که برای روزه اولی‌ها برگزار می‌شد.
وی ادامه داد: این مراسم را در آخرین جمعه ماه شعبان اگر هوا خوب بود در طبیعت و اگر هوا سرد و بارانی بود در منزل برگزار می‌کردند؛ برای برگزاری این جشن انواع غذاهای مقوی آماده می‌شد تا نوجوانان بتوانند خود را برای یک ماه روزه‌داری آماده کنند.
برگزاری جشن گل خندانی برای روزه اولی‌ها
این کارشناس قزوین‌شناسی خاطرنشان کرد: با جشن گل خندانی فضای شادی برای ورود به ماه مبارک رمضان آماده می‌شد برخلاف این سال‌ها که برنامه‌های صدا و سیما حزن و اندوه برای روزه داران ایجاد می‌کند درصورتی که باید ورود به ماه بندگی با شادی و نشاط همراه باشد و نه با غم و اندوه؛ در گذشته ورود به این ماه را جشن می‌گرفتند با این هدف که بتوانند با آمادگی هرچه بیشتر وارد میهمانی خداوند شوند.
وی گفت: در گذشته حوالی دهه‌های ۵۰ و ۶۰ مشارکت و تعامل مردم در ماه مبارک رمضان را شاهد بودیم که همسایه‌ها در زمان سحر در همسایه دیگر را می‌زدند تا خواب نمانند.
سلیمانی بیان کرد: همچنین حدود ۱۰۰ سال پیش نیز شاهد بودیم که در ماه مبارک رمضان در وقت افطار و پایان سحر در بالای میمون قلعه که یکی از بناهای تاریخی قزوین است توپ شلیک می‌کردند تا روزه‌داران در وقت اذان صبح دست از طعام بکشند و در وقت اذان مغرب افطار کنند.
وی خاطرنشان کرد: سحرخوانی یا مناجات خوانی سحر به عنوان یکی دیگر از آداب و رسوم مردم قزوین در ماه مبارک رمضان است و میرزا ابوالحسن خان اقبال آذر قزوینی یکی از بزرگان موسیقی ایران و از شاگردان ملاعبدالکریم جناب قزوینی یکی از مناجات خوان‌های قزوین بود که در ماه مبارک رمضان با حضور در مسجد جامع عتیق مناجات خوانی می‌کرد.
وی تصریح کرد: همچنین خواندن اذان در پشت بام در سحرهای ماه رمضان از دیگر سنت‌های خاص این ایام در قزوین است که امروزه با حضور رسانه چنین رسوماتی به فراموشی سپرده شده است.
سلیمانی بیان کرد: یکی دیگر از آداب و رسومی که بین قزوینی‌ها در ماه مبارک رمضان رواج داشت، زیارت چهار تا هفت امامزاده بود و شهروندان زیارت در این ایام را توشه‌ای برای روز رستاخیز می‌دانستند و با حضور در امامزاده‌ها قران و نماز می‌خواندند.
وی ادامه داد: برای ادای این آدب و رسوم شهروندان قزوینی به امامزاده حسین، امامزاده اسماعیل، امامزاده سلطان سید محمد، آمنه خاتون، بی بی شهربانو و حلیمه خاتون مراجعه می‌کردند.
این کارشناس اظهار کرد: یکی دیگر از اعمالی که بین بانوان قزوینی در ماه مبارک رمضان رواج داشت حضور در پنج یا سی مسجد بودزیرا افراد اعتقاد داشتند که با حضور در این اماکن مقدس و عبادت در آن‌جا این بقاع متبرکه در روز رستاخیز و روز قیامت به نفع آنها شهادت خواهند داد؛ این رسم امروزه نیز کم و بیش در بین بانوان کهنسال قزوینی پابرجا است.
وی تصریح کرد: از دیگر آداب و رسوم قزوینی‌ها که در ماه مبارک رمضان رواج داشت بردن افطاری به منزل افرادی بود که یک عزیزی از خانواده‌شان را پیش از این ماه از دست داده بودند که همین موضوع سبب انجام صله‌رحم می‌شد؛ همچنین بردن افطاری به منزل نو عروس یا به قول قزوینی‌ها شیرینی خورده پسرشان مرسوم بود که در کنار افطاری نیز هدیه‌ای برای عروس می‌بردند.
سلیمانی خاطرنشان کرد: نقالی نیز در ماه رمضان تا دهه ۳۰ در قزوین رواج داشت و در زورخانه‌های قزوین در ماه رمضان شب‌های شلوغی برپا بود چراکه در این محل آئین‌های گلریزان در جهت کمک به نیازمندان برگزار می‌شد.
انتهای پیام
