پهلوان در نزد ایرانیان، مردی است تنومند که اخلاق نیکویی دارد، در حقیقت خلق نیکو بوده که یک پهلوان را حقیقتاً «پهلوان» میکرده است.قدمت فرهنگ پهلوانی را میتوان تا ایران باستان دنبال کرد، زمانی که پهلوانان نیرومند در برابر اهریمنها مقاومت میکردند و به جنگ با آنها میرفتند.
در شاهنامه فردوسی، قصه پهلوانان بسیاری را همچون زال و رستم شنیدهایم. پهلوانانی که از نظر اخلاق سرآمد بوده و با پشت سرگذاشتن تمرینهای سخت، برای پیروزی جبهه خیر علیه شر، وارد میدان نبرد میشدند.
پس از ورود دین مبین اسلام، آداب اسلامی با این ورزش عجین شد و با تأثیرپذیری از سرشت جوانمردی امام علی(ع) و با توجه به فرهنگ ایرانی و اسلامی به مسیر خویش ادامه داد و اکنون بهعنوان میراث اصیل ایرانی در جهان مطرح است.
شالوده زورخانه و ملزوماتش نه فقط جایگاه بالا بردن توانمندی جسم که کلاس درس اخلاق نیز است. چرا که آیین و مکتب ورزش زورخانهای، خودپرستی و غرور را از بدترین صفات میداند و به همین دلیل در تلاش است تا تواضع و فروتنی را علاوه بر تنومندی در ورزشکاران ایجاد کند. اگر ورزشکاری در این آیین به مقام قهرمانی برسد، از تکبر و غرور دور باشد و در مقابل همه مردم و استادان خود، فروتن بوده و رفتار و کردار نیکی داشته باشد، به مقام پهلوانی هم نایل میشود.
فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانهای آمیخته با شجاعت، قدرت و جوانمردی درب ورودی زورخانهها کوتاهتر و کوچکتر از دربهای معمولی سایر ساختمانها است، که انسانها هنگام ورود و خروج با حالت تعظیم گذر کنند و افتادگی و ادب رعایت شود و به حالت خضوع به زورخانه وارد شوند.
سقف آنها هم بلند و گنبدی شکل است و به همین دلیل زورخانهها شکلی شبیه مساجد یا معابد دارند.