آموزش کسب کمال انسانی در دعای بیستم صحیفه سجادیه
در دعای بیستم صحیفه سجادیه، امام سجاد(ع) به ما می‌آموزند چگونه کمال انسانی را به‌دست بیاوریم و سعادت دنیا و آخرت خود را بسازیم؛ حضرت در این دعا به ایمان، یقین، نیت و عمل اشاره می‌کنند.
زینب مرادی، مدرس صحیفه سجادیه در یادداشتی که در چند شماره در اختیار ایکنای قزوین قرار داده است، در هشتمین شماره آن به شرح دعای بیستم صحیفه سجادیه پرداخته است که تقدیم مخاطبان می‌شود.
دعای بیستم صحیفه سجادیه، دعای در خصوص مکارم اخلاق و نکاتی است که باعث خشنودی خداوند می‌شود، این دعا آن‌قدر مهم است که بسیاری از بزرگان آن را جداگانه شرح و تفسیر کرده‌اند.
در این دعا حضرت به ما می‌آموزند چگونه کمال انسانی را به‌دست بیاوریم و سعادت دنیا و آخرت خود را بسازیم. فراز اول این دعا محور آن است که حضرت سجاد(ع) چهار موضوع ایمان، یقین، نیت و عمل را مطرح می‌کنند که در تمام بندهای دیگر این چهار موضوع را شرح می‌دهند.
«اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ بَلِّغْ بِإِيمَانِي أَكْمَلَ اَلْإِيمَانِ، وَ اِجْعَلْ يَقِينِي أَفْضَلَ اَلْيَقِينِ، وَ اِنْتَهِ بِنِيَّتِي إِلَى أَحْسَنِ اَلنِّيَّاتِ، وَ بِعَمَلِي إِلَى أَحْسَنِ اَلْأَعْمَالِ؛ خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و ایمانم را به کامل‌ترین ایمان رسان و یقینم را برترین یقین قرار ده و نیتم را به بهترین نیت‌ها و عملم را به بهترین اعمال پایان بخش.»
ایمان؛ از ماده ایمنی بخشیدن و آرامش دادن است و همچنین به معنای تصدیق و باور است؛ البته باور قلبی مشروط بر این است که نشانه‌های بیرونی با درون تطبیق کند یعنی آثارش در بیرون دیده شود.
یقین؛ در جایی که ایمان شما به حدی برسد که هیچ چیزی باعث تزلزل آن نشود یقین نام دارد و به‌عبارت دیگر قله ایمان را یقین می‌گویند.
نیت؛ در روانشناسی امروز نیت به معنای انگیزه است؛ آن موتور حرکت‌دهنده‌ای که انسان را رو به جلو می‌برد، درواقع آن طرح و نقشه‌ای که عمل ما را تعریف می‌کند نیت نام دارد.
عمل؛ آن کارکرد و عمل و رفتار بیرونی است که در انسان دیده می‌شود.
امام سجاد(ع) بهترین و کامل‌ترین ایمان‌ها، یقین، اعمال و نیات را می‌خواهند و سپس در فراز بعدی از خداوند درخواست می‌کنند که این‌ها را برایش کامل کند. بنابراین، حضرت سجاد(ع) اولین قدم را می‌آموزند که باید این‌ها را از خدا خواست چون تمام آن‌ها از سوی خداوند است.
امام سجاد(ع) از خداوند می‌خواهند تا بهترین ایمان، عمل، یقین و نیت را اعطا کند تا به‌واسطه آن در مسیری که خدا می‌خواهد قدم برداریم چون فردا در مورد آنان بازخواست می‌شویم.
«وَ اِكْفِنِي مَا يَشْغَلُنِي اَلاِهْتِمَامُ بِهِ، وَ اِسْتَعْمِلْنِي بِمَا تَسْأَلُنِي غَداً عَنْهُ، وَ اِسْتَفْرِغْ أَيَّامِي فِيمَا خَلَقْتَنِي لَهُ؛ پس من باید مراقب باشم بر آنچه به من دادی از من خواستی این با یاری توست و در این مسیر به دست من برای مردم خیر جاری کن، من واسطه رسیدن خیر به مردم باشم.»
«أَجْرِ لِلنَّاسِ عَلَى يَدِيَ اَلْخَيْرَ؛ و از سوی دیگر از خداوند عمر طولانی قرار بده.»؛ «عَمِّرْنِي مَا كَانَ عُمُرِي بِذْلَةً فِي طَاعَتِكَ؛ اما تا زمانی که در مسیر طاعت تو استفاده می‌شود.»؛ «فَإِذَا كَانَ عُمُرِي مَرْتَعاً لِلشَّيْطَانِ فَاقْبِضْنِي؛ اما زمانی که در تسلط شیطان قرار گرفت عمر مرا پایان ده.»؛ حال این سؤال مطرح می‌شود که چرا حضرت سجاد(ع) چنین می‌خواهند؟ چون دیگر این جان آبادان نیست و فاسد شده است، درواقع حضرت آبادانی زندگی انسان را در طاعت الهی بیان می‌کنند، برای همین حضرت در ادامه دعا از خداوند یکسری اصلاحات را برای نفس و در برخورد با دیگران بیان می‌کنند. به‌طور نمونه اگر کسی با من بدی کرد خوبی کنم، اگر کینه داشت من محبت کنم، محروم کرده با بخشش پاسخ بدهم.
در ادامه حضرت سجاد(ع) برخی خصوصیات مکارم اخلاق که اهل تقوا به آن متصف هستند را بیان می‌کنند که لازم است با توجه آن‌ها را بخوانیم تا ما هم عامل به آن شویم.
حضرت سجاد(ع) در فراز ۱۳ ما را به شیطان توجه می‌دهند که این شیطان با القا کردن آرزوهای دراز و گمانه‌زنی‌های بد و حسد می‌خواهد انسان را از مسیر درست خارج کند؛ حضرت سجاد(ع) در برابر آن راه مقابله را نیز بیان می‌کنند که به‌وسیله ذکر عظمت الهی، تفکر در قدرت خالق یکتا و تدبیر در طرح دشمن می‌توان با این دشمن مقابله کرد.
«وَ مَا أَجْرَى عَلَى لِسَانِي مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ أَوْ هُجْرٍ أَوْ شَتْمِ عِرْضٍ أَوْ شَهَادَةِ بَاطِلٍ أَوِ اِغْتِيَابِ مُؤْمِنٍ غَائِبٍ أَوْ سَبِّ حَاضِرٍ؛ و آنچه بر زبانم جاری می‌کند، از فحش و بدگویی یا ناسزا به ناموس مردم یا گواهی دادن باطل یا غیبت مؤمن غایبی یا دشنام به حاضری.»؛ بنابراین به‌وسیله یاد عظمت خداوند و قدرت الهی و تدبیر می‌توانیم از القای شیطان در امان باشیم.
امام سجاد(ع) در آخر بیان می‌فرمایند: «اَللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَأَفْضَلِ مَا صَلَّيْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ قَبْلَهُ، وَ أَنْتَ مُصَلٍّ عَلَى أَحَدٍ بَعْدَهُ، وَ آتِنٰا فِي اَلدُّنْيٰا حَسَنَةً وَ فِي اَلْآخِرَةِ حَسَنَةً، وَ قِنِي بِرَحْمَتِكَ عَذٰابَ اَلنّٰارِ؛ تمام این‌ها را تو می‌خواهیم تا ما را در دنیا و آخرت مورد رحمت خود قرار دهی و از عذابت حفظ کنی.»
انتهای پیام
