جدیدترین شماره «آینه معرفت» روانه بازار نشر شد

به گزارش ایکنا؛ پنجاه و هشتمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «آینه معرفت» به صاحب‌امتیازی دانشگاه شهید بهشتی و مدیرمسئولی محمدمهدی باباپورگل افشانی منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «ملاصدرا، جنسیت، زنانگی، مردانگی، نفس انسانی»، «استنباط مدل‌های گوناگون یقین با نظر به امکانات درونی حکمت متعالیه»، «بررسی تطبیقی اندیشه‌های کلامی ابن تیمیه با شیعیان اثنی عشری با تکیه بر روایات ام سلمه‌(س) از رسول خدا‌(ص)»، «چالش‌های درونی سلفیه در تنقیح مبانی کلامی و عقیدتی با محوریت پدیده تکفیر و جوانب آن»، «بررسی رویکرد کلامی شیعی به جایگاه مصلحت در استنباط احکام شرعی»، «جایگاه قوه قدسیه در ایفای نقش مختصات نبی»، «طمأنینه محض: بررسی امکان وجود حالات نفسانی غیر التفاتی».

در چکیده مقاله «ملاصدرا، جنسیت، زنانگی، مردانگی، نفس انسانی» می‌خوانیم: «هدف این مقاله بررسی مسئله جنسیت بر اساس هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی ملاصدرا است. با اینکه ملاصدرا به طور مستقیم به مسئله جنسیت نپرداخته است، ولی با بررسی برخی مؤلفه‌های هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی او می‌توان بر برخی از لایه‌های پنهان اندیشه این حکیم در این زمینه پرتو افکند. انسان همانند دیگر موجودات سیر جوهری دارد و از نازل‌ترین مرتبه تا به فعلیت تام قوا ادامه پیدا می‌کند. در این تبدیل و تبدل جوهری زنانگی و مردانگی متصور نیست. بر مبنای انسان‌شناختی، جنسیت در هویت و حقیقت انسان سهمی نداشته و این ویژگی‌ها و تمایزات اموری عارضی است. در بخش معرفت‌شناختی به عقیده ملاصدرا انسان‌ها از نظر برخورداری از معرفت در یک مرتبه نیستند، بلکه هرکسی از درجه‌ای از شناخت برخوردار است، اما تفاوت درجات معرفت را به تفاوت در مرتبه وجودی اشخاص بر می‌گرداند، نه جنسیت آنها. در واقع زنانگی و مردانگی از ویژگی‌های نفس نباتی و بدن است، همان‌گونه که نباتات و حیوانات نیز چنین اوصافی دارند.»

مدل‌های گوناگون یقین با نظر به امکانات درونی حکمت متعالیه

در طلیعه مقاله «استنباط مدل‌های گوناگون یقین با نظر به امکانات درونی حکمت متعالیه» اثر عبدالله صلواتی چنین آمده است: «در معرفت‌شناسی معاصر مدل‌های گوناگونی از یقین مطرح شد: همانند یقین روان‌شناختی، یقین معرفت‌شناختی، یقین اخلاقی، و یقین عینی و ذهنی. در این جستار سعی می‌شود بر پایه مدل‌های یقین در معرفت‌شناسی معاصر و امکانات درونی فلسفه ملاصدرا، مدل‌هایی از یقین در حکمت متعالیه استنباط و عرضه شود. بنابراین، پرسش پایه این جستار به این قرار است: چه مدل‌هایی از یقین در فلسفه ملاصدرا استنباط‌پذیر است؟ دستاوردهای این پژوهش عبارتند از: یکم. برحسب تطورات فکری ملاصدرا، هفت مدل از یقین در فلسفه ملاصدرا استنباط پذیر است که عبارتند از: یقین معرفت‌شناختی، یقین فلسفی یک، یقین فلسفی دو، یقین شهودی تام، یقین اخلاقی و روان‌شناختی، یقین عینی و ذهنی، یقین پیشاتاملی؛ دوم. می‌توان ملاصدرا را در فقره یقین به اعتباری برون‌گرا و به لحاظی درون‌گرا دانست؛ سوم. یقین پیشاتاملی به مثابه بنیان همه مدل‌های یقین در فلسفه ملاصدراست. یعنی بدون یقین پیشاتأملی هیچ یقینی شکل نمی‌گیرد. این پژوهش مسبوق به سابقه نیست».

رویکرد کلامی شیعی به جایگاه مصلحت در استنباط احکام

در طلیعه مقاله «بررسی رویکرد کلامی شیعی به جایگاه مصلحت در استنباط احکام شرعی» آمده است: «اصل مصلحت یکی از اصول اساسی در استنباط احکام شرعی در فقه شیعه است. مرجعیت مصلحت به عنوان منبع استنباط احکام شرعی ریشه در مبانی کلامی این اصل و قاعده دارد. در این مقاله به بررسی جایگاه مصلحت در اجتهاد و استنباط احکام شرعی با رویکرد کلامی شیعه پرداخته شده است. پژوهش حاضر پژوهشی توصیفی– تطبیقی است که به شیوه کتابخانه‌ای بر اساس تحلیل اسناد منابع کلامی و فقهی شیعه در زمینه اصل مصلحت انجام شده است. مبانی کلامی مصلحت در نظام تشریع از دیدگاه شیعه شامل عناصری همچون، کمال و سعادت، علم الهی، عدل الهی، حکمت الهی، حسن و قبح عقلی است. عنصر مصلحت صرفا در نظام تشریع خدای متعال و در فرایند تشریع قوانین آسمانی مطمح نظر نیست، فرایند حاکمیت حاکم اسلامی در عصر حضور و غیبت نیز، در دایره این بحث بوده، دقیقا به همین جهت اهمیت آن، دوچندان می‌گردد. در بررسی رویکرد کلامی شیعی به مصلحت این‌گونه نتیجه‌گیری می‌شود که تبعیت احکام از مصالح و مفاسد نفس‌الامری، از نتایج گزاره کلامی معروف در کلام شیعه است که می‌گوید: افعال خداوند متعال هدفمند است و فعل گزافی (بدون غرض و هدف) برای او محال است.»

جایگاه قوه قدسیه در ایفای نقش مختصات نبی

در آغاز مقاله «جایگاه قوه قدسیه در ایفای نقش مختصات نبی» می‌خوانیم: «مختصات نبی به آن دسته از ویژگی‌های نبی اطلاق می‌شود که او را از دیگر انسان‌ها جدا می‌کند و آنها را می‌توان در دریافت وحی، عصمت و معجزه خلاصه کرد. در این نوشتار درصدد تبیین مبدأ انسان‌شناسی این مختصات نبی به روش کتابخانه‌ای و تحلیلی مبتنی بر نگرش فلسفی هستیم. ابن سینا و ملاصدرا بر وجود قوه قدسیه نبی تاکید دارند، لذا به منظور انجام پژوهش، ابتدا ویژگی قوه قدسیه و رابطه آن با قوه حدس و عقل فعال –که در نگرش فلاسفه نقش ویژه‌ای در مختصات دارد- توضیح داده خواهد شد. در ادامه به نقش این قوه در دریافت وحی پرداخته خواهد شد و به کمک جایگاه این قوه نظریه رویای رسولانه بررسی و نقد خواهد شد. در قسمت بعد، نقش این قوه در خاصه دیگر نبی یعنی عصمت تبیین خواهد شد. در پایان رابطه این قوه با معجزه بررسی خواهد شد. از این منظر می‌توان افقی جدید بر تفاوت سحر و معجزه گشود.»

انتهای پیام