توجه ویژه امام سجاد(ع) به جامعه در دعای هشتم صحیفه سجادیه

در ابتدای دعای هشتم صحیفه سجادیه آمده است: «اَللَّهُمَّ إِنيِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَيَجَانِ اَلْحِرْصِ‌، وَ سَوْرَةِ‌ اَلْغَضَبِ‌، وَ غَلَبَةِ‌ اَلْحَسَدِ، وَ ضَعْفِ‌ اَلصَّبْرِ، وَ قِلَّةِ‌ اَلْقَنَاعَةِ‌، وَ شَكَاسَةِ‌ اَلْخُلُقِ‌؛ خدایا! به تو پناه می‌آورم از توفان حرص و تندی و شدت خشم و چیرگی حسد و ناتوانی صبر و کمی قناعت و ناسازگاری اخلاق»؛ زینب مرادی، مدرس صحیفه سجادیه در یادداشتی که در چند شماره در اختیار ایکنای قزوین قرار داده است، به شرح دعای بیست‌وهشتم پرداخته است که پنجمین شماره آن تقدیم مخاطبان می‌شود.

در دعای هشتم امام سجاد(ع) بیش از 40 آسیب در عنوان اخلاق‌ ناپسند معرفی می‌کنند آنچه گفته می‌شود جامع آسیب‌های اجتماعی، فردی و خانوادگی است.

آسیب‌های مطرح شده از سوی امام سجاد(ع) در حوزه فردی و اجتماعی برای انسان آسیب‌زاست و ارتباط با خدا و جامعه را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد. این آسیب‌ها انسان را از مسیر راست خارج می‌کند برای همین امام سجاد(ع) از این آسیب‌ها به خداوند پناه می‌برند.

در دعای هشتم به رذائلی مانند «هَيَجَانِ اَلْحِرْصِ‌، وَ سَوْرَةِ‌ اَلْغَضَبِ‌، وَ غَلَبَةِ‌ اَلْحَسَدِ؛ توفان حرص و تندی و شدت خشم و چیرگی حسد» و «مُتَابَعَةِ‌ اَلْهَوَى، وَ مُخَالَفَةِ‌ اَلْهُدَى، وَ سِنَةِ‌ اَلْغَفْلَةِ‌؛ و پیروی از هوای نفس و ناسازگاری و تجاوز از هدایت و خواب غفلت» اشاره شده است.

امام سجاد(ع) در این دعا به ما آموزش می‌دهند که انسان حتی در درخواست از بین رفتن بدی‌ها هم نباید تنها توجهش به خودش باشد بلکه باید به بقیه نیز توجه داشته باشد برای همین حضرت در ابتدای دعا فرمودند: «اعوذ بک؛ من به تو پناه می‌برم» اما در وسط دعا می‌فرمایند: «نعوذ بک؛ ما به تو پناه می‌بریم» یعنی علاوه بر خودمان باید به جمع نیز توجه داشته باشیم.

حضرت سجاد(ع) توجه ویژه‌تری به جمع دارند، چراکه دعای هشتم را با دعا برای جمع تمام می‌کنند «اَللَّهُمَّ‌ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‌، وَ أَعِذْنِي مِنْ كُلِّ ذَلِكَ بِرَحْمَتِكَ‌ وَ جَمِيعَ‌ اَلْمُؤْمِنِينَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ‌، يَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِينَ‌؛ خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و مرا و تمام مؤمنان و مؤمنات را به رحمتت از همه این امور زشت پناه ده، ای مهربان‌ترین مهربانان.»

حضرت سجاد(ع) از ابتدای دعای هشتم به خدا پناه می‌برند چون آنقدر بدی زیاد است که حضرت با بیان «برحمتک» به رحمت خدا چنگ می‌زنند و فراز آخر دعا این‌گونه تفسیر می‌شود که امام می‌خواهند به خدا بگویند که «به حق آن رحمتی که بر خود قرار دادی تا نسبت بندگان جاری کنی، بدی‌ها را از ما بردار.»

در روایتی از پیامبر(ص) آمده است: «إنَّ لِلَّهِ تعالى مَلَکاً مُوَکَّلاً بِمَنْ یَقُولُ»؛ این روایت خیلی گویاتر است. خداوند فرشته‌‏ای را موکل، بر کسی کرده است که بگوید: «یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینٍ»، وقتی که شخصی سه مرتبه این نام را ببرد، «فَمَنْ قَالَهَا ثَلاَثاً»، فرشته به او می‏‌گوید: «قَالَ لَهُ المَلَکُ إنَّ أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ قَدْ أَقْبَلَ عَلَیْکَ؛ أرحمُ الراحمین به تو رو آورد»، «فَاسْأَلْ؛ پس از او بخواه». 

بر اساس «أَرْحَمَ الرَّاحِمِینٍ» بودن خداوند، همه بندگان شامل رحمت الهی هستند ولی حضرت رحمت خاصه خداوند را در دعا می‌خواهند.