کاهش 70درصدی نرخ باروری در ایران طی 30 سال گذشته

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین حجت گنابادی‌نژاد، معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی، امروز 27 اردیبهشت‌ماه در نشست تخصصی «بررسی ابعاد فرهنگی و اجتماعی مسئله جمعیت» که در محل جهاددانشگاهی استان برگزار شد، اظهار کرد: قرآن کریم یک خط دقیق، روشن و اجرایی را در حوزه جمعیت برای ما ترسیم کرده است و فرموده است: «بَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا». از وظایفی که والدین نسبت به فرزندان خود دارند این است که این دعا را در نمازهای خود بخوانند تا فرزندانشان، فرزندان صالحی شوند.

وی با بیان اینکه جامعه‌ای که بنا دارد یک جامعه پیش‌رو باشد و دیگران به او اقتدا کنند، در چنین جامعه‌ای خانواده باید نور چشم باشد و بدرخشد، گفت: امروز ما در حوزه حاکمیت نشسته‌ایم و بر همین اساس باید برنامه‌هایی را بیان کنیم که این کار توسط یک دستگاه و یا دو دستگاه صورت نمی‌گیرد. وضعیت موجود آینه گذشته ماست و می‌تواند چراغ راه آینده ما نیز باشد.

معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی ابراز کرد: امروز در مرحله‌ای قرار گرفته‌ایم که باید بگوییم بانیان وضعیت موجود چه سهمی در این راستا داشته‌اند؟ در واقع جریانی که ما در حوزه جمعیت داریم جریان تعارفی نیست، بلکه در حال حاضر 10درصد جمعیت کشور که بالغ بر 750 هزار نفر است را سالمندانی تشکیل می‌دهند که در خانه سالمندان زندگی می‌کنند که این رقم نسبت به 30 سال گذشته رشد دو برابری داشته است.

پیش‌بینی 28 میلیونی سالمندان در سال 1430

گنابادی‌نژاد تصریح کرد: بر اساس آمار، سالمندان فعلی ما بین 4 الی 6 فرزند دارند، اما سالمندان آینده یک و یا دو فرزند دارند. آن دسته از سالمندانی که بین 4 الی 6 فرزند داشته‌اند خانه سالمندان رفته، اما آن‌هایی که هیچ فرزندی ندارند و یا یک و دو فرزند دارند مشخص نیست چه وضعیتی در آینده داشته باشند. این در حالی است که سازمان ملل برای ما پیش‌بینی می‌کند که 30درصد از جمعیت کشور ما در سال 1430 سالمند خواهند بود، یعنی 28 میلیون نفر از جمعیت ما در چند سال آینده سالمند هستند.

وی اظهار کرد: اما چه اتفاقی رخ داده که ما به این مرحله رسیده‌ایم؟ در سال 67 یونسکو مبلغی بالغ بر 150 میلیون دلار برای کنترل جمعیت روستاها، سرمایه‌گذاری 4 میلیون دلاری صندوق جمعیت سازمان ملل متحد برای پروژه‌های آموزشی و تحقیقاتی، کنترل جمعیت در سال 1371، کمک 10 میلیون دلاری صندوق جمعیت ملل متحد به ایران، وام 15 میلیون دلاری صندوق جمعیت ملل متحد برای تنظیم خانواده به ایران اعطاء شد و همچنین در سال 72 ایران به عنوان مرکزی برای آموزش کنترل جمعیت در کشورهای آسیای میانه انتخاب شد.

معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی ادامه داد: قرار گرفتن کمک 8.1 میلیون دلاری به ایران در محورهای پنج‌ساله یونیسف در 1372، افزایش 100درصدی بودجه کنترل جمعیت وزارت بهداشت در سال 1372، نرخ باروری در سال 65 معادل 8.6 بود که بر اساس این برنامه‌ها در سال 1371 به 4 درصد رسید و در سال 1372 ایران در کنفرانس قاهره متعهد شد که نرخ باروری خود را به 1.2 برساند که در نهایت در سال 1379 این مهم محقق شد.

گنابادی‌نژاد بیان کرد: کاهش نرخ باروری ایران در طی 30 سال اخیر به 70درصد رسیده است که این رقم بسیار حیرت‌انگیز است. به گونه‌ای که در حال حاضر تهران و اصفهان در حوزه باروری از تمام ایالت‌های آمریکا پایین‌تر است. بر اساس گزارش امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد رتبه ایران در نرخ باروری در میان 26 کشور منطقه رتبه 25 را داراست.

وی ابراز کرد: اولین موضوعی که در راستای افزایش نرخ جمعیت در کشور به آن بی‌توجه هستیم، موضوع دعاست که باید ما برای این موضوع دعا کنیم. این در حالی است که ما برای همه چیز دعا می‌کنیم، اما برای جمعیت و فرزندآوری دعا نمی‌کنیم.

معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی دومین مقوله در این راستا را تبلیغ و ترویج خوب دانست و اظهار کرد: همانگونه که می‌دانیم، هیچ جایگاهی به لحاظ شرعی، قانونی و ارزشی بالاتر از جایگاه مقام معظم رهبری در کشور نیست، با وجود چنین جایگاهی ایشان در دوره‌ای که اشتباه کردیم صریحا این اشتباه را اعلام کردند، اما آیا نهاد دیگری اشتباه نکرد و در این اشتباه هیچ نقشی نداشته است؟

گنابادی‌نژاد تصریح کرد: در واقع مشکل ما با افرادی است که در بدنه کارشناسی، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری قرار دارند و همچنان هم در این زمینه نقش ایفا می‌کنند و با اقدامات خود هزینه‌های گزافی را به مردم تحمیل می‌کنند.

وی بیان کرد: از این‌رو اگر بنا داریم که در جریان تبلیغ و ترویج کار کنیم، حتما ضمن اینکه باید ایجاد کار کنیم باید نسبت به رصد و شناسایی این خط دغدغه داشته باشیم. مردم نباید هزینه تفکر اشتباه افرادی را بدهند که در کشور با خط زیست بوم ایرانی اسلامی اعتقاد و انسی ندارند و ما را در این چرخه پر هزینه می‌کنند.

معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی تصریح کرد: امروز هزینه خانواده‌های بدون فرزند، تک فرزند، کم فرزند و هزینه زوج‌های جوانی که منتظر ازدواج هستند، اما ازدواجشان به تأخیر می‌افتد مرهون افرادی هستند که این ریل‌گذاری اشتباه را برای جامعه ما داشته‌اند و حوزه نخبگان باید قدرت و جسارت را داشته باشند و دست به افشاگری‌ها و نقدهای علمی، دقیق و قدرتمندانه بزنند، اما تا زمانی‌که نتوانیم این جریان را نقد کنیم یقینا قربانی این میدان مردم خواهند بود و مردم مظلومانه باید زیر دست و پای این تفکر اشتباه هزینه بدهند.

گنابادی‌نژاد اظهار کرد: محور سوم در این راستا اقدامات قانونی است و واقعا باید از مجلس و دولت سیزدهم تشکر کرد که طرح قانون حمایت از جمعیت جوانی با 75 ماده و حداقل 22 اقدام محوری در حوزه جمعیت را که یک قانون نسبتا جامع و مترقی است به تصویب رساندند.

وی بیان کرد: اما واقعیت این است که هنوز جامعه نخبگانی و حتی جامعه فرهنگی ما شناخت، انس و مطالبه‌گری لازم را نسبت به قانون جمعیت و جوانی پیدا نکرده‌اند و این نگرانی وجود دارد که چنین فرصت‌های حاکمیتی را هم در گفتمان مدل غربی از دست دهیم و به عبارتی فرصت سوزی کنیم.

معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی گفت: در حوزه استان هم در این بخش اقدامات خوبی رخ داده است برای اولین بار دستگاه‌های دولتی در حوزه ازدواج، جمعیت و فرزندآوری رصد و ارزیابی می‌شوند و این در حالی است که استداندار خراسان رضوی نیز نسبت به ارزیابی این موضوع تاکید ویژه‌ای داشته‌اند.

گنابادی‌نژاد ابراز کرد: جریان وام ازدواج با جدیت در حال پیگیری است و رتبه خوبی هم در تخصیص وام ازدواج داریم و صف انتظار قابل توجهی در این راستا به چشم می‌خورد، اما با این وجود امیدواریم که بتوانیم این موضوع را برطرف کنیم. بر همین اساس دانشگاه علوم پزشکی یک آموزش 6 ساعته‌ای را برای ابتدای ازدواج برگزار می‌کند.

وی اظهار کرد: البته تجربه‌های خوبی در خصوص برگزاری چنین کارگاه‌هایی در سطح استان داشته‌ایم، به گونه‌ای که یک تجربه خوب مربوط به آستان قدس رضوی مرکز زنان و خانواده است که تا همین امسال 80 هزار نفر در طرح سبک زندگی شرکت کرده‌اند و علاوه بر شرکت در این طرح، به مدت سه سال از خدمات مشاوره و راهنمای غیر حضوری این مرکز بهره‌مند می‌شوند. این کارگاه‌ها به اندازه‌ای تاثیرگذار است که بر اساس آمار نرخ طلاق در این 80 هزار نفر کمتر از 4 درصد است.

معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی گفت: در حال حاضر بین شهرداری مشهد، آستان قدس رضوی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد و سایر مراکز ذیربط توافق‌هایی صورت گرفته است تا از این طریق این فرصت آموزشی 6 ساعته را در قالب یک بسته آموزشی جامع و کامل در سه تا پنج سال اول زندگی قرار دهیم و آن را در اختیار تمام زوج‌ها قرار دهیم و در نهایت بتوانیم این موضوع را در سطح استان تسری دهیم.

گنابادی‌نژاد اظهار کرد: ما تنها نباید به وام بسنده کنیم البته که این موضوع در قانون جوانی جمعیت خوب و موثر بوده، اما باید تکمیل چرخه خدمات مربوط به حوزه ازدواج را اجرایی کنیم. محور چهارم در این راستا را می‌توان اقدامات علمی فرهنگی دانست که از جهاددانشگاهی ابتکار عمل خوبی در این حوزه داشته، اما باز هم باید از این ظرفیت‌ها بیش از پیش استفاده کنیم.

وی نرخ ناباروری در کشور و استان را بالا دانست و افزود: جهاددانشگاهی استان در این راستا اقدامات زیادی انجام داده است و می‌طلبد که استان به صورت کمی و کیفی در این زمینه ارتقا پیدا کند، زیرا از زمینه‌های این مهم برخوردار هستیم و نمی‌توانیم به افزایش آمار این موضوع رضایت داشته باشیم.

ضرورت تمرکز بر کاهش نرخ باروری و افزایش فرزند آوری

معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی اظهار کرد: همواره باید بر روی افزایش فرزندآوری و کاهش نرخ باروری تمرکز کرد و در این میان جهاددانشگاهی می‌تواند در این راستا نقش موثر و قابل توجهی داشته باشد. این در حالی است که سقط جنین در کشور و البته استان رشد بالایی دارد که اغلب این این موضوع ناشی از مشاوره‌های اشتباه و آگاهی‌های نادرستی است که به خانواده‌ها داده می‌شود.

گنابادی‌نژاد ابراز کرد: ما در هر موضوعی اگر بتوانیم سازماندهی و آرایش متناسب با آن موضوع را پیدا کنیم ممکن است در مجموع حرف‌های خوبی زده شود، اما در نهایت به هیچ نتیجه‌ای نرسیم.

وی تصریح کرد: در حال حاضر موضوع مصرف انرژی جزء مسائل مهمی است، همانگونه که در زمستان سال گذشته با بحران گاز مواجه شدیم که در آن موقعیت مدلی را تجربه کردیم که تا کنون هیچ‌کس چنین مدلی را تجربه نکرده بود و این بحران بود که به خط کاری داد و در نهایت باعث شد که تمامی نهادها پای کار آیند و اقدامات موثری انجام دادند.

معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی اظهار کرد: نقش‌آفرینان و اولویت‌های اجتماعی ما در حوزه مدیریت بحران آسیب‌ها چه کسانی هستند و چه اقداماتی باید انجام دهد؟ اتاقی که باید این بحران را مدیریت کند کجاست؟ به نظر من برای این مسائل مدیریت بحرانی نیست، بلکه مدیریت روزمره است و جریان سرعت بحران به اندازه‌ای پر شتاب است که با این مدل‌ها نمی‌توانیم به آن برسیم مگر اینکه واقعا یک تحدید نظری در جریان رهبری و مدیریت کنیم.

گنابادی‌نژاد تاکید کرد: این ظرفیت را در جهاددانشگاهی می‌بینیم که با توجه به تجربه‌ها و توانمندی‌های خوب و هم افزایی‌هایی که دارند بتوانیم در کنار مضجع منور امام رضا(ع) این دستاورد را ارائه دهیم.

سعید خدیوی، معاون فرهنگی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی در ادامه این نشست اظهار کرد: ابعاد فرهنگی مسئله جمعیت که دارای ابعاد و چارچوب‌های گوناگونی است بسیار مهم است، اما در میان تمام ابعاد این حوزه، بعد فرهنگی اجتماعی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

وی ادامه داد: با نگاهی به پیامدهای مسئله کاهش جمعیت می‌توان دریافت که عدم وجود تعادلات فرهنگی اجتماعی و بحران‌های قومی مذهبی به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی باشد که در آینده با آن مواجه خواهیم شد.

معاون فرهنگی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی ابراز کرد: گرچه امروزه مسئله اقتصاد به عنوان یکی از علت‌های کاهش جمعیت مطرح می‌شود، اما تغییر سبک زندگی و ذائقه فرهنگی را می‌توان از دیگر علت‌های کاهش جمعیت دانست، اما نکته اینجاست که این مسئله از ابتدا برای انسان‌ها موضوعی کلیدی بوده و آنچه این روزها در دوران معاصر رخ داده است، بیشتر ناظر بر جنبه‌های فرهنگی اجتماعی و تغییر سبک زندگی انسان‌هاست.

خدیوی گفت: امیدوارم برگزاری این نشست بتواند نتیجه خوبی در راستای مسئله جمعیت به ویژه برای استان ما به همراه داشته باشد و در نهایت بتوانیم به سیاست‌ها، راهبردها و راهکارهای مناسبی دست پیدا کنیم.