حس بی‌ارزشی را با مراقبت بیش از حد در سالمندان ایجاد نکنیم
یک روانشناس خانواده بیان کرد: مراقبت بیش از حد و محدود کردن سالمندان حس بی‌ارزشی را در آن‌ها ایجاد می‌کند، لازم است خانواده‌ها با درک موقعیت سالمندان به‌گونه‌ای با آن‌ها رفتار کنند که از ارزشمندی آن‌ها کاسته نشود.
لیلا علیخانی، روانشناس خانواده در گفت‌وگو با ایکنا از همدان با بیان اینکه تعریف بهداشت جهانی از سالمند، افرادی با سنین ۶۵ تا ۷۵ سال سن است، اظهار کرد: بازنشستگی برای آقایان در این سن و برای خانم‌ها پنج سال زودتر از این سن اتفاق می‌افتد که در حقیقت این پایان شغلی افراد است.
وی گفت: افرادی که تحت نظر دولت فعالیت نکنند و به عبارتی دارای مشاغل آزاد هستند در سنین ۷۵ تا ۹۰ سال بازنشسته نامیده می‌شوند، همچنین افرادی با سنین بیش از ۹۰ سال نیز سالخورده تعریف می‌شوند.
این روانشناس خانواده با بیان اینکه بازنشستگان با آسیب‌های فردی و اجتماعی بسیاری ممکن است روبه‌رو شوند، افزود: برخی از این آسیب‌ها ممکن است در بستر اجتماع رخ دهد، برخی در خانواده و برخی از آسیب‌ها نیز اختصاص به خود فرد دارند.
علیخانی با تأکید بر اینکه سلامت جسم و روان در سالمندان با یکدیگر همپوشانی دارد، اظهار کرد: اگر شخصی آسیب جسمی ببیند حتماً روح و روانش هم درگیر خواهد شد و اگر آسیب روحی ببیند جسمش نیز درگیر می‌شود. آسیب‌های روانی برای بسیاری از بازنشستگان کاملاً مشهود است، چراکه به پیوست پایان شغلی در خلق‌وخو و سبک رفتاری و روانی آن‌ها نشانگانی همچون افسردگی می‌بینیم که بر این موضوع دلالت دارد.
وی گفت: بازنشستگان مدت طولانی از عمر خود را به یک نوع سبک زندگی وابسته شده بودند، زمان بیدار شدن از خواب، زمان خوردن غذا، زمان استراحت نیمروزی، خستگی جسمی ناشی از کار و فعالیت همگی نوع خاصی از زندگی بوده که اکنون دیگر آن را تجربه نمی‌کنند این نوع برنامه زندگی که دیگر الآن وجود ندارد آن‌ها را با نوعی دوگانگی مواجه می‌کند.
این روانشناس خانواده تأکید کرد: علاوه بر این از آن جهت که هر روز کار مفیدی انجام می‌دادند و اکنون نمی‌توانند سر کار بروند، نوعی حس سوگواری و از دست دادن به آن‌ها دست می‌دهد و حتماً در ذهن خود به این موضوعات می‌پردازند که من به چه دردی می‌خورم؟ پیر شده‌ام، ضعف دارم، به دیگران وابسته شده‌ام، از ارزشمندی من کاسته شده، این‌ها همگی افکار ذهنی آن‌ها است.
علیخانی اظهار کرد: کم‌حواس شدن، به هم خوردن سبک خواب و خوراک امری کاملاً طبیعی در این دوران است، اما متأسفانه خانواده‌هایی که به این موضوع آگاه نیستند حس خوبی نسبت به آن ندارند و ممکن است حس بی‌کفایتی و بی‌ارزشی را با رفتارهای نسنجیده و افراطی به آن‌ها القا کنند.
این مشاور خانواده با اشاره به اینکه مراقبت بیش از حد و محدود کردن سالمندان حس بی‌ارزشی را در آن‌ها ایجاد می‌کند، افزود: گاهی می‌بینیم که آن‌ها مدام اقرار می‌کنند من همانی هستم که در دوران جوانی فلان کار را انجام داده‌ام؛ بنابراین لازم است خانواده‌ها با درک موقعیت سالمندان به‌گونه‌ای با آن‌ها رفتار کنند که از ارزشمندی آن‌ها کاسته نشود.
وی یادآور شد: ممکن است در این دوران افراد کمتر غذا بخورند، بیشتر استراحت کنند و حواس‌پرتی داشته باشند که خانواده در وهله اول با احترام به آن‌ها جایگاهشان را حفظ کنند و سپس با پذیرش و درک موقعیت آن‌ها آگاه باشند که سالمندی تبعاتی دارد. بنابراین لازم است علاقه‌مندی‌هایشان را به آن‌ها القا کنند و آن‌ها را تشویق به انجام کارهایی کنند که قبلاً به آن علاقه‌مند بودند. مثلاً اگر به گل و گیاه علاقه‌مند بودند برای آن‌ها زمینه‌های لازم را فراهم کنند تا حالت سکون و بی‌ارزشی به آن‌ها دست ندهد.
این روانشناس خانواده اظهار کرد: گاهی دیده می‌شود که نوه‌ها توقع بالایی از پدربزرگ و مادربزرگ خود دارند و از آن‌ها می‌خواهند به سبک جوانی با آن‌ها برخورد کنند؛ لازم است در این شرایط والدین ضمن آموزش به فرزندان خود مبنی بر احترام گذاشتن به پدربزرگ و مادربزرگشان، فرزندان خود را نسبت به موقعیت این سالمندان آگاه کنند.
علیخانی گفت: احساس بی‌کفایتی، بی‌ارزشی، شکننده بودن و فرافکنی، ترس از طرد شدن و... همگی ویژگی‌هایی است که ممکن است در یک فرد بازنشسته رخ دهد و از آنجایی که ممکن است آن‌ها در موقعیتی نباشند که به مشاوره مراجعه کنند و یا اعتقادی به روانشناس نداشته باشند و از پیشنهاد مراجعه به روانشناس ناراحت شوند، بنابراین خانواده با به کار بردن راهکارهای ذکر شده و یا حتی مراجعه خود به روانشناس می‌تواند سالمندان را یاری کند.
وی در بخش دیگری از سخنانش به اقدامات دولت‌ها برای کاهش آثار ناشی از سالمندی اشاره کرد و افزود: سالمندان در این سن نیاز اساسی به مراقبت از جسم و روح خود دارند، بنابراین دولت‌ها با تدابیری همچون افزایش حقوق و مزایا، دادن یارانه‌ها و سبد کالا می‌توانند در کاهش آسیب‌های ناشی از افزایش سن مؤثر باشند.
وی به ایجاد پارک سالمندان از سوی دولت تأکید کرد و گفت: لازم است دولت با ایجاد محیطی سالم، آرام و مراقبت شده برای سالمندان احساس امنیت روانی را در سالمندان القا کند. حتی در این مکان با تفریح‌های سالم مانند بازی‌های فکری سرگرمی‌های سالمی برای آن‌ها ایجاد کند که در تقویت حافظه و پیشگیری از آلزایمر نیز نقش اساسی خواهد داشت.
علیخانی ادامه داد: برگزاری مسابقات ویژه سالمندان، ورزش‌هایی که نیاز به تحرک آن‌چنانی ندارند، آواز خواندن، شعر خواندن و... همگی برنامه‌هایی است که می‌تواند در مناسب شدن روحیه آن‌ها تأثیرگذار باشد و از عواقب ناشی از سالمندی در آن‌ها بکاهد.
وی در پایان اظهار کرد: دولت می‌تواند پس از پایان برنامه شغلی افراد آن‌ها را با یک جشن بازنشستگی بدرقه کند و سپس یک برنامه توریستی و بوم‌گردی برای آن‌ها ترتیب دهد که با این کار افراد با خاطره‌ای خوش از دوران شغلی خود دور می‌شوند و روحیه آن‌ها بلافاصله پس از بازنشستگی خراب نمی‌شود.
انتهای پیام
