بهره‌مندی از معلمان خبره قرآنی در آموزش و پرورش جایگاهی ندارد

طبق آیات و روایات متعدد، نقش و جایگاه معلم و مربی قرآن بسیار رفیع و مهم ذکر و مسئولیتی خطیر برای او در نظر گرفته شده است، تا بتواند همچون رسالت انبیا به تربیت صحیح اسلامی بپردازد. با تمام این تفاسیر آنچه نظام آموزشی کشور با آن مواجه است، بی‌توجهی به انتخاب معلم قرآن در مدارس است به طوری که دیده شده دبیری که تخصص علمی ریاضی، فیزیک و دروس دیگر دارد به تعلیم و آموزش قرآن نیز می‌پردازد. ایکنای قزوین، در این گزارش به بررسی این موضوع پرداخته است.

محمدی، یکی از دبیران درس قرآن است که در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به رشته تحصیلی خود، گفت: رشته تحصیلی بنده در تربیت معلم، حرفه‌وفن بود؛ اما چند سالی است که به دلیل بیماری‌ و درخواست شخصی مبنی بر تدریس یک درس آسان به آموزش قرآن می‌پردازم.

وی با بیان اینکه پیش از ورود به این حرفه، دوره‌های آموزش‌و‌پرورش را طی کرده است، بیان کرد: نقش معلم قرآن بسیار مهم است و از همین رو سعی کردم در تدریس این علوم تمام تلاش خود را به کار گیرم.

این دبیر قزوینی در پاسخ به این سؤال که آیا در مدیریت کلاس و پاسخگویی به دانش‌آموزان رضایت دارید؛ اظهار کرد: گاهی پاسخگویی به سؤالات تخصصی دانش‌آموزان سخت است اما از زمانی که دبیر قرآن شدن تلاش کردم تا مطالعه خود را بالا ببرم و چنانچه دانش‌آموزی سؤال تخصصی از منظر دین و قرآن پرسید، با جستجو و تحقیق به سؤالاتش پاسخ دهم.

آموزش قرآن به دانش‌آموزان نیازمند خلاقیت است

قاسمی از دیگر معلمان قرآن است که او نیز در رشته تخصصی دیگری تحصیلات آکادمیک داشته است. وی در گفت‌وگو با ایکنا بیان کرد: در این دهه از زندگی آموزش قرآن به دانش‌آموزان نیازمند خلاقیت و هوش‌ است چراکه باید تلاش کنیم تا با روش‌های تدریسی جدید و شاد دانش‌آموزان را به این درس علاقه‌مند کنیم.

این دبیر قزوینی با بیان اینکه آموزش و پرورش و همچنین مدیران مدارس نسبت به این واحد درسی آن‌طور که باید و شاید توجه لازم را ندارند، افزود: به عنوان مثال بارها دیده شده کلاس قرآن به دلیل برگزاری کلاس جبرانی دروسی چون ریاضی تعطیل شده است.

وی ادامه داد: در کلاس‌های قرآن تمام تمرکز بر روی قرائت صحیح است و من چون به مفاهیم قرآن علاقه‌مند بودم، سعی کردم دانش‌آموزان را با تفسیر قرآن نیز آشنا کنم اما تصور دانش‌آموزان و خانواده‌ها این است که قرآن جزو درس‌های پیش پا افتاده است و دانش‌آموز در این درس باید حتماً نمره بالایی بگیرد.

قاسمی اظهار کرد: در مقطعی سعی کردم حساسیت زیادی در یادگیری دانش‌آموزان داشته باشم اما به محض اینکه اولیا متوجه می‌شدند که دانش‌آموز نمره کمی گرفته و یا نمره‌ای که اخذ نکرده بابت پروژه‌ای است که ضعیف بوده، اعتراض می‌کردند و در نهایت مدیر مدرسه با خنده می‌گفت که نمره‌اش را کامل بدهید. یک سال نمره قرآن یکی از دانش‌آموزانم ۱۵ شد، از قضا او برای موضوعی نمره معدل کتبی کمی آورده بودند، مدیر مدرسه بدون اطلاع بنده نمره قرآن او را تغییر داده بود و این موضوع نشان از بی‌توجهی و کم‌اهمیتی درس قرآن در نظام کلی آموزش و پرورش دارد.

معلمان قرآن دغدغه کافی برای تدریس داشته باشند

مهدی باقری که خود از حافظان قرآن کریم است، در گفت‌وگو با ایکنا بیان کرد: متأسفانه در کمتر مدرسه‌ای دیده می‌شود که معلم قرآن به تدریس صحیح و اصولی قرآن بپردازد. معمولاً معلمانی که برای تدریس در این درس انتخاب می‌شوند بدون دغدغه قرآنی هستند. به طوری‌که دختر بنده بارها اعلام کرده که دبیر قرآن، سر کلاس برخی واژه‌ها را به غلط قرائت می‌کند.

این پدر قزوینی افزود: حتی دیده شده که معلم قرآن یک مدرسه که وظیفه آموزش نماز به دانش‌آموزان را بر عهده دارد، تشهد نماز را به اشتباه خوانده است، بابت این موضوعات به آموزش و پرورش نیز مراجعه کرده‌ام اما به من می‌گویند چون شما حافظ قرآن هستید، مباحث را سخت می‌گیرید.

انتقادی که به نظام آموزشی کشور وارد است

شعبان شقاقی، رئیس اداره قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش استان قزوین به ایکنا گفت: ۲ راه ورودی برای معلمان در تدریس قرآن وجود دارد، یکی از این راه‌ها ماده ۲۸ و دیگری مدرک دانشگاهی تربیت معلم است.

وی ادامه داد: انتقادی که به نظام آموزشی کشور وارد است همین موضوع است و چون مراحل ورودی و جذب دبیران دست اداره قرآن نیست، به همین دلیل دبیر قرآن یک مدرسه دبیر ریاضی یا فیزیک مدرسه دیگری است اما اگر دست اداره ما در این زمینه باز بود، قطعاً از حافظان و قاریان مطرح در انتخاب دبیر قرآن استفاده می‌کردیم.

شقاقی بیان کرد: شیوه جذب دبیران بر عهده وزارتخانه است و در راستای تخصصی‌سازی درس قرآن در سال ۹۰ فراخوانی داده شد و سهم استان قزوین جذب ۷۰ نفر بود که طرح خوبی محسوب می‌شد اما متأسفانه تکرار نشد.

این مسئول با تأکید بر اینکه در قرآن پایه و ابتدایی از نیروهای تخصصی استفاده نمی‌شود، گفت: بیش از ۷۰ درصد از همکارانی که امروز به تدریس قرآن می‌پردازند، معلمان عمومی قرآن هستند و چون تخصص اصلی همکاران ما قرآن نیست، لذا در قالب برگزاری برنامه‌هایی چون ضمن خدمت، کارگاه و همچنین ارائه بسته‌های آموزشی سعی در ارتقای علوم قرآن در بین دبیران داریم.

وی بیان کرد: این مشکل تنها مختص استان قزوین نیست و رفع آن نیاز به یک برنامه‌ریزی کلان کشوری دارد.‌ چنانچه آموزش و پرورش این امکان را برای فعالان قرآنی به وجود آورد و در استفاده از ظرفیت فعالان قرآنی به عنوان معلم قرآن استفاده کند، قطعاً این مشکل و دغدغه مرتفع خواهد شد.

شقاقی اظهار کرد: همچنین لازم است آموزش قرآن بیشتر از زمانی که امروز آموزش و پرورش به آن اختصاص داده، زمان داشته باشد. متأسفانه بر اساس یک برنامه‌ریزی کشوری، آموزش قرآن در مدارس ابتدایی و راهنمایی یک ساعت و در دبیرستان ۲ ساعت است.

این مسئول در پایان صحبت‌های خود گفت: مراکز تحت عنوان دارالقرآن در استان دایر است و دانش‌آموزانی که به صورت تخصصی علاقه‌مند به یادگیری قرآن هستند می‌توانند به این مراکز مراجعه کنند. متأسفانه با توجه به اهمیت قرآن، تنها ۲۰ درصد دانش‌آموزان به این مراکز رجوع می‌کنند.

آموزش و پرورش تعلیم قرآن را جدی بگیرد

محمدحسین محمدی آهویی، از فعالان قرآنی استان قزوین نیز در این‌ خصوص به ایکنا گفت: نقش قرآن در تعلیم و تربیت بر هیچ‌کس پوشیده نیست اما اینکه آموزش قرآن با اصول صحیح و توسط مربیان خبره در مدارس صورت گیرد، آثار آن در جامعه و پرورش سرمایه‌های انسانی دینی مشهود خواهد بود.

وی با بیان اینکه آموزش‌وپرورش در به‌کارگیری دبیران خبره قرآنی توجه لازم را در سال‌های گذشته نداشته، اظهار کرد: این نقد به آموزش‌وپرورش وارد است که طی سال‌های فعالیت خود پس از انقلاب اسلامی، نسبت به به‌کارگیری معلمان قرآن با دانش و تخصص قرآنی اقدام جدی انجام نداده است.

آهویی ادامه داد: سازمان تبلیغات اسلامی به عنوان یک نهاد متولی تعلیم و تربیت دینی، ظرفیت همکاری با آموزش و پرورش را دارد اما متأسفانه شاهد انجام تفاهم لازم در زمینه استفاده از معلمان متخصص قرآنی دارای گواهینامه کشوری از سوی این وزارتخانه عظیم و رؤسای سازمان تبلیغات کشور از سوی هر دو نهاد در مرکز نبوده‌ایم.

وی با بیان اینکه طی ۱۰ سال گذشته بالغ بر ۲۰۰۰ مربی خبره قرآنی توسط سازمان تبلیغات اسلامی استان قزوین پرورش یافته‌اند، بیان کرد: این مربیان مدارک معتبر اخذ کرده‌اند اما متأسفانه در آموزش و پرورش جایگاهی ندارند؛ در حالی که آموزش‌وپرورش می‌تواند طبق یک مصوبه کشوری از این نیروها استفاده کند.

این فعال قرآنی گفت: مهم‌ترین عامل توسعه پرورش ذهنی در یک جامعه نظام آموزشی است. متأسفانه برخی از معلمان که عنوان معلم قرآنی را در مدارس یدک می‌کشند، از علم و سواد کافی برای قرائت و روخوانی قرآن برخوردار نیستند. به عنوان مثال یکی از معلمان قرآن چون با صوت عربی خواندن را بلد نبود به دانش‌آموزان نیز توصیه می‌کرد که قرآن را باید به زبان فارسی تلاوت کنند؛ در حالی که در سازمان تبلیغات اسلامی تمام تمرکز و تلاش بر تبیین عربی خوانی و فصاحت قرآن است.

وی ادامه داد: اشراف به علوم قرآن و مباحث قرآنی جهت رفع شبهات اعتقادی دانش‌آموزان و ایجاد و تقویت حلقه اعتقادی دانش‌آموزان به مباحث دینی حلقه مفقوده‌ای است که در نظام آموزشی کشور دیده می‌شود.

محمدی آهویی در پایان اظهار کرد: آموزش و پرورش نه تنها از ظرفیت مربیان تعلیمی سازمان تبلیغات اسلامی در تدریس قرآن استفاده نمی‌کند، بلکه برای تأمین مربیان و معلمان قرآن، دوره‌های فشرده و کوتاه آموزشی را به نحوی برگزار می‌کند که این دوره‌ها کارایی و خروجی لازم در این حوزه را نخواهند داشت.

گزارش از فریبا قاسمی