به گزارش ایکنا؛ تا چند سال گذشته تلقی بسیاری، از مأموریتهای سازمان بهزیستی در حمایت مادی از جامعه هدف این سازمان خلاصه میشد، در سالهای اخیر اما با پررنگ شدن مباحث فرهنگی در این سازمان، تلقی سابق تغییر کرده و بسیاری با حمایتهای معنوی بهزیستی، که عمدتاً در قالب برنامههای فرهنگی تحقق مییابد، نیز آشنا شدند.
برگزاری مسابقات بینالمللی قرآن، اجرای طرحهای قرآنی ویژه دانشجویان تحت حمایت بهزیستی و بسیاری طرحها و تفاهمنامههای قرآنی دیگر باعث شده تا طی این سالها فعالیتهای فرهنگی سازمان بهزیستی، رنگ و بویی قرآنیتر از گذشته بگیرد. برای آشنایی بیشتر با این فعالیتها، افقهای پیش رو و نیز چالشهایی که سازمان بهزیستی در مباحث فرهنگی با آن مواجه بوده است، گفتوگویی با حجتالاسلام والمسلمین سیدمهدی سیدمحمدی، مسئول فرهنگی سازمان بهزیستی، صورت گرفته که مشروح آن در ادامه آمده است.
ایکنا ـ شاید بسیاری از فعالیتهای فرهنگی سازمان بهزیستی اطلاعی نداشته باشند. بفرمایید که حیطه فعالیتهای این سازمان در بحث فرهنگی شامل چه مواردی است؟ اگر بخواهید چارچوبی را ترسیم کنید که این فعالیتها در قالب آن قرار گیرد، این چارچوب چه فعالیتهایی را شامل میشود؟
با توجه به تنوع و گستردگی بالایی که جامعه هدف سازمان بهزیستی دارد، میزان افراد نیازمند خدمات این سازمان بالغ بر چهار میلیون نفر از اطفال تا سالمندان هستند که به صورت مستقیم و غیر مستقیم این خدمات را دریافت میکنند. این نهاد دولتی که متولی امور قرار گرفته است، تکالیفی دارد که باید در جهات مختلف از جمله معیشت جامعه هدف خود اقدام و در جهت توانمندسازی این عزیزان حرکت کند.بنا بر یک اصل اساسی، بحث فرهنگی و خدمات فرهنگی به عنوان یکی از مصادیق بسیار مهم توانمندسازی میتواند به حساب بیاید. یعنی اگر بتوانیم از نظر فرهنگی افراد تحت پوشش را ارتقا دهیم و از نظر بینش، فکر، بصیرت، نگاه به مباحث و مسائل اخلاقی و ... رشد کنند، یقیناً میتواند مصادیق بارزی از توانمندسازی به معنی واقعی همراه داشته باشد.
حوزه فرهنگی بسیار وسیع است، لذا در هر بخش که توانستهایم ورود پیدا کردهایم. کاری که ما انجام میدهیم در چارچوب مباحث کار فرهنگی که به آن ملتزم هستیم یک سری عناوین کلی است. در بحث نماز چندین سال است که کارهای بسیار جدیای را انجام میدهیم، در بحث قرآن خدمات خوبی را در این سالها انجام دادهایم، در مباحث هنری، بحث کتاب و کتابخوانی، داستاننویسی، زیارت و مواردی از این دست نیز برنامههای خوبی طی این سالها اجرا شده و در دستور اجرا قرار دارد.
ایکنا ـ استقبال جامعه هدف بیشتر از کدام بخش از فعالیتهای فرهنگی سازمان بیشتر بوده است، اصلاً مطالعهای در این زمینه صورت گرفته است که متوجه شوید فلان برنامه فرهنگی بسیار بیشتر از برنامههای دیگر مورد توجه قرار گرفته است؟
به آن معنایی که مد نظر شماست نیازسنجی صورت نگرفته و دلایلی هم داشته است، اما براساس تجربیات و بازخوردهایی که از استانها و همکاران داشتهایم، مددجویان سازمان در حوزهای مختلف این آمادگی را دارند تا اگر خدمت خوبی ارائه شود از آن استقبال کنند.
در این بین بحث قرآن یکی از مصادیقی بود که بسیار مورد استقبال قرار گرفت. این بخش در همه حوزههایی که کار میکنیم اعم از قرائت، حفظ و تربیت مربی و مسابقات مورد استقبال قرار گرفته است. در مباحث و برنامههای مربوط به حوزه زیارت نیز شاهد این استقبال بودهایم. اردوهای جهادی هر وقت اجرا شده بیش از ظرفیت استقبال شده است.
ایکنا ـ همان طور که اشاره داشتید بحث فرهنگی حیطه بسیار وسیعی را شامل میشود، در این بین به اعتقاد بسیاری مهمترین فعالیت فرهنگی که پایه سایر فعالیتها نیز میتواند باشد، فعالیتهای قرآنی است، سؤالی که وجود دارد این است که چه میزان از فعالیتهای فرهنگی سازمان بهزیستی مختص به بحث قرآن است؟ درصد خاصی برای این موضوع در اهداف و چشماندازها مشخص شده است یا خیر؟
سازمان بهزیستی بسته به توان خود سعی کرده در سالهای اخیر قدمهای خوبی در ارتباط با بحث قرآن و نشر آن بردارد. کارهای ابتکاری جدیدی که سابقه آن در سازمان بسیار کم بوده یا اصلاً نداشتهایم، اجرا شده است. برای مثال بحث برگزاری مسابقات بینالمللی قرآن نابینایان کشورهای اسلامی یکی از این موارد است. این مسابقات با همکاری سازمان محترم اوقاف طی چهار سال گذشته برگزار شده است. چهارمین دوره این مسابقات امسال تمام شد و استقبال خیلی خوبی از آن به عمل آمد و اثرات خوبی را در جامعه هدف ما داشته است. برگزاری این مسابقات به همت جمهوری اسلامی ایران باعث شده تا به عنوان ابتکاری از سوی ایران مطرح شود و در بین کشورهای اسلامی به نام ایران ثبت شود. رقبای ایران در این حوزه بسیار تمایل دارند این کار را به نام خودشان ثبت کنند که خوشبختانه پیش از این و چهار سال پیش به نام ایران ثبت شد. علاوه بر مسابقات قرآن، در بحث تربیت مربی قرآن نیز کارهای خوبی انجام دادهایم، تجربه اجرای این فعالیتها نشان میدهد اگر ما به میدان بیاییم آن طرف متقاضی زیاد است.
میدانید که سازمان بهزیستی حدود 32 هزار نفر در مقاطع تحصیلی مختلف دانشجوی تحت پوشش دارد که همه کارهای این دانشجویان از پرداخت شهریه تا طراحی برنامههای مختلف توسط معاونت فرهنگی انجام میشود. در سال بیش از 55 میلیارد تومان شهریه دانشجویان تحت پوشش بهزیستی را پرداخت میکنیم. مخاطبان محترم ایکنا استحضار داشته باشند که در حال حاضر منهای مقطع دکترا صفر تا صد شهریه تمام دانشجویانی که در مقاطع مختلف در دانشگاههای آزاد و غیرانتفاعی و... مشغول به تحصیل هستند و تعداد آنها به حدود 16 هزار نفر میرسد، پرداخت میکنیم، یعنی این عزیزان دغدغه پرداخت شهریه ندارند. در مقطع دکترا سقف پرداخت شهریه ما چهار میلیون تومان به اضافه 20 درصد تخفیف از دانشگاه است.
ما برای این دانشجویان طرحهای قرآنی مختلفی را در نظر گرفتهایم که یکی از آنها طرح تربیت مربی قرآن کریم و دیگری طرح «مشکوة» است. در سال 97 این طرح قرآنی با محوریت دانشجویان سازمان بهزیستی شروع شد. این کار با همکاری یکی از سازمانهای قرآنی انجام میشود. برای اجرای این طرح به صورت پیامکی فراخوان داده شد و حدود 700 نفر اعلام آمادگی کردند که خودشان نیمی از راه را رفته بودند. از بین آنها بیش از 200 نفر انتخاب و در طول چندین ماه آموزشهای لازم را دیدند تا در حوزه مربی قرآن کریم به توانمندی کامل برسند. در ادامه نیز به همه استانها اعلام کردیم که این عزیزان برای دورههای آموزشی جامعه هدف سازمان، مورد استفاده قرار بگیرند.
ایکنا ـ اینکه تصمیم بر این است که چنین افرادی بلافاصله بعد از پایان دورهها مورد استفاده قرار بگیرند حرکت بسیار ارزشمندی است که جای تقدیر دارد، از اینکه چه تعداد از این افراد مورد استفاده قرار گرفتهاند برآوردی دارید؟
متفاوت است؛ بعضی از استانها استفاده کردند، بعضیها استانهای دیگر کمتر؛ ما این را اعلام و ابلاغ کردهایم و پیگیری هم میکنیم؛ چرا که مایل هستیم این کار صورت بگیرد. البته باید امکانات استانها را نیز مورد توجه قرار داد، برخی استانها منابع و امکانات محدودی دارند و به همین دلایل گاهی کم کاری میکنند یا به هر دلیلی نمیتوانند انجام دهند.
ایکنا ـ کار آموزش این دانشجویان شامل دورههای پیشرفتهتر هم شده است یا این قبیل طرحها در مرحله مقدماتی به پایان میرسد؟ یعنی دورههای تخصصی و پیشرفته را در دستور کار دارید؟
بله، دورههای تکمیلی برای برخی از حاضران در دورههای مقدماتی تعریف کردهایم، به عنوان مثال افرادی که در طرح تربیت دانشجو مربی قرآن کریم شرکت کردند، پس از این دوره وارد مرحله دانشجومتدبر قرآن شدند. خوشبختانه این افراد در مباحث قرآنی مسلط و کامل میشوند و به عنوان سرمایههای سازمان بهزیستی و جامعه اسلامی مورد استفاده قرار میگیرند.
ایکنا ـ سؤال قبلی خودم را واضحتر بپرسم. تمام برنامههای قرآنی سازمان بهزیستی که به نمونههایی از آن اشاره داشتید، مجموعاً چند درصد برنامههای فرهنگی سازمان بهزیستی را شامل میشود؟
با توجه به شناور بودن فعالیتها در زمانهای مختلف، شاید نتوان عدد و رقم خاصی را بیان کرد. گاهی ممکن است در یک سال چند طرح ملی داشته باشیم، درصد بالا میرود و گاهی هم ممکن است، تعداد کمتر باشد و درصد پایین بیاید، اما حداقل 40 درصد فعالیتهای حوزه فرهنگی مباحث قرآنی است.
ایکنا ـ به بحث مسابقات بینالمللی قرآن نابینایان جهان اسلام بپردازیم. این مسابقات طی چهار دوره گذشته و حتی پیش از کلید خوردن مسابقات در دوره اول همواره مورد نقد عدهای قرار گرفته است؛ نقدی که به نظر میرسد، لزوم برگزاری چنین رقابتی را زیر سؤال برده باشد، شما تاکنون پاسخی به این نقدها داشتهاید یا خیر و چه دفاعیهای از مسابقات داشتهاید که با وجود این نقدها چهار دوره خود را پشت سر گذاشته است؟
برگزاری این مسابقات از ابتدا پیشنهادی بود که سازمان بهزیستی کشور مطرح و اجرای آن را از طریق سازمان محترم اوقاف و امور خیریه و ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن کشور پیگیری کرد و خوشبختانه آنها نیز استقبال کردند. به نظر میرسد برگزاری این مسابقات روند خوبی است، این ایده، ابتکاری بود که بعد از اجرایی شدن آن دستگاههای دیگر به تکاپو برای برگزاری مسابقات قرآن در سطح بینالمللی افتادند. لذا اعتقاد دارم این مسابقات اثربخشی خود را طی این چهار دوره داشته است. برای این مسابقات هزینه زیادی پرداخت نمیکنیم، یعنی با وجود اینکه رقابتی با مقیاس بینالمللی با حضور نمایندگان بیش از 20 کشور برگزار میشود، اما هزینه زیادی برای آن متحمل نمیشویم. برای برگزاری این مسابقات فقط هزینه اسکان، جوایز و ایاب و ذهاب را برعهده گرفتهایم، بقیه آن را سازمان اوقاف عهدهدار است.
همیشه دفاع ما از این مسابقات اینگونه بوده است که جامعه نابینایان به عنوان بخشی از جامعه هدف سازمان بهزیستی باید مورد توجه قرار بگیرد. از سوی دیگر همیشه برگزاری مسابقات بینالمللی قرآن مورد مطالبه جامعه هدف سازمان بهزیستی که تاکنون سی و سه دوره مسابقات سراسری قرآن را برای آنها برگزار کردهایم، بوده است. بر اساس هم تقاضاها و نیازی که احساس میشد، طرح برگزاری مسابقات بینالمللی قرآن نابینایان ارائه شد.
من اعتقاد دارم نه تنها نباید مخالفتی با برگزاری این مسابقات صورت گیرد، بلکه دستگاههای دیگر باید مطالبهگر فعالیتهایی از این دست از سوی سازمان بهزیستی باشند. ما مایل هستیم که این کار انجام شود، مخالفان گاهی مشکلاتی را مطرح میکنند که به عنوان مثال سطح فنی مسابقات پایین است یا موارد دیگر که به صورت منطقی و با آمار، پاسخ این نقدها داده شده است. به صورت مستند اعلام کردهایم که نمرات داوریها و رشد نمرات در هر دوره نسبت به دوره قبل نشان داده سطح مسابقات همواره رو به پیشرفت بوده است.
من اعتقاد دارم برگزاری این مسابقات باعث رونق کار مسابقات بینالمللی خواهد شد و تاثیر مثبتی دارد، برگزاری این مسابقات نه تنها برای نابینایان بلکه برای افراد سالم نیز ایجاد انگیزه میکند. اعتقاد دارم اگر چنانچه این حرکت در سازمان بهزیستی به هر دلیلی متوقف شود، احیای مجدد آن سخت است.
ایکنا ـ یعنی این نگرانی وجود دارد که اگر برگزاری این مسابقات در یک دوره متوقف و دوسالانه شود، برای همیشه تعطیل شود؟
معتقدم در چنین صورتی کار سخت خواهد شد، کاری که راه افتاده و مسیر رو به جلویی را طی کرده است، اگر بخواهیم به هر دلیلی ولو برای یک سال متوقف کنیم، تضعیف و یا شاید هم تعطیلی آن را به دنبال خواهد داشت.
ایکنا ـ فارغ از این مخالفتها، در زمان طراحی این مسابقات، افقی برای آن طراحی کرده بودید یا خیر و پیشبینی رسیدن مسابقات به چنین وضعیتی را داشتید؟
هر افقی که برای مسابقات بینالمللی قرآن بزرگسالان تعریف شده است، تقریباً برای مسابقات نابینایان نیز صدق میکند.
ایکنا ـ یکی از فعالیتهایی که به خصوص امسال به آن ورود پررنگی داشتید بحث برگزاری محافل انس با قرآن بود، سازمان بهزیستی چه اهدافی را از برگزاری این محافل دنبال میکند؟
بحث محافل قرآنی یکی از همان مباحثی بوده که بر مؤثر بودن آن واقف هستیم. جمع کردن تعدادی از جامعه هدف و گرد هم آمدن آنها در یک محفل قرآنی اثرات بسیار زیادی دارد و اثربخشی آن در ورود جامعه هدف به عرصه فعالیتهای قرآنی بسیار زیاد است، لذا این محافل در مناسبتهای مختلف و به صورت ویژه برای گروهی خاص از جامعه هدف برگزار شد. اجرای این کار در گذشته نیز در دستور کار بود که محدودیتهای منابع مالی به ما اجازه نمیداد که در بُعد وسیع این کار را انجام بدهیم. از ابتدای امسال گشایشی ایجاد شد و لذا برگزاری این محافل در دستور کار قرار گرفت. علاوه بر تهران به استانها نیز ابلاغ شد و همه نیز اقدام کردند.
جمع کردن تعدادی از افراد جامعه هدف و حضور قاریان بینالمللی و قاریانی از خود بهزیستی و استماع تلاوت قرآن فضای خوبی را برای مخاطبان ایجاد میکند و اثر معنوی بسیار خوبی را باقی میگذارد. لذا تلاش خواهیم کرد تا حداقل این محافل به صورت ماهانه ادامه پیدا کند.
ایکنا ـ با نگاهی به مجموعه فعالیتهای قرآنی سازمان بهزیستی این تصور ایجاد میشود که گرایش این سازمان به سمت فعالیتهایی با محوریت حفظ قرآن بیشتر است، چنین برداشتی از فعالیتهای سازمان درست است یا خیر و سازمان در حفظ قرآن به دنبال چه هدف و افقی است؟
برای بعضی از گروههای هدف ما این میتواند یک واقعیت باشد. نابینایان به کارهای حفظ علاقهمند هستند، ذهن آنها قویتر است و این تسلط و توانمندی را دارند که در این مباحث خود را بیشتر نشان دهند، لذا این برداشت در بخش نابینایان درست است. برای همین است که تاکنون دورههای مختلفی را با محوریت حفظ طراحی کردهایم. سعی ما این بوده که به تناسب نیازهایی که از نظر وضعیت جسمی و روحی اقتضاء میکند برای جامعه هدف برنامهریزی داشته باشیم.
ایکنا ـ سازمان بهزیستی طی سالهای اخیر اقدام به راهاندازی شورای عالی قرآن کرد، شورایی که اگر چه در سالهای ابتدایی نشستهای آن به خوبی برگزار شد، اما این اواخر کمتر شاهد جمع شدن اعضای آن دور یک میز بودیم، این موضوع نشاندهنده انحلال شورا نیست؟
همیشه سعی ما این بوده که با ترکیبی از نخبگان قرآنی کشورمان و افرادی که در سطح سیاستگذاران قرآنی کشور قرار دارند، همکاری داشته باشیم. در دوره اول که این شورا جلسات خوبی داشت و تصمیمات خوبی هم گرفته شد، مسابقات بینالمللی قرآن نابینایان جهان اسلام یکی از مصوبات همین شورا بوده است.
دوره جدید که اخیراً شروع شده نیز مرحله صدور احکام اعضاء را پشت سر گذاشته و ابلاغ نیز شده است. در این شورا نیز تعداد قابل توجهی از اساتید فن و اساتید مطرح و درجه یک کشور عضو هستند. به زودی جلسات دوره جدید این شورا با حضور ریاست محترم سازمان بهزیستی برگزار میشود و امیدواریم که در آن جلسه تصمیمات خوبی برای مباحث قرآن و ادامه فعالیتها گرفته شود.
ایکنا ـ با توجه به توضیحاتی که داده شد به نظر میرسد این شورا فراتر از شورایی مشاورهای باشد این گونه نیست؟
در این مجموعه ریاست محترم سازمان و معاونان سازمان هم حضور دارند. بنابراین تصمیماتی که در آن اتخاذ میشود، ضمانت اجرا دارد و مصوبه تلقی میشود. بنابر این غیر از اینکه عضویت اعضای غیر سازمانی این شورا برای دریافت مشاوره است، اما همانگونه که گفتم تصمیماتی که در این شورا گرفته میشود، مصوبه بوده و به صورت عملیاتی اجرا خواهد شد.
ایکنا ـ با توجه به گستردگی فعالیتهای قرآنی سازمان بهزیستی همکاری اساتید حوزه قرآن با این سازمان در حد همین شوراست و اصولاً این همکاریها مطلوب بوده است؟
تجربهای که ما از عملکرد تعدادی از این عزیزان که در دوره قبل هم بودند داریم همین طور بود یعنی هر وقت دعوت میشدند با عنایت خاص و ویژه در جلسات میآمدند و مشارکت جدی داشتند. ضمن اینکه حضور آنها در جلسات هم بسیار تاثیرگذار بود. به عنوان مثال عضویت ما در کمیسیون توسعه فعالیتهای تبلیغی و ترویجی قرآن کریم به پیشنهاد اعضای قرآنی حاضر در این شورا بوده است.
ایکنا ـ در حوزه فعالیتهای قرآنی سازمان، سؤال خاصی ندارم اگر شما صحبت خاصی یا نکتهای دارید بفرمائید تا من سوالات دیگر در مورد دیگر حوزهها را هم بپرسم.
بحث قرآن و انس با قرآن به عنوان یکی از ثقل اکبری که به آن توصیه شده است ایجاب میکند که ما همت و حرکت کنیم. آنقدر این اقیانوس عمیق است که میشود درون آن وارد شد و این عزیزان را در این حرکت وارد کرد. امیدوارم جامعه هدف چند میلیونی سازمان از معنویات و بهرههای معنوی فعالیتهای قرآنی بهرهمند شوند و به سمت تعالی و رشد بروند. ما نیز باید این حرکت را در سازمان توسعه دهیم. اعتقاد ما این است، منتها یک سری محدودیتها مانع میشود و لذا نمیتوانیم آن طور که باید و شاید فعالیت کنیم. اگر چنانچه افرادی مایل باشند در این بخش به امداد سازمان بیایند با آغوش باز پذیرا هستیم و پیشاپیش از آنها تشکر میکنیم.
ایکنا ـ شما اخیراً به عنوان مشاور امور ایثارگران رئیس سازمان بهزیستی هم انتخاب شدهاید، در مورد وضعیت سازمان بهزیستی در این زمینه هم توضیحاتی داشته باشید و بفرمائید که برنامه خاصی در این زمینه طراحی شده است یا خیر؟
بله، البته مرکب این حکم خشک نشده است، اما یقیناً آن هم یکی از تکالیفی است که باید انجام بدهیم بالاخره همه ما وامدار عزیزان ایثارگر در کل کشور هستیم، مخصوصاً در این سازمانی که عزیزان به تمام قدرت کار میکنند کار در این بحث هم یک جهاد است، حالا این جهادگران اگر ایثارگر هم باشند که هستند، واقعا میطلبد که خدمات مضاعفی را به آنها بدهیم.
تصمیم این است که یک شورای به اصطلاح سیاستگذاری از خود مدیران و موثرین در این حوزه تشکیل شود، صحبتهای مقدماتی انجام شده است. اولین قدمی که باید برای این عزیزان برداشته شود این است که ایثارگران سازمان را با امکانات و امتیازاتی که قانونگذار برای آنها تعیین کرده آشنا کنیم. در همین مدت کم مطالعاتی که من داشتم متوجه شدم بسیاری از این افراد با حقوقی که قانونگذار برای آنها در نظر گرفته است آشنا نیستند و به نوعی حق آنها ضایع شده است. لذا اولین قدم ما اطلاع رسانی برای این عزیزان هست و بعد استیفای حقوقشان که حالا بعضی از آنها نیاز به پیگیری دارد.
ایکنا ـ به اعتقاد شما تداخلی بین نهادهایی که بحث ایثارگران را پیگیری میکنند به وجود نخواهد آمد، ترتیبی برای این مورد در نظر گرفته شده است؟
خیر، نهادهای موظف و مسئول در این حوزه کمک هستند، اگر ما برویم از بنیاد شهید و امور ایثارگران کمک بگیریم آنها به ما کمک میکنند یا در دستگاه دیگری که هستند، آنها مانع نیستند، اینجا باید یک ساختاری برای آن تعریف بشود که بتوانیم برای این عزیزان یک سری امکانات را ایجاد کنیم.
گفتوگو از تیمور کاکایی
انتهای پیام