مسئولیت‌ها باید به اهلش سپرده شود
یک استاد نهج‌البلاغه گفت: اصل حضور مردم در انتخابات قدم اول ماجراست و شایسته‌گزینی قدم بعدی انتخابات است که طبق نامه پنجم نهج‌البلاغه مسئولیت‌ها امانت‌های خدا هستند و این امانت‌ها باید به اهلش داده شود.
محسن حق‌شناس، استاد نهج‌البلاغه، در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین یکی از دلایل عدم سلامت انتخابات را منابع مادی دانست و گفت: یکی از موضوعات مهمی که می‌تواند در سلامت انتخاب حاکم خدشه وارد کند و نتیجه را تغییر بدهد و رأی‌دهنده را به انتخاب فردی تشویق کند منابع مادی و پول است.
در تاریخ حکومت امیرالمؤمنین(ع)، تفاوت معناداری در انتخاب حضرت علی(ع) و عثمان وجود دارد، چراکه امیرالمؤمنین(ع) به طبقه زاهد و فقیر جامعه وابسته بود و با ثروتمندان کمترین منافع مشترک را داشت. در شورای شش نفره تقریباً همه از جنس مخالف ایشان بودند برای همین عثمان را انتخاب کردند چون می‌دانستند در حکومت او می‌توانند سرمایه‌های خود را حفظ کنند و افزایش دهند، ضمن اینکه چون انتخاب هم عمومی نبود این مشکل ایجاد شد و این اتفاق افتاد.
حضرت امیر(ع) تلاش کردند ذره‌ای در تقسیم بیت‌المال برای کسب رضایت مردم تغییری ایجاد نکنند و منافع و مناسب سیاسی را برای همراه کردن دل مردم به فرقه خاصی اختصاص ندادند، کاری که امروز مدیران ما بسیار انجام می‌دهند. مثلاً طلحه و زبیر اولین نفراتی بودند که به حضرت امیرالمؤمنین(ع) مراجعه کردند تا پست و ثروت و مقام از ایشان بگیرند ولی حضرت امیر به خواسته آن‌ها توجه نکرد. به دلیل همین رفتار عادلانه مولا، کسی که اولین نفر در بیعت با امیرالمؤمنین(ع) بود، اولین بیعت‌شکن هم شد.
مشی حکومت‌داری امیرالمومنین(ع)
در باب مشی حکومت‌داری امیرالمؤمنین(ع) باید گفت که حضرت امیر(ع) در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: مردم به دلیل به دست آوردن متاع دنیا با من بیعت نکردند چون می‌دانستند من اهل این موارد نیستم و از روز اول با مردم شرط کردم که قرار نیست به کسی وعده وعید بدهم. تفاوت مشی حکومتی حضرت امیر(ع) با خلیفه قبل از خودشان در خطبه سه نهج‌البلاغه آمده است، عثمان به محض حاکم شدن، بیت‌المال را مانند شتر گرسنه‌ای که از زمستان آمده و در بهار علف تازه را با ولع می‌خورد، خورد. همزمان با خلافتش فرزندان پدرش و فامیل‌هایش را سر کار آورد. البته برخی در همین جامعه ما هم مسئولیت‌داری‌شان مثل دوران عثمان است یعنی فامیل‌ها و هم‌حزبی‌هایشان را هم همراه خود سر کار می‌آورند.
حکومت بدون حضور و خواست مردم محقق نمی‌شود و بدون اقبال و رأی مردم، مشروعیت سیاسی پیدا نمی‌کند. تحقق حکومت در اندیشه سیاسی حضرت امیر هم همین‌طور است. عده‌ای بعد از حکومت عثمان خواستند غیرعلنی با مولا بیعت کنند ولی مولا نپذیرفتند چون حکومت و انتخاب حضرت امیرالمؤمنین(ع) توسط مردم باید شفاف می‌بود بیعت هم بدون هیاهو و علنی باید اتفاق می‌افتاد.
طبری می‌گوید بعد از عثمان، عده‌ای می‌خواستند در خانه با مولا علی(ع) بیعت کنند ولی ایشان فرمودند بیعت باید در مسجد باشد و انتخاب باید در میان مردم صورت بگیرد و با رضایت مردم اتفاق بیفتد. سه دلیل امیرالمؤمنین(ع) برای پذیرفتن حکومت، حضور حداکثری مردم در روز بیعت، اتمام حجت یاران امام برای گرفتن منصب خلافت و ایستادن جلوی تقسیم ناروای بیت‌المال بود.
موضوعات مهمی همچون رعایت اخلاق، طرح حقانیت و نقد حاکم در موضوع سلامت انتخابات بسیار مؤثر است؛ نقد حاکم و مسئولان باید انجام بشود اما نقدی که از مسیر عدالت خارج نشود و توهین نباشد. نقدی که اجازه ندهد دشمن بیرونی از جنجال انتخابات و اتفاق درونی بهره‌برداری کند. نقد خود امیرالمؤمنین(ع) در عملکرد یکی از خلفای قبلی، این سخن بود که او خیلی عصبی بود و خیلی اشتباه می‌کرد و حضورش باعث محنت مردم بود که به دور از هرگونه توهین و دشنام بود.
فریب و دروغ کالای رایج بازار سیاست‌بازهای غیراخلاقی و غیرانسانی امروز است. به جای تحقیر و توهین حریف، برنامه بگویید و راه گفت‌وگو را باز کنید. بعضی‌ها می‌آمدند از حضرت امیر(ع) دفاع کنند در بین صحبت‌هایشان به یکی دیگر از خلفا توهین می‌کردند که امیرالمؤمنین می‌فرمودند من از اینکه شما دشنام بدهید بیزارم. اگر کردار و حالات و رفتار آن‌ها را توصیف کنید به حرف راست نزدیک‌تر است و مردم آن را بهتر متوجه می‌شوند و آن سخن تأثیرش را خواهد گذاشت.
شایسته گزینی از ویژگی‌های اصلی حضرت امیر(ع)
ویژگی اصلی انتخاب درست انتخاب اصلح است، اصل حضور مردم در انتخابات یک موضوع جدی است که باید باشد، کسی که خودش برای خودش و جامعه‌اش احترام قائل است، شرط عقلش این است که از ظرفیت خودش استفاده کند و رأی بدهد اما مهم‌تر این است که انتخاب اصلحی داشته باشد. شایسته‌گزینی یکی از ویژگی‌های اصلی حضرت امیر(ع) بود همان‌طور که ایشان در نامه پنجم نهج‌البلاغه می‌فرمایند مسئولیت‌ها، امانت‌های خدا هستند، این امانت‌ها باید به اهلش داده شود.
درباره اهمیت از پیش تعیین نشدن مسئولان و انتخاب سالم توسط مردم باید گفت مهندسی انتخابات توسط مهاجرین قبل از رحلت رسول اکرم(ص) اتفاق افتاد که حضرت امیر(ع) به شدت این موضوع را رد می‌کنند و می‌فرمایند به قدرت رسیدن خلفا کاملاً فرمایشی بود. دلیل این صحبتشان را در حکمت ۱۹۰ می‌فرمایند که اگر ادعا می‌کنید توسط شورای عاقله مسلمانان انتخاب شدید، چه شورایی بوده که رأی‌دهندگانش در روز انتخاب غایب بودند. بنابراین، یکی از مسائل مهم سلامت انتخابات، انتخابات از پیش تعیین شده است.
شاخص مهم جهت انتخاب کارگزاران نظام شایستگی است، حضرت امیر در نامه ۵۳ نهج‌البلاغه می‌فرمایند شایسته‌گزینی در سایه مشورت و دوری از احساسات و تعصبات صورت می‌گیرد. حضرت امیر(ع) در نامه به مالک اشتر می‌گویند ای مالک وقتی می‌خواهی کارگزارانت را انتخاب کنی، از میان افراد باتجربه، باحیا، باتقوا و از خاندان پاک و با سابقه درخشان انتخاب کن چون این‌ها آبرویشان محفوظ‌تر و طمع‌شان کم‌تر و آینده‌نگری‌شان بیشتر است.
در خطبه سوم نهج‌البلاغه از منظر مولا امیرالمؤمنین علی(ع)، پست‌های سیاسی و مدیریتی کارهای تخصصی هستند که آدم مخصوص خود را می‌خواهند. مدیر نالایق جامعه را به سمت ضعف و بی‌عدالتی و بی‌قانونی می‌برد، به همین دلیل شایسته‌گزینی از شاخص‌های مهم انتخابات نامیده می‌شود.
انتهای پیام
