نیازی بیان کرد:
حکایت دانش‌آموزان بسیجی؛ از کانون خانواده تا فرماندهی جنگ
گروه سیاسی: یحیی نیازی، مدیرگروه مطالعات اجتماعی مرکز تحقیقات جنگ، در بررسی عوامل شکل‌گیری شخصیت دانش‌آموزان در اوایل انقلاب و تاریخ دفاع مقدس به نقش خانواده تأکید می‌کند و پایبندی والدین به ارزش‌ها را در کنار معلمان مهمترین عامل در شکل‌گیری شخصیت امثال حسین فهمیده و بهنام محمدی می‌داند.
یحیی نیازی، مدیرگروه مطالعات اجتماعی مرکز تحقیقات جنگ، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از استان مرکزی، ضمن گرامیداشت هفته بسیج دانش‌آموزی گفت: واقعیت این است که نگاه تربیت اسلامی خانواده‌ها در سال‌های قبل از انقلاب کاملاً مشهود است، والدین به اصول اعتقادی پایبند بودند و این امر را در کانون خانواده به بهترین وجه ممکن اجرا کردند همین عامل باعث شد تا در دوران دفاع مقدس و سال‌های مبارزه برای داشتن حکومتی عدالت محور، جوانان و نوجوانانی مانند حسین فهمیده، بهنام محمدی و ... پا به عرصه کارزار بگذاردند و به عنوان یک الگوی تمام عیار اسلامی و انقلابی مطرح شوند.
وی با تأکید براینکه اگر امروز نیز شرایطی مانند دوران دفاع مقدس اتفاق بیافتد همان جو پُرشور را بین نوجوانان و جوانان شاهد خواهیم بود، اظهار کرد: اما باید به این واقعیت توجه کرد که حضور نوجوانان در میادین مهم و سرنوشت‌ساز مانند دفاع مقدس دارای ابعاد مختلفی مانند تربیت صحیح خانوادگی و دغدغه حفظ هویت اجتماعی و مذهبی مانند اهتمام به مباحث شرعی و احکام الهی است.
نیازی تصریح کرد: زمانیکه پیشینه خانوادگی شهدای نوجوان و جوان را مرور می‌کنیم بیش از همه، پایبندی به اصول اعتقادی، احترام به والدین و پیرو خط امام بودن به چشم می‌خورد اما تمام قضایا به همین جا ختم نمی‌شود، تربیت خانوادگی و الهام گرفتن از والدین یک سر ماجرا و قرار گرفتن در کلیت جامعه و حرکت به دنبال اهداف ارزشی، همدلی، صفا و صمیمیت و میدان دادن به هر کسی که توانایی بروز استعداد داشت از سوی دیگر باعث شد که نوجوانان در این کاروان قرار بگیرند و در مسیر جریان اجتماعی آن دوران حرکت کنند.
نویسنده «تاریخ شفاهی ارتباطات در جنگ»، بابیان اینکه شمار قابل توجهی از کاروان‌های اعزامی به میادین حق علیه باطل را نوجوانان و جوانان تشکیل دادند، اظهار کرد: نوجوانان در آن سن و سال کم شاید برای انجام امور روزمره نیاز به حمایت داشتند، اما وقتی در جبهه نبرد قرار می‌گیرند حضور در این فضا زمینه رشد، شکوفایی و بروز استعدادها را فراهم می‌کند و رفته رفته شاهد تربیت انسان‌های بزرگی در این عرصه هستیم، نوجوانان با سن کم وارد جبهه شدند و آرام آرام استعدادهای خود را بروز دادند تاجایی که به درجه فرماندهی نائل آمدند.
وی بااشاره به اینکه ما در دوران دفاع مقدس شاهد شجاعت نوجوانانی مانند حسین فهمیده‌ها، بهنام محمدی‌ها و ... بودیم اما تنها به عنوان نماد و الگو برخی از شهدا را معرفی می‌کنیم، اضافه کرد: دشمن همواره درصدد تخریب روحیه نوجوانان و جوانان بوده و هست در رسانه‌های مختلف اینطور بیان می‌کند که نوجوانان برای تخلیه روحیه هیجانی و ماجراجویی که اقتضای این سن و سال است قدم در میادین جنگ گذاشتند اما واقعیت چیز دیگری بود، گاهی ازاین عرفای کوچک رفتارهای زیبای عارفانه و نجواهای عاشقانه بین خالق و مخلوق شکل می‌گرفت که توصیف ناشدنی است.
نیازی ادامه داد: علی رغم تفکر دشمن که حضور نوجوانان را ناشی از شور جوانی می‌دانست، نوجوانان با علم و آگاهی در این مسیر حرکت کردند و این راه را تا شهادت، جانبازی یا اسارت ادامه دادند، رفتارهای عالمانه از نوجوانان اسیر در شکنجه گاه‌های بعث عراق مانند عدم حضور در مقابل نماینده صلیب سرخ که حجاب اسلامی نداشت نشان از روح بلند و آگاهی آنها و تربیت‌های صحیح اسلامی دارد، تمام این موارد به مأنوس بودن با قرآن و اهل‌بیت(ع) بر‌می‌گردد.
این مقام مسئول در بخش دیگر از سخنان خود به تشریح مؤلفه بسیج که امام امت از آن به عنوان شجره طیبه یاد می‌کند پرداخت و تصریح کرد: بسیج، درخت تناوری است که توانست ثمره طیب و طاهر خود را نه تنها در کشور بلکه در دیگر کشورها بسط دهد نوجوانان بسیجی دیروز با پیروزی انقلاب در مساجد و کانون‌های بسیج جذب شدند و رفته رفته سلاح در دست گرفتند، شرایط خانوادگی و روح بلند این بزرگ مردان کوچک باعث شد تا با قدرت در جبهه‌ها حضور داشته باشند و از تمام توانمندی خود برای حفظ اسلام و انقلاب استفاده کنند.
نویسنده کتاب «بچه‌های کرکوک» از سیستم آموزشی به عنوان یک مرکز مهم و تعیین کننده در شکل‌گیری شخصیت و تربیت کودکان و نوجوانان یاد کرد و افزود: بدون شک از نقش منحصربفرد آموزش و پرورش و معلمان در هیچ دوره‌ای نباید غافل ماند، بار اصلی آموزش به دوش معلمانی است که به عنوان اهرم اصلی در این حوزه معرفی می‌شوند و همین عامل باعث شده تا جایگاه آنها مورد توجه قرار گیرد.
نیازی در ادامه با بیان اینکه معلمان با حضور در جبهه‌ها، خود الگوهای عینی برای دانش‌آموزان نوجوان بودند، تصریح کرد: در سال‌های دفاع مقدس دانش‌آموزان در هر مکانی که پا می‌گذاشتند الگویی برای تربیت درست داشتند، در خانواده والدین، در مدرسه معلم، در مساجد جامعه روحانیت و محلات بزرگان محله؛ ازاین رو همه عوامل دست به دست هم داد تا دانش‌آموزان رشد و بالندگی بسیار شگرفی در جبهه‌ها از خود بروز دهند.
وی ابراز کرد: معلمان در دوران دفاع مقدس از مقبولیت خاصی برخوردار بودند و اعتبار آنها تنها به عنوان یک معلم که وظیفه تدریس را برعهده دارد نبود، معلمان در آن دوران هم در سنگر علم و دانش و هم در سنگر دفاع از کشور فعالیت داشتند و همین عامل بر اعتبار و حرمت معلمین افزود، بسیاری از رزمندگانی که در اداره جنگ سهیم بودند افرادی بودند که به عنوان معلم یا دست‌اندکار سیستم آمورش و پرورش در جبهه‌ها حضور داشتند؛ بنابراین دانش‌آموزان معلمان خود را به عنوان یک اهرم و شخصیت ممتاز معتبر و مورد احترام پذیرفته بودند و سعی می‌کردند گفته‌ها و رفتار آنها را در عمل به منصه ظهور برسانند.
نیازی در بخشی از صحبت‌های خود به قیاس بین نوجوانان دیروز و امروز پرداخت و تصریح کرد: شاید به نظر می‌رسد قیاس این دو دوره مستلزم بازنگری کلی باشد، نیاز، علاقه و ذائقه امروز یک نوجوان با نوجوان دوران دفاع مقدس تفاوت شکلی پیدا کرده است اگرچه به لحاظ محتوایی می‌توانیم بگوییم روی مصادیق ارزشی و دینی پایبند هستند اما واقعیت امر این است که به لحاظ شکلی خواسته‌ها و عواطف مقداری تغییر کرده است.
نویسنده کتاب«جاده استراتژیک» ادامه داد: اگر بخواهیم همان مسیر را برای تربیت فهمیده‌ها طی کنیم باید در شیوه برخورد با نوجوانان بازنگری کنیم، برای برخورد با نوجوانان نباید از نقش بسیار مهم و تأثیرگذار رسانه غافل ماند، امروز رسانه در کنار خانواده و آموزش و پرورش نقش مهمی در اثرپذیری نوجوانان ایفا می‌کند، سال‌های بسیار قبل سیستم اطلاع رسانی عمومی محدود به دو شبکه سیما بود و امروز این محدودیت به گستردگی شبکه‌های مختلف سیما، استفاده از ماهواره، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است.
نیازی افزود: شرایط رسانه‌ای امروز با دوران ابتدایی انقلاب بسیار متفاوت است، آن سال‌ها همه تلفن نداشتند، اما امروز این ارتباطات در حد بسیار گسترده‌ای نظیر سایت‌های خبری، روزنامه‌ها و ... وجود دارد، جوانان و نوجوانان ما با انبوهی از اطلاعات که از اقصی نقاط جهان به آنها می‌رسد روبه رو هستند و تشخیص هنجارها با ناهنجاری‌ها مشکل شده است.
مدیرگروه مطالعات اجتماعی مرکز تحقیقات جنگ در پایان تصریح کرد: اگر بخواهیم نگاه به گذشته داشته باشیم و از گذشته برای آینده استفاده کنیم ضرورت برخورد و نوع رفتار با نوجوانان در خانواده، آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها مهم ارزیابی می‌شود، باید به گونه‌ای این عناصر مهم را با رسانه‌های جمعی اسلامی و انقلابی همسو کنیم و از سوی دیگر هم نیازمندی‌ها، علائق و ذائقه نوجوانان را نیز مورد توجه قرار دهیم، باید گذشته درخشان را دسته‌بندی کرد و با زبان امروزی در اختیار نوجوانان و جوانان قرار داد.
وی با تأکید براینکه اگر امروز نیز شرایطی مانند دوران دفاع مقدس اتفاق بیافتد همان جو پُرشور را بین نوجوانان و جوانان شاهد خواهیم بود، اظهار کرد: اما باید به این واقعیت توجه کرد که حضور نوجوانان در میادین مهم و سرنوشت‌ساز مانند دفاع مقدس دارای ابعاد مختلفی مانند تربیت صحیح خانوادگی و دغدغه حفظ هویت اجتماعی و مذهبی مانند اهتمام به مباحث شرعی و احکام الهی است.
نیازی تصریح کرد: زمانیکه پیشینه خانوادگی شهدای نوجوان و جوان را مرور می‌کنیم بیش از همه، پایبندی به اصول اعتقادی، احترام به والدین و پیرو خط امام بودن به چشم می‌خورد اما تمام قضایا به همین جا ختم نمی‌شود، تربیت خانوادگی و الهام گرفتن از والدین یک سر ماجرا و قرار گرفتن در کلیت جامعه و حرکت به دنبال اهداف ارزشی، همدلی، صفا و صمیمیت و میدان دادن به هر کسی که توانایی بروز استعداد داشت از سوی دیگر باعث شد که نوجوانان در این کاروان قرار بگیرند و در مسیر جریان اجتماعی آن دوران حرکت کنند.
نویسنده «تاریخ شفاهی ارتباطات در جنگ»، بابیان اینکه شمار قابل توجهی از کاروان‌های اعزامی به میادین حق علیه باطل را نوجوانان و جوانان تشکیل دادند، اظهار کرد: نوجوانان در آن سن و سال کم شاید برای انجام امور روزمره نیاز به حمایت داشتند، اما وقتی در جبهه نبرد قرار می‌گیرند حضور در این فضا زمینه رشد، شکوفایی و بروز استعدادها را فراهم می‌کند و رفته رفته شاهد تربیت انسان‌های بزرگی در این عرصه هستیم، نوجوانان با سن کم وارد جبهه شدند و آرام آرام استعدادهای خود را بروز دادند تاجایی که به درجه فرماندهی نائل آمدند.
وی بااشاره به اینکه ما در دوران دفاع مقدس شاهد شجاعت نوجوانانی مانند حسین فهمیده‌ها، بهنام محمدی‌ها و ... بودیم اما تنها به عنوان نماد و الگو برخی از شهدا را معرفی می‌کنیم، اضافه کرد: دشمن همواره درصدد تخریب روحیه نوجوانان و جوانان بوده و هست در رسانه‌های مختلف اینطور بیان می‌کند که نوجوانان برای تخلیه روحیه هیجانی و ماجراجویی که اقتضای این سن و سال است قدم در میادین جنگ گذاشتند اما واقعیت چیز دیگری بود، گاهی ازاین عرفای کوچک رفتارهای زیبای عارفانه و نجواهای عاشقانه بین خالق و مخلوق شکل می‌گرفت که توصیف ناشدنی است.
نیازی ادامه داد: علی رغم تفکر دشمن که حضور نوجوانان را ناشی از شور جوانی می‌دانست، نوجوانان با علم و آگاهی در این مسیر حرکت کردند و این راه را تا شهادت، جانبازی یا اسارت ادامه دادند، رفتارهای عالمانه از نوجوانان اسیر در شکنجه گاه‌های بعث عراق مانند عدم حضور در مقابل نماینده صلیب سرخ که حجاب اسلامی نداشت نشان از روح بلند و آگاهی آنها و تربیت‌های صحیح اسلامی دارد، تمام این موارد به مأنوس بودن با قرآن و اهل‌بیت(ع) بر‌می‌گردد.
این مقام مسئول در بخش دیگر از سخنان خود به تشریح مؤلفه بسیج که امام امت از آن به عنوان شجره طیبه یاد می‌کند پرداخت و تصریح کرد: بسیج، درخت تناوری است که توانست ثمره طیب و طاهر خود را نه تنها در کشور بلکه در دیگر کشورها بسط دهد نوجوانان بسیجی دیروز با پیروزی انقلاب در مساجد و کانون‌های بسیج جذب شدند و رفته رفته سلاح در دست گرفتند، شرایط خانوادگی و روح بلند این بزرگ مردان کوچک باعث شد تا با قدرت در جبهه‌ها حضور داشته باشند و از تمام توانمندی خود برای حفظ اسلام و انقلاب استفاده کنند.
نویسنده کتاب «بچه‌های کرکوک» از سیستم آموزشی به عنوان یک مرکز مهم و تعیین کننده در شکل‌گیری شخصیت و تربیت کودکان و نوجوانان یاد کرد و افزود: بدون شک از نقش منحصربفرد آموزش و پرورش و معلمان در هیچ دوره‌ای نباید غافل ماند، بار اصلی آموزش به دوش معلمانی است که به عنوان اهرم اصلی در این حوزه معرفی می‌شوند و همین عامل باعث شده تا جایگاه آنها مورد توجه قرار گیرد.
نیازی در ادامه با بیان اینکه معلمان با حضور در جبهه‌ها، خود الگوهای عینی برای دانش‌آموزان نوجوان بودند، تصریح کرد: در سال‌های دفاع مقدس دانش‌آموزان در هر مکانی که پا می‌گذاشتند الگویی برای تربیت درست داشتند، در خانواده والدین، در مدرسه معلم، در مساجد جامعه روحانیت و محلات بزرگان محله؛ ازاین رو همه عوامل دست به دست هم داد تا دانش‌آموزان رشد و بالندگی بسیار شگرفی در جبهه‌ها از خود بروز دهند.
وی ابراز کرد: معلمان در دوران دفاع مقدس از مقبولیت خاصی برخوردار بودند و اعتبار آنها تنها به عنوان یک معلم که وظیفه تدریس را برعهده دارد نبود، معلمان در آن دوران هم در سنگر علم و دانش و هم در سنگر دفاع از کشور فعالیت داشتند و همین عامل بر اعتبار و حرمت معلمین افزود، بسیاری از رزمندگانی که در اداره جنگ سهیم بودند افرادی بودند که به عنوان معلم یا دست‌اندکار سیستم آمورش و پرورش در جبهه‌ها حضور داشتند؛ بنابراین دانش‌آموزان معلمان خود را به عنوان یک اهرم و شخصیت ممتاز معتبر و مورد احترام پذیرفته بودند و سعی می‌کردند گفته‌ها و رفتار آنها را در عمل به منصه ظهور برسانند.
نیازی در بخشی از صحبت‌های خود به قیاس بین نوجوانان دیروز و امروز پرداخت و تصریح کرد: شاید به نظر می‌رسد قیاس این دو دوره مستلزم بازنگری کلی باشد، نیاز، علاقه و ذائقه امروز یک نوجوان با نوجوان دوران دفاع مقدس تفاوت شکلی پیدا کرده است اگرچه به لحاظ محتوایی می‌توانیم بگوییم روی مصادیق ارزشی و دینی پایبند هستند اما واقعیت امر این است که به لحاظ شکلی خواسته‌ها و عواطف مقداری تغییر کرده است.
نویسنده کتاب«جاده استراتژیک» ادامه داد: اگر بخواهیم همان مسیر را برای تربیت فهمیده‌ها طی کنیم باید در شیوه برخورد با نوجوانان بازنگری کنیم، برای برخورد با نوجوانان نباید از نقش بسیار مهم و تأثیرگذار رسانه غافل ماند، امروز رسانه در کنار خانواده و آموزش و پرورش نقش مهمی در اثرپذیری نوجوانان ایفا می‌کند، سال‌های بسیار قبل سیستم اطلاع رسانی عمومی محدود به دو شبکه سیما بود و امروز این محدودیت به گستردگی شبکه‌های مختلف سیما، استفاده از ماهواره، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است.
نیازی افزود: شرایط رسانه‌ای امروز با دوران ابتدایی انقلاب بسیار متفاوت است، آن سال‌ها همه تلفن نداشتند، اما امروز این ارتباطات در حد بسیار گسترده‌ای نظیر سایت‌های خبری، روزنامه‌ها و ... وجود دارد، جوانان و نوجوانان ما با انبوهی از اطلاعات که از اقصی نقاط جهان به آنها می‌رسد روبه رو هستند و تشخیص هنجارها با ناهنجاری‌ها مشکل شده است.
مدیرگروه مطالعات اجتماعی مرکز تحقیقات جنگ در پایان تصریح کرد: اگر بخواهیم نگاه به گذشته داشته باشیم و از گذشته برای آینده استفاده کنیم ضرورت برخورد و نوع رفتار با نوجوانان در خانواده، آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها مهم ارزیابی می‌شود، باید به گونه‌ای این عناصر مهم را با رسانه‌های جمعی اسلامی و انقلابی همسو کنیم و از سوی دیگر هم نیازمندی‌ها، علائق و ذائقه نوجوانان را نیز مورد توجه قرار دهیم، باید گذشته درخشان را دسته‌بندی کرد و با زبان امروزی در اختیار نوجوانان و جوانان قرار داد.
