افزایش محتوای انقلاب اسلامی در کتب و برنامه‌های درسی

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست خبری حسن ملکی، معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش، امروز دوشنبه، ۱۹ خردادماه، در محل این سازمان برگزار شد.

 

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در آغاز این نشست ضمن ارائه توضیحات مقدماتی، با بیان اینکه اگر بخواهیم این سازمان را در یک جمله تعریف کنیم همان عبارت را انتخاب می‌کنم که رهبر کبیر انقلاب درباره سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی بیان کرده‌اند، اظهار کرد: حضرت امام(ره) فرمودند که این سازمان قلب آموزش و پرورش است. تولیدات این سازمان که همانا برنامه‌های درسی و مواد آموزشی و وسایل یادگیری است، محور همه فعالیت‌ها در آموزش و پرورش محسوب می‌شود. در نظام بودجه‌ریزی مالی نیز اگر به دنبال حل مسائل مالی هستیم، هدف اصلی یادگیری و تعلیم، در همه عرصه‌ها مدنظر است.

ملکی ادامه داد: مأموریت اصلی در سال‌های اخیر عملیاتی کردن اسناد تحولی است. در این سازمان به عنوان چتر فکری، همه برنامه‌های عملیاتی و جزئی‌تر طراحی و اجرا می‌شوند تا ما را به عملیاتی شدن اسناد بنیادی رهنمون کنند. دو سند و برنامه؛ نخست سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و دیگری برنامه درسی ملی، مبنای کار در تولید برنامه‌های درسی هستند. آنچه انجام شده ۱۱ حوزه تربیت و یادگیری در برنامه درسی ملی تعریف شده که عناوین آن شامل تربیت و حکمت اسلامی، قرآن و عربی، علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، ریاضیات، علوم تجربی، زبان خارج، زیان و ادبیات فارسی، سلامت و تربیت بدنی، کار و فناوری، مهارت‌های زندگی و بنیان خانواده و فرهنگ و هنر است که این محور‌ها بر سایر فعالیت‌ها اولویت دارند. اگر بخواهیم براساس سند تحول بنیادین و برنامه درسی و این محور‌ها عمل کنیم، باید پنج ویژگی اساسی و اصلی شامل مؤمن‌پروری، عالم و آگاه‌پروری، متفکرپروری، اخلاق محوری و عامل محوری(پروری) در برنامه‌های درسی مد نظر قرار گیرد. هر یک از محور‌های ۱۱ گانه باید این پنج ویژگی را دارا باشند.

وی با اشاره به ساحت‌های شش‌گانه عبادی اخلاقی، تربیت اجتماعی و سیاسی، تربیت زیستی و بدنی، زیبایی شناختی و هنری، تربیت اقتصادی و حرفه‌ای و تربیت علمی و فناوری که باید در صورت‌بندی برنامه‌ها در هر یک از محور‌های ۱۱ گانه و با در نظر گرفتن آن پنج عنصر لحاظ شود، گفت: یکی از مراحل اصلی تحول رخ داده است، اما در بعد سخت‌افزاری بوده است، در بعد نرم‌افزاری باید مواد درسی و برنامه‌های آموزشی که وارد مدرسه می‌شوند، عالمانه، آگاهانه و صحیح طراحی شوند تا برنامه درسی کارایی لازم را داشته باشد.

 

ملکی اضافه کرد: در مرحله بعدی باید وارد تولید مواد آموزشی شویم. بسته مواد و لوازم آموزشی همراه با روش آموزشی در یک درس خاص با هدف معین تولید شود، همچنین از نشریات آموزشی به عنوان حامی برنامه درسی کمک گرفته شود. هدف این است که از کتابِ درسی‌ محوری به سوی بسته یادگیری حرکت کنیم. اساس و مبنای کار ما هم استاندارد‌های برنامه درسی خواهد بود. بدیهی است اگر مرحله اول به درستی انجام پذیرد، زمینه برای تولید بسته یادگیری کارآمد فراهم خواهد شد.

 

وی گفت: به جهت زمان‌بندی، از سال ۱۴۰۰ آماده اجرای آزمایشی بسته‌های یادگیری خواهیم بود. اما همه بسته‌های یادگیری آماده ارائه نخواهند بود و در برخی مدارس به صورت آزمایشی مورد تدریس و آموزش قرار خواهند گرفت. این بسته‌ها اگر آزمایشی اجرا نشوند در حوزه برنامه درسی کار مطلوبی نخواهد بود. در مرحله بعد تولید مواد آموزشی و رسانه‌های یادگیری با رویکرد بسته یادگیری تا حدود زیادی این کار‌ها باید موازی با طراحی دوره‌های تحصیلی باشد. ورود به این عرصه مصوب شورای عالی آموزش و پرورش است. وزیر آموزش و پرورش نیز جهت عملیاتی شدن این طرح، به بخش‌های آموزش و پرورش ابلاغیه زدند. برای ورود به این مسیر و اجرای صحیح و مطلوب بسته‌های یادگیری لازم است طراحی دوره‌های تحصیلی انجام پذیرد. در این راستا، دوره‌های تحصیلی باید متناسب با اهداف، ساختار، عناوین دوره، مختصات معلمان، ویژگی‌های فضای آموزشی و مسئله زمان باشد. کارگروه‌های متعددی برای دوره‌های مختلف تحصیلی تحت نظارت شورایی راهبردی در حال انجام این کار هستند.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش همچنین با اعلام خبری یادآور شد: از مهر امسال کاری با عنوان ورود معارف انقلاب اسلامی ایران به صورت برنامه‌ریزی‌شده‌تر در کتاب‌های درسی و برنامه‌های درسی گوناگون در نظر گرفته شده که حدود ۱۲ عنوان کتاب در کتاب‌های فنی و حرفه‌ای و ۱۵ عنوان کتاب در بخش نظری مشخصاً به این معارف می‌پردازند، البته بدون آنکه مطالب ورودی با ساختار محتوایی آن کتاب تناقض و تضاد داشته باشد. بر این اساس، کتاب دانش فنی پایه در رشته زراعت و همین کتاب در رشته‌های باغبانی، دامپروری، صنایع غذایی، ماشین‌های کشاورزی، عملیات‌های آزمایشگاهی در صنایع شیمیایی و کتب دانش فنی پایه در رشته‌های الکترونیک و مخابرات دریایی، مکانیک، تولیدات دریایی و متالوژی از جمله کتاب‌هایی هستند که به معارف انقلاب اسلامی با حفظ محتوای کتاب می‌پردازند. در بخش نظری نیز در دروس آمادگی دفاعی، مطالعات اجتماعی، تاریخ معاصر به این معارف پرداخته شده است. همچنین در برخی متون دیگر مطالب و مباحثی حول شخصیت شهید قاسم سلیمانی ارائه شده است. این اعتقاد مشترک همه ماست که نباید بگذاریم علاقه به انقلاب اسلامی و روحیه انقلابی دانش آموزان تضعیف شود، چراکه در آینده در ارتباط با روابط بین‌الملل و نقشه‌ها و حملات دشمنان نمی‌توانیم قوی عمل کنیم.

 

محتوای شبکه شاد تقویت شود

ملکی درباره شبکه ملی رشد و ارتباط آن با شبکه شاد و آموزش‌ها در بستر فضای مجازی، بیان کرد: شبکه ملی رشد بستری برای بهره‌گیری از امکانات و خدمات فضای مجازی برای ارائه محتوا به فعالیت‌های شبکه شاد است. محتوای شبکه شاد به وسیله شبکه ملی رشد باید تقویت شود. تهیه و ارائه بسته آموزش یادگیری مجازی از جمله اقداماتی است که به همت سازمان و همکاران شبکه ملی رشد انجام شده است.

وی گفت: پژوهشگاه در وضعیت کنونی آموزش و پرورش، حالت مبهمی دارد و امیدوارم ابهام‌زدایی ساختاری و تشکیلاتی انجام شود. این پژوهشگاه وابسته به سازمان پژوهش است، اما از ابتدا ارگانیک و ساختاری نبود و بیشتر الصاق شده بود. به همین دلیل سازمان پژوهش بهره لازم از ظرفیت علمی پژوهشگاه را نبرد و این امکان برای تعامل با سازمان هم از سوی پژوهشگاه فراهم نشد. یک دیدگاه این است که پژوهشگاه باید مستقل شود اما اینکه وزارت آموزش و پرورش بتواند موفق به استقلال پژوهشگاه شود، مشخص نیست. در دیدگاه بعد این پژوهشگاه باید به درستی ادغام شود.

 

ملکی با بیان اینکه معترضم که در استان‌ها معاون پژوهشی مدیرکل آموزش و پرورش استان‌ها حذف شود، اظهار کرد: بخشنامه‌ای ابلاغ شده که تعداد معاونان باید کمتر شود، اما سؤال بنده این است که چرا به سراغ حساس‌ترین معاونت‌ها رفته‌اند؟ تحول منهای پژوهش و ضعیف کردن تحقیق بی‌معناست. به این مسئله اعتراض دارم. اگر تجدیدنظر نشود خسران بزرگی متوجه آموزش و پرورش در آینده خواهد بود.

معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: برای سال تحصیلی آینده دو سناریو مدنظر است؛ مدارس ترکیبی از حضوری و غیرحضوری اداره شوند و شرایط به گونه‌ای باشد که بخشی از زمان به صورت حضوری باشد و بخشی به صورت مجازی دایر شود. سازمان پژوهش و دفتر تألیف آموزش‌های نظری و متوسطه الگویی با این نگاه ترکیبی باید آماده و بسته‌ای با این رویکرد آماده شود. حالت دوم این است که شرایط به گونه‌ای باشد که دانش‌آموزان اجازه حضور در مدارس را نداشته باشند، بنابراین آموزش‌ها به صورت مجازی دنبال خواهد شد. بر روی هر دو الگو در حال کار هستیم؛ بنابراین دو الگوی ترکیبی و صرفاً مجازی مدنظر است.

 

لزوم ارتباط ساختارمند بین فضای پژوهشی آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها

وی افزود: پژوهش‌هایی درباره آسیب‌های اجتماعی انجام شده و واقعیت این است که این آسیب‌ها از جهت نوع، بروز و ظهور، پیچیدگی‌های خاصی داشته و به مطالعات بیشتری نیاز داریم؛ این مطالعات نیز به ابزار بیشتری نیاز دارد. در شرایط امروز آسیب‌های نوپدید گسترش یافته است. بنابراین در مورد آسیب‌های اجتماعی باید تحقیقات بیشتری انجام شود. ارتباط بین دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش ارتباط رضایت‌بخشی نیست. از این لحاظ امیدوارم بتوانم ارتباطی ساختارمند بین فضای پژوهشی در آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها ایجاد کنم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به سؤال ایکنا در مورد هدف‌گذاری این سازمان در دوره مسئولیت جدید درباره آموزش مهارت‌های زندگی و ورود این مباحث به واحد‌های درسی دانش‌آموزان برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی مشابه حادثه ناگوار قتل رومینا بیان کرد: آموزش مهارت‌های زندگی موضوعی نیست که سازمان پژوهش بتواند از آن غافل باشد. از لحاظ دینی، اعتقادی، اخلاقی این سازمان مکلف است مهارت‌های زندگی را در دوره‌های تحصیلی گوناگون از طریق آموزش‌های رسمی و فوق برنامه و سایر ابزار‌هایی که در اختیار دارد، لحاظ کند. این ضرورت به طور مضاعف باید مورد توجه قرار گیرد تا از ضعف این آموزش‌ها حوادثی مانند قتل رومینا را شاهد نباشیم.

ملکی در پایان گفت: قبل از انتصاب بنده سازمان پژوهش از این مسئله غافل نبوده است و در قالب کتابی که تألیف آقای دکتر بانکی‌پور است، به طور مجزا برای دختران و پسران مهارت‌های زندگی را به دانش‌آموزان آموزش دهد، محتوای این کتاب شامل مهارت‌های دوست‌یابی و انتخاب همسر، مهارت‌های اجتماعی و کنترل خشم و ... است. هدف از ذکر مصادیق این نیست که بگویم این‌ها کافی است! یکی از محور‌های ۱۱ گانه حوزه تربیت و یادگیری، مهارت‌های زندگی و خانواده و نیز سلامت و تربیت بدنی است. مهارت‌های زندگی یکی از ارکان اصلی برنامه‌ریزی‌های درسی و بسته‌های یادگیری سازمان پژوهش است اما اگر معلمان را همراه با تغییر برنامه درسی و تحول برنامه درسی آماده نکنیم، مهارت‌های زندگی در دانش‌آموزان تقویت نخواهد شد. برای آماده‌سازی معلمان باید برنامه‌های جامع‌تری داشته باشیم. به همین منظور مرکزی با عنوان تربیت نیروی انسانی با همین هدف پیش‌بینی شده که با همکاری و تعامل معاونت‌های آموزش ابتدایی و متوسطه آمادگی معلمان تقویت خواهد شد.