شرط پذیرش قربانی در راه خدا چیست

حجت‌الاسلام محمد غفوری‌نژاد، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا از قم، با بیان اینکه عید قربان یادآور یکی از داستان‌های پرفراز و نشیب حضرت ابراهیم(ع) است، گفت: سرگذشت حضرت ابراهیم(ع) دوره کامل از عبودیت را در بردارد و زن و فرزند خود را به سرزمین مکه می‌آورد تا جایی که مأمور قربانی کردن فرزند خود می‌شود.

وی ادامه داد: حضرت ابراهیم(ع) در سنین کهنسالی دارای فرزند شد و اسماعیل و اسحاق متولد شدند و زمانیکه اسماعیل به سن بلوغ رسید، به حضرت ابراهیم(ع) امر شد که فرزندش را بر درگاه خداوند قربانی کند و بعد خداوند متعال عوضی از ذبح اسماعیل به حضرت ابراهیم (ع) اعطا کرد و همه این سرگذشت اموری است که از نفس بنده آغاز شده و به قرب خداوند ختم می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ابراز کرد: سیر زندگی حضرت ابراهیم(ع) آنچنان که در بیش از ۶۰ موضع در قرآن کریم منعکس شده، سیری سراسر ادب است و در تمام این داستان‌ها عشق و اخلاص ایشان بر درگاه خداوند موج می‌زند و ایشان در پایان زندگی خود از سوی خداوند مامور می‌شود که حج را برای مردم تشریح کند و در آیه «وَأَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجَالًا وَعَلَىٰ کُلِّ ضَامِرٍ یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ»حضرت ابراهیم مأمور می‌شود که حج را تشریح کند.

وی با بیان اینکه تا زمان ظهور پیامبر اکرم(ص)، حج میان عرب جاهلیت ناشناخته بود، افزود: خداوند متعال دین اسلام را دین ابراهیم خوانده و در آیه ۶۱ سوره انعام می‌فرماید که «قُلْ إِنَّنِی هَدَانِی رَبِّی إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ دِینًا قِیَمًا مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا ۚ وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ»، این آیه نشان می‌دهد ریشه و اساس دین اسلام آیین حضرت ابراهیم(ع) می‌باشد که تکمیل شده است.

یکتاپرستی از دیدگاه حضرت ابراهیم(ع)

وی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین مسائل از دیدگاه حضرت ابراهیم(ع) یکتاپرستی و توحید بود، تصریح کرد: امروزه دین یهودیت، مسیحیت و اسلام همگی ادیان ابراهیمی محسوب می‌شوند و منصوب به آن حضرت هستند، یکتاپرستی و ادیان توحیدی از برکات حضرت ابراهیم(ع) است و ریشه برخی از فروع دین مانند نماز، زکات، حج، تبری از دشمنان خدا و احکام مربوط به طهارت و بسیاری از احکام دیگر به حضرت ابراهیم(ع) باز می‌گردد.

غفوری‌نژاد بیان کرد: آیه ۱۰۲ سوره مبارکه صافات در خصوص قربانی کردن حضرت اسماعیل توسط حضرت ابراهیم بیان می‌کند که «فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ» یعنی زمانیکه حضرت اسماعیل به سن کار و تلاش رسید به صورت مکرر به حضرت ابراهیم وحی شد که ایشان را ذبح کند و تعبیر سخن حضرت ابراهیم(ع) ناراحت کننده است که می‌فرماید فرزندم من در خواب چند بار است که می‌بینم تورا ذبح می‌کنم و بعد می‌فرماید که پسرم ببین چه نظری می‌دهی و پاسخ حضرت اسماعیل این بود که پدرم آنچه به آن امر شده‌ای انجام بده و مرا از صبر کنندگان خواهی یافت.

وی گفت: اسماعیل در سخنی که از او نقل شده دو ادب به خرج داده اولاً وقتی از پدرش سخن می‌گوید ایشان را با عنوان پدرم می‌خواند یعنی ناراحت نیست و ادب دیگر را نسبت به پروردگار به خرج داد و فرمود اگر خداوند بخواهد مرا از صبرکنندگان خواهی یافت و صبر خود را معلق به مشیت الهی قرار داد که این تعبیرات حاکی از صفای درون حضرت اسماعیل است.

وی ابراز کرد: خداوند در قرآن می‌فرماید که «فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِینِ» یعنی زمانیکه حضرت ابراهیم(ع) و فرزندش تسلیم فرمان الهی شدند و ابراهیم فرزندش را به پهلو بر زمین خواباند و می‌خواست فرمان پروردگار را عملی کند و خنجر را بر پهلوی اسماعیل گذاشت، ندای الهی فرا می‌رسد که ابراهیم تو از امتحان سربلند بیرون آمدی و رویایی که دیده بودی را اطاعت کردی و همین فرمانبری تو بر ما کافی است و خداوند می‌فرماید که مشابه این داستان برای دیگر نیکوکاران نیز اتفاق می‌افتد.

سنت قربانی در اسلام 

مدیر گروه اسلام و ادیان پژوهشکده بین‌المللی امام رضا(ع) گفت: سنت قربانی در اسلام در روز عید قربان مستحب مؤکد شده است و خداوند می‌فرماید که ما نیکوکاران را در این روز این چنین پاداش می‌دهیم که این تعبیر نیز بر سختی و دشواری این امتحان تاکید دارد.

وی بیان کرد: خداوند در قرآن می‌فرماید که ما به جای ابراهیم ذبح عظیمی را دادیم که علامه طباطبایی می‌فرماید منظور از ذبح عظیم جثه بزرگ قوچ نیست بلکه بزرگی این اتفاق مراد است و بعد خداوند در ادامه می‌فرماید که خداوند بر ابراهیم سلام و درود می‌فرستد.

وی گفت: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید که گوشت و خون قربانی‌ها به خدا نمی‌رسد و آنچه به خدا می‌رسد تقوای شماست، این آیه اشاره دارد که قربانی کردن برای خداوند آثار معنو‌ی برای روح انسان دارد که این آثار معنوی ارزشمند است و مطلوب خداوند می‌باشد و این امر نشان می‌دهد تقوا یکی از نتایج قربانی کردن است و قربانی به معنای گذشتن از بخشی مال در راه رضای خدا و کمک به فقرا می‌باشد که برای انسان تقوا به همراه می‌آورد.

غفوری‌نژاد ادامه داد: قرآن کریم در داستان حضرت هابیل و قابیل نیز میان قربانی و تقوا پیوند برقرار ساخته، بدین صورت که آن هنگام که قربانی قابیل مورد قبول درگاه الهی قرار نگرفت هابیل گفت که خداوند تنها از باتقوایان قربانی را قبول می‌کند بنابراین مشخص می‌شود که قربانی علاوه بر اینکه خود زمینه ساز تقوا است، شرط قبولی قربانی نیز تقوا می‌باشد.

وی در پایان یادآور شد: داستان حضرت ابراهیم(ع) و از خودگذشتگی ایشان و مقاطع مختلفی از زندگی پیامبر بزرگ تجلی‌گاه اوج بندگی در درگاه خداوند متعال و الگویی برای همه انسان‌ها در طول تاریخ می‌باشد.

علی حسینی