تولید اولین اثر آموزشی نشر الکترونیک دانشگاه امام صادق(ع)
نرم‌افزار آموزشی الحیاة، اولین اثر نشر الکترونیک دانشگاه امام صادق(ع) در زمینه فراگیری عمومی زبان عربی است که بر اساس الگوی تعاملی از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) تولید شده است.
به گزارش ایکنا، نرم‌افزار آموزشی الحیاه که محصول تجارب آموزشی و نرم‌افزاری تعاملی برای خود آموزی زبان عربی به صورت کاربردی با تکیه بر مهارت‌های اصلی «گفت‌وشنود و خواندن و درک مطلب» بر اساس الگوی ارتباطی است، به همت مسعود فکری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و رئیس مرکز زبان دانشگاه امام صادق(ع) تألیف و تدوین شده و از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) با همکاری گروه نرم‌افزاری فاواتک طراحی و برنامه‌نویسی شد.
آموزش زبان بر اساس روش مهارتی و امکان‌پذیری همراه ساختن آموزش با پایدارسازی فراگیری که همزمان علاوه بر انتقال دانستنی‌های زبان، تمرین‌های کاربردی را برای این هدف ارائه می‌کند کار دشواری است، زیرا علاوه بر برخورداری از یک روش و الگوی آموزشی باید امکان تعامل و ارتباط با فراگیرنده را نیز فراهم سازد. این موضوع را باید به ویژگی‌های خاص زبان مورد نظر از جهت پیچیدگی و دشواری نیز افزود.
امروزه آسان‌سازی و ساده‌سازی که با یکدیگر تفاوت دارند، بسیار در عرصه آموزش مورد توجه قرار گرفته است. یکی از موارد بسیار مهم در این خصوص بحث آموزش زبان است. آنچه که در حوزه زبان به شکل عام و در زبان عربی به شکل خاص در زمینه آسان سازی آموزش اتفاق افتاده با دیگر دانش‌ها تفاوت‌هایی دارد. اصولاً هم پا و همراه شدن متولیان امر آموزش زبان در دنیا با استفاده کردن از این آسان‌سازی و ساده‌سازی به شدت مورد توجه قرار گرفته است. هرچند نسبت میان زبان‌ها متفاوت است. از جمله آنچه که مربوط به زبان عربی است.
نرم‌افزار آموزش زبان عربی الحیاه، بر اساس تحقق این مهم تدوین شده که محصول یک تجربه آموزشی است. برای استفاده کردن از دستاورد‌های نوین علمی نیاز به بهره گیری از فناوری و تکنولوژی آموزشی است. به بیان دیگر این نرم‌افزار دانش، تجربه و کوشش‌های بیش از یک دهه متخصصان زبان عربی در کنار متخصصان فناوری‌های نوین رایانه‌ای است که علاوه بر استقلال در طراحی و تولید محتوا از نظر هدفمندی آموزش و قابلیت‌های گوناگون با مشابه‌های داخلی و خارجی خود تفاوت‌های بسیار زیادی دارد و می‌تواند گام بزرگی برای استفاده علاقه‌مندان به یادگیری زبان عربی کاربردی باشد.
اصولاً فراگیری همه دانش‌ها به ویژه آن‌هایی که بُعد مهارتی در فراگیری آن غلبه بیشتری دارد، فراهم کردن ابزار‌های تعاملی بین فراگیر و محتوای آموزشی ضروری است. در دوران کنونی ما به جهت محدودیت‌هایی که افراد از نظر ارتباط مستقیم با دوره‌های آموزشی دارند و حضور در آن‌ها به شکل سنتی که مبتنی بر کلاس، آموزش دهنده، آموزش گیرنده و مواد آموزشی باشد، دشوار شده است، ترجیحاً این نرم‌افزار برخی از این حلقه‌ها را برداشته و راه را کوتاه‌تر کرده و امکان رسیدن به اهداف آموزشی را آسان‌تر می‌کند.
در اینجا باید توجه کرد که این نرم‌افزار صرفا تبدیل کردن یک نسخه کاغذی به نسخه دیجیتالی نیست. این که باید از الگوی خودآموزی استفاده کرد، یعنی تا آنجایی که ممکن است نقش کلاس را در یک فضای مجازی برای فراگیر ایجاد کرد تا آن فرد بتواند با محتوای آموزشی ارتباط برقرار کند. تا با توجه به محتوای آموزشی بتواند پیشرفت تحصیلی که در کلاس اتفاق بیفتد کم و بیش برای خود ایجاد کند. اصولا هر چه بتوان فضای خودآموزی را به فضای کلاس نزدیک کرد سطح موفقیت آن محتوای آموزشی بالاتر رفته است. این نرم‌افزار تلاش کرده این اتفاق بیفتد.
در این گزارش برای آشنایی هر چه بیشتر با این نرم‌افزار ویژه در حوزه آموزش زبان، به بیان ویژگی‌هایی که آن را در حیطه آموزش زبان عربی در بستر نرم‌افزار خودآموز، منحصر به فرد کرده است، می‌پردازیم.
۱. زبان عربی
از آنجا که زبان عربی به جهت ساختاری نشانه دار و اشتقاقی بودن و مذکر و مونث بودن و دیگر ویژگی‌ها نسبت به زبان فارسی پیچیدگی‌های ویژه‌ای دارد، آموزش آن در قالب نرم‌افزار کار دشواری است که نرم‌افزار الحیاه به آن نایل گردیده است.
۲. سطوح آموزشی
سطح‌بندی این نرم‌افزار براساس محتوایی است که از ابتدا طراحی شده و براساس الگوی اتحادیه اروپاست که شش سطح را برای فراگیری زبان دوم تعریف می‌کند. یعنی کسی که هیچ چیزی از زبان نمی‌داند با کسی که می‌خواهد تقریبا به مرز بومی آن زبان برسد شش سطح را باید طی کند.
برای هر کدام از شش سطح که همان دو سطح را مقدماتی، دو سطح را میانه و دو سطح آخر را پیشرفته می‌گویند؛ برای آن‌ها تعاریفی دارند. این نرم‌افزار تقریبا در پایان سطح چهارم قرار می‌گیرد یعنی سطح میانه را تمام می‌کند. علت قرار ندادن دو سطح پیشرفته آن است که در این دو سطح بیشتر کار یادگیری مربوط به مهارت چهارم یا نگارش است که در فضای کاملا مستقیم آموزشی اتفاق می‌افتد.
از این رو با توجه به نیاز زبان‌آموزان برای فراگیری مقدار مناسب از آنچه زبان پایه و عمومی محسوب می‌شود؛ در این نرم‌افزار براساس همان سطح بندی در آموزش واقعی که برای فرد اتفاق می‌افتد، سطوح آموزشی متناسب با آن در ۹ سطح طراحی شده است. از سطح پایه یا به اصطلاح فارسی بنیادین شروع می‌شود و چهار سطح مقدماتی بعد از آن قرار می‌گیرد و سپس چهار سطح متوسطه است که به لحاظ بخش‌های کار شده حدود ۲۵۰ ساعت آموزش به شیوه تعاملی وجود دارد که منجر به بهره‌وری مطلوب برای فعال شدن پایه زبان در فراگیر می‌شود. این حجم از آموزش با توجه به استاندارد آموزش زبان عربی برای فارسی زبانان، سطح قابل قبولی از واژگان، اصطلاحات، جمله‌های کاربردی، فهم متن و فهم شنیداری را فراهم آورده است.
در این نه سطح چیزی حدود هفتاد یونیت یا وحده که واحد آموزشی است طراحی شده است. بخش‌های مختلف این نرم‌افزار عبارتند از واژگان، اصطلاحات و تعابیر، گفت‌وگو‌های موقعیت محور، بخش شنیداری، بخش دستور زبان که برای هر کدام از آن‌ها بالغ بر دوازده نمونه تمرین طراحی شده که حدود هفت هزار تمرین در این بسته آموزشی مورد توجه قرار گرفته است.
در این تمرین‌ها امکان تشخیص دادن درست، خطا و پاسخ دادن به آن وجود دارد. فرد علاوه بر این که در بخش‌های دیگر مطالب را دریافت می‌کند و از طریق تمرین می‌تواند به خودآزمایی هم برسد گاهی با پاسخ دادن درست و غلط متوجه می‌شود آن مطالب را فهمیده و نیاز به بازگشت دارد یا خیر.
۳. خودآموزی
از آنجا که بسیاری برای یادگیری زبان بویژه زبان عربی که دوره‌های آموزشی هدفمند آن کمتر فراهم است از نظر زمان و فرصت دچار تنگناهایی هستند، انتقال فضای آموزشی از کلاس به محیط مورد انتخاب کاربر اعم از خانه، محل کار و ... این نیاز علاقه‌ندان به یادگیری زبان عربی را برطرف کرده است. در این نرم‌افزار تلاش شده دانش آموختگان با تمرکز بر مهارت‌های اساسی زبان و تمرینات متعدد، بدون نیاز به حضور فیزیکی در کلاس زبان عربی را فرا بگیرند.
۴. روشمندی
این نرم‌افزار که بر اساس الگوی آموزشی بسته صدی الحیاه، تولیدشده است؛ همانند خود بسته از نظام مندی در ارائه آموزش برخوردار بوده و جنبه گرد آوری و پیوست کردن مطالبی و یا سرگرمی و تفنن که بسیاری از نرم‌افزار‌های تجاری آموزشی زبان دیده می‌شود، ندارد و کاربر با نظم منطقی و با پیوستگی محتوایی می‌تواند پیشرفت گام به گام خود در عرصه یادگیری را دریابد.
۵. جذابیت‌های ارتباطی
در این نرم‌افزار کوشش شده است با استفاده از مدل چند رسانه‌ای متن، صوت و تصویر، حداکثر زمینه ارتباط برای استفاده از محتوا که در الگو‌های آموزشی زبان از جهت روانی و فناوری آموزشی مورد اهمیت است، فراهم گردد. در واقع این نرم‌افزار تلفیقی از متن، صدا و تصویر است. خود این مسئله کمک می‌کند که متن‌ها از طریق دیداری مورد توجه قرار بگیرد. آن بخشی که صدا‌ها و ضبط صدا که بر روی متن‌ها قرار داده شده کمک می‌کند به این که کاربر ارتباط شنیداری با آن برقرار کند. به هر ترتیب تصاویری که گذاشته شده تلاش شده جنبه‌های روانی و ارتباط روحی با محتوا را فراهم کند.
۶. گستره ترکیبی
ویژگی دیگر این نرم‌افزار فرهنگ واژگان آن است که همیشه در دسترس است. در این نرم‌افزار با توجه به ضرورت مراجعه به فرهنگ واژگان و استفاده از آن در فرایند آموزش به شیوه خودکار برای زبان‌آموز، فرهنگ واژگان مناسب و ویژه‌ای با عنوان «ندی الحیاة» برای این منظور در نظر گرفته شده است که متمرکز بر روی کلماتی است که در این بسته آموزش مورد استفاده قرار گرفته است.
ندی الحیاة که به معنای شبنم زندگی است فرهنگ واژگان عربی به عربی و عربی به فارسی است که در نرم‌افزار قرار داده شده است. کاربر می‌تواند در هر نقطه‌ایی که با واژه‌ای مواجهه می‌شود با جستجو کردن در آن لینکی که برای ارتباط با فرهنگ واژه قرار داده شده مشکل خود را برطرف کند یعنی به نوعی نیاز‌های کاربر در خود نرم‌افزار برطرف می‌شود.
این فرهنگ واژگان معادل مترادف عربی و فارسی و حتی آدرس اولین بار به کاربرده شدن واژه را نشان می‌دهد. این بخش از نرم‌افزار جا‌هایی که تفاوت معنایی برای کلمه وجود دارد را هم مشخص می‌کند و به آن پرداخته است. نکته ویژه این فرهنگ واژگان بخش مترادف‌های عربی کلمات است که به مجموع واژگان آن اضافه می‌شود یعنی اگر در نرم‌افزار هشت هزار واژه وجود دارد حداقل مقابل آن هشت هزار واژه قرار دارد و با تعدد مترادف‌ها تقریبا بیست هزار واژه در نرم‌افزار قرار گرفته است.
در نرم‌افزار الحیاه کوشش شده است تا نیاز‌های فراگیر حتی در قالب استفاده از فرهنگ واژگان به روش قابل دسترس برطرف گردد. حجم واژگان اصطلاحات، جمله‌ها، تمرین‌ها، متن و اطلاعات عمومی این نرم‌افزار را از موارد مشابه خارجی و داخلی که با آن‌ها از نظر سطح کیفی و محتوایی فاصله بسیار دارد، متمایز می‌سازد.
۷. سهولت و آسانی
با توجه به بعد خود آموزی این نرم‌افزار و تلاش برای بی نیاز سازی کاربر از فضای کلاس و آموزش دهنده انسانی، چرخش در اجزای مختلف نرم‌افزار و استفاده از اجزای آن به سادگی برای زبان‌آموز امکان پذیر است.
۸. امنیت محتوایی
به جهت امنیت محتوایی این نرم‌افزار با طراحی سامانه پشتیبان کوشش شده است از دست به دست شدن محتوا و تنزل جایگاه این کوشش بایسته جلوگیری گردد و ضروری است کاربر برای دستیابی به اهداف آموزشی آن مسیر گام به گام طراحی شده در آن به همراه تکراری و تمرین پیوسته را مورد توجه قرار دهد.
۹. مخاطبین نرم‌افزار
در درجه اول به نحو خاص کاربران این نرم‌افزار کسانی هستند که حوزه ارتباطی آن‌ها با زبان عربی است مثل دانشجویان رشته‌هایی که زبان عربی تمام یا اکثر یا بخشی از آن‌ها ست و یا دانشجویان رشته‌های الهیات، حقوق و تاریخ. گروه دیگر کاربران، پژوهشگران هستند که طبیعتا زبان عربی را به لحاظ نیازشان برای ارتباط با کار‌های پژوهشی و تحقیقاتی خودشان نیاز دارند. سومین دسته کسانی هستند که این زبان برای عرصه کاربردی و حرفه‌ای مورد نیاز آنهاست. یعنی یک راهنمای گردشگری، یک هتلدار یا کسی که در فرودگاه کار می‌کنند؛ این‌ها هم به نوعی در مواردی با این زبان ارتباط پیدا می‌کنند و به آن نیاز دارند.
به بیان دیگر در این نرم‌افزار آموزش زبان عربی از نقطه صفر شروع نمی‌شود. در واقع کسی که تقریبا دوره متوسطه را در ایران آموزش دیده است می‌تواند از این نرم‌افزار برای فراگیری زبان عربی آغاز کند و منحصر به قشر دانشگاهی، دانش‌آموز، اساتید و پژوهشگر نیست. چون این نرم‌افزار، یک آموزش عمومی زبان است. به همین ترتیب زبان آموزش داده شده در این نرم‌افزار دو قید دارد: یکی این که زبان این خودآموز آموزشی، عمومی کاربردی است، یعنی برای استفاده امروز او با تاکید بر مهارت‌های چهارگانه یعنی شنیدن، صحبت کردن، خواندن و نوشتن طراحی شده است. دوم این که زبان این نرم‌افزار برای اهداف خاص نیست، چون زبان برای اهداف خاص یک آموزش تکمیلی است مثلا زبان تجاری، رسانه‌ای، دینی و مانند آن.
۱۰. بهره‌گیری از تجارب آموزشی
نرم‌افزار الحیاه محصول یک بسته آموزشی با عنوان صدی الحیاه است که بالغ بر دویست هزار نسخه از آن در ایران منتشر شده است و هیچ کتابی در این حوزه و با این جهت گیری به این شمارگان نرسیده است. این اقبال گسترده به چنین کتابی نشان دهنده این است که وقتی محصولی از ضریب مطلوبیت نسبی نه ضریب مطلق برخوردار باشد این استقبال و پذیرش در محیط استفاده کنندگان وجود دارد.
پدید آورنده این نرم‌افزار معتقدست که اگر کسی به شکل بسیار دقیقی گام‌های طراحی شده در این نرم‌افزار را پشت سر بگذارد تقریبا به شصت درصد اهداف آموزشی که در کلاس و آموزش مستقیم طراحی شده است، می‌رسد.
استفاده از این نرم‌افزار گام آغازین برای ارتباط با آموزش زبان بدون مشقت و سختی در یک شرایط کاملا آسان و ساده است. در واقع آسان سازی فراگیری زبان محور اساسی و کارویژه این نرم‌افزار بوده است. یکی از دستاورد‌های این نرم‌افزار می‌تواند ایده بخشی به افراد دیگر در عرصه فناوری آموزش باشد.
نرم‌افزار خودآموز زبان عربی به شیوه تعاملی با قیمت ۴۰۰۰۰ تومان و در تیراژ ۱۰۰۰ نسخه به همت مسعود فکری و گروه نرم‌افزاری فاواتک تدوین و طراحی شده و از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) در اختیار علاقه‌مندان آموزش زبان به ویژه زبان عربی قرار گرفته است.
انتهای پیام
