آداب دعا کردن را از امام سجاد(ع) بیاموزیم

در دعای پنجم صحیفه سجادیه آمده است: «اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‌، وَ اِجْعَلْ سَلاَمَةَ‌ قُلُوبِنَا فِي ذِكْرِ عَظَمَتِكَ‌، وَ فَرَاغَ‌ أَبْدَانِنَا فِي شُكْرِ نِعْمَتِكَ‌، وَ اِنْطِلاَقَ‌ أَلْسِنَتِنَا فِي وَصْفِ مِنَّتِك؛ خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و سلامت دل‌های ما را در توجه به بزرگی‌ات و آسایش بدن‌هایمان را در شکر نعمتت و گشوده شدن زبانمان را در وصف عطایت، قرار ده». دعای پنجم صحیفه سجادیه مضامین مهمی دارد که رهنمون ما به حقایق پر اهمیتی است. زینب مرادی، مدرس صحیفه سجادیه در یادداشتی که در چند شماره در اختیار ایکنای قزوین قرار داده است، این بار به شرح دعای پنجم پرداخته است که ششمین شماره آن تقدیم مخاطبان می‌شود.

امام سجاد(ع) در دعای پنجم طرح شایسته‌ای برای دعا کردن را آموزش می‌دهند. ایشان در ابتدا ثنا و توصیف الهی را بیان، سپس صلوات بر پیامبر و آل ایشان می‌فرستند و بعد از آن خواسته و دعای خود را مطرح می‌کنند که در حقیقت اصل روش و آداب دعا کردن به همین شکل است که باید آن را از حضرت یاد بگیریم.

بیشتر بخوانیم:

• توجه ویژه امام سجاد(ع) به جامعه در دعای هشتم صحیفه سجادیه 
• رفع شبهات کمک به جبهه مقاومت در صحیفه سجادیه 

امام سجاد(ع) در دعای پنجم خدا را اینگونه می‌خوانند «يَا مَنْ لاَ تَنْقَضِي عَجَائِبُ عَظَمَتِهِ‌ ، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‌، وَ اُحْجُبْنَا عَنِ اَلْإِلْحَادِ فِي عَظَمَتِكَ‌؛ ای آن‌که شگفتی‌های عظمتش به پایان نمی‌رسد! بر محمّد و آلش درود فرست و ما را از سرکشی و ستیزگی در برابر بزرگی‌ات، حائل و مانع باش». در پنج فراز بعدی هم همین طور خدا را می‌خوانند؛ در ابتدای هر فراز پس از بیان «يَا مَنْ» یکی از صفات خداوند را بیان و بعد از صلوات خواسته‌شان را مطرح می‌کنند.

درباره آداب دعا کردن در روایات داریم ابتدا باید توصیف و ثنای خدا را گفت و بعد بر پیامبر و آلش که واسطه فیض هستند صلوات فرستاد که البته صلوات دعای مستجاب است و در اجابت دعا تأثیر دارد و آنگاه خواسته خود را بیان کرد؛ اینگونه دعا کردن نشان می‌دهد معرفت و شناخت خدا در فرد وجود دارد و او می‌داند از چه جایگاهی خواسته‌اش مطرح می‌کند.

نکته دیگری که باید در دعای پنجم توجه داشت این است که حضرت سجاد(ع) با عبارت «وَ اُحْجُبْنَا و...» به‌صورت جمع دعا کردند. در روایتی از امام صادق(ع) آمده است که «پیامبر(ص) فرمودند هر کدام از شما خواست دعا کند جمع ببندد چرا این به اجابت نزدیک‌تر است». البته می‌توانیم فردی دعا کنیم ولی باید دقت داشته باشیم هر کدام در جایگاه خودشان است و بیان آن یکی به معنای نفع دیگری نیست.

حضرت سجاد(ع) در فرازهای دعای پنجم بعد توصیف خدا و صلوات عدم سرکشی در برابر بزرگی خدا، رهایی بخشی از مجازات خداوند، نصیب و بهره‌ای از رحمت خداوند، نزدیکی ما به خداوند، ارجمندی در پیشگاه الهی و رسوا نکردن ما در نزد خداوند را طلب می‌کنند.

امام سجاد(ع) در دعای پنجم می‌گوید: خدایا اگر ما را از سرکشی حفظ کنی ما از عقوبت تو نجات خواهیم یافت و اگر نجات بیابیم در واقع از رحمت خاصه تو بهره‌مند شدیم وقتی مورد رحمت تو قرار گرفتیم به تو نزدیک می‌شویم نزدیکی ما به تو هست که سبب ارجمندی ما می‌شود و این ارجمندی سبب می‌شود سمت گناهان و بدی‌ها نرویم و اینگونه آبروی ما نزد تو حفظ می‌شود.

امام سجاد(ع) در فراز نهم همین دعا می‌فرماید «اَللَّهُمَّ‌ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‌، وَ قِنَا مِنْكَ‌، وَ اِحْفَظْنَا بِكَ‌، وَ اِهْدِنَا إِلَيْكَ‌، وَ لاَ تُبَاعِدْنَا عَنْكَ إِنَّ مَنْ تَقِهِ‌ يَسْلَمْ‌ وَ مَنْ تَهْدِهِ يَعْلَمْ‌، وَ مَنْ تُقَرِّبْهُ إِلَيْكَ‌ يَغْنَمْ‌؛ خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و ما را از خشم خود نگاه دار و به عنایتت محافظت فرما و به سوی خود هدایت کن و از حضرتت دور مساز؛ همانا هر که را تو حفظ کنی سالم می‌ماند و هر که را تو هدایت فرمایی دانا می‌شود و هر که را تو به خود نزدیک کنی، به بهره‌مندی می‌رسد».

امام سجاد(ع) از خداوند می‌خواهند که ما را حفظ کند و در راه هدایت ببرد، سپس حضرت در عبارت‌های پایانی در عین دعا کلیدی می‌دهند که اگر می‌خواهید در این مسیر باشید لازمه‌اش داشت قلب سلام و درست استفاده کردن از نعمت فرصت‌های زمانی است که خداوند به ما عطا می‌کند. 

«اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‌، وَ اِجْعَلْ سَلاَمَةَ‌ قُلُوبِنَا فِي ذِكْرِ عَظَمَتِكَ‌، وَ فَرَاغَ‌ أَبْدَانِنَا فِي شُكْرِ نِعْمَتِكَ‌، وَ اِنْطِلاَقَ‌ أَلْسِنَتِنَا فِي وَصْفِ مِنَّتِك؛ خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و سلامت دل‌های ما را در توجّه به بزرگی‌ات و آسایش بدن‌هایمان را در شکر نعمتت و گشوده شدن زبانمان را در وصف عطایت، قرار ده».

به‌دست آوردن سلامت قلب در یاد کردن عظمت خداوند است چرا که بیماری‌های کبر، حسد، عجب، نفاق، جهل و مانند آن سبب فساد قلب می‌شود و یادآوری عظمت خداوند منجر به سلامت قلب خواهد شد. از سوی دیگر اوقات فراغتمان به گونه‌ای نباشد که به بطالت بگذرد بلکه باید در شکر نعمت خدا بگذرد؛ شکر نعمت یعنی هر آنچه را خدا در اختیار ما قرار داده‌ ما در همان مسیری که او خواسته‌ مصرف کنیم.

در نهایت این نتیجه حاصل خواهد شد که «اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‌ ، وَ اِجْعَلْنَا مِنْ دُعَاتِكَ‌ اَلدَّاعِينَ إِلَيْكَ‌، وَ هُدَاتِكَ‌ اَلدَّالِّينَ عَلَيْكَ‌، وَ مِنْ خَاصَّتِكَ‌ اَلْخَاصِّينَ‌ لَدَيْكَ‌، يَا أَرْحَمَ‌ اَلرَّاحِمِينَ؛‌ ان‌شاالله ما را از کسانی قرار بدهی که دیگران را به سوی تو دعوت و راهنمایی می‌کنند و راهنمایانی که به جانب تو، به دلالت بندگان برمی‌خیزند و از ویژه بندگانت که در پیشگاه حضرتت اختصاص به تو دارند».