داستان دینی کودک صرفاً غم و اندوه امامان(ع) را منتقل نکند

سیدسعید هاشمی، شاعر، نویسنده و سردبیر مجله «سلام بچه‌ها» در گفت‌وگو با ایکنا از قم، با اشاره به مؤلفه‌های نگارش داستان دینی ویژه کودک و نوجوان بیان کرد: نویسنده باید تخصص لازم در حوزه کودک و نوجوان و نگاه دینی به موضوعات مختلف داشته باشد و عقاید دینی مردم را بپذیرد و بتواند آن را در داستان‌های خود پیاده کند.

وی ادامه داد: نویسنده‌ای که نگاه بی‌تفاوت و انتقادی نسبت به دین دارد، نمی‌تواند داستان دینی بنویسد، زیرا داستان دینی نیازمند منابع موثق و رعایت امانتداری است و کسی که عقاید و باور‌های دینی مردم را نمی‌پذیرد امانتدار خوبی نیست و احتمال تحریف آموزه‌های دینی وجود دارد.

هاشمی با بیان اینکه تلفیق دین و داستان و پایبندی به اصول هر دو موضوع می‌تواند داستان دینی خلق کند، افزود: وثاقت و اعتبار و رعایت امانتداری مطالب توأم با بهره‌گیری از عناصر هنری و اصول داستان‌نویسی باشد، بنابراین نباید به‌علت دینی بودن داستان، شخصیت‌پردازی، فضاسازی، حادثه و رویداد تازه که از عناصر مهم داستان‌نویسی است، تحت‌تأثیر قرار بگیرد.

هاشمی با بیان اینکه مهم‌ترین مؤلفه داستان دینی رعایت امانتداری و وثاقت محتواست، اظهار کرد: تخیل در همه زمینه‌های هنری جریان‌ساز است و باید در داستان دینی هم به‌کار گرفته شود، اما درنهایت نویسنده باید راوی یک حادثه تاریخی براساس واقعیت برای کودکان باشد.

وی با بیان اینکه داستان دینی کودک و نوجوان در کشورمان وضعیت مطلوبی ندارد، ادامه داد: وضعیت نامطلوب داستان دینی کودک و نوجوان می‌تواند به‌علت نداشتن اعتقاد راسخ برخی از نویسندگان به محتوای کتاب خود باشد و به سفارش ناشر کتاب به چاپ رسیده است.

هاشمی با اشاره به ارتقای سطح کیفی و کمی آثار داستان دینی حوزه کودک و نوجوان نسبت به اوایل انقلاب اسلامی و تخصصی شدن عرصه نگارش کتب دینی، بیان کرد: در بسیاری از داستان‌های آیینی، عناصر اصلی داستان رعایت می‌شود، اما مسائل تاریخی و دینی داستان‌های آیینی رعایت نمی‌شود و این ضعف جدی در حوزه داستان‌های دینی به‌شمار می‌رود.

وی با بیان اینکه نویسندگان داستان‌های دینی کودک و نوجوان حمایت نمی‌شوند، اظهار کرد: نویسنده علاوه‌ بر اینکه با نگارش کتاب به نیاز‌های روحی خود برای ارائه خلاقیت و ایده پاسخ می‌دهد، برای اداره زندگی و امرارمعاش هم به نوشتن نیاز دارد، اما از سوی مسئولان و ناشران حمایت نمی‌شود اگرچه ناشران هم خود گلایه‌مند هستند. نویسندگان دینی می‌توانند با تشکیل انجمن و جمع‌آوری دغدغه‌های این حوزه، مطالبات خود را به گوش مسئولان برسانند، مسئولان به پراکنده‌گویی‌ها توجهی ندارند.

هاشمی در پاسخ به این پرسش «در برخی از کتب دینی شاهد به تصویر کشیدن غم و اندوه ائمه اطهار(ع) هستیم، آیا نیاز است که مصائب برای کودکان بیان شود؟»، بیان کرد: داستان دینی کودک و نوجوان نباید صرفاً غم و اندوه امامان(ع) را منتقل کند، زیرا کودک تاب اندوه زیاد را ندارد به‌طورمثال، کتاب دینی درباره واقعه عاشورا ویژه کودک نباید بر مصائب و اندوه مانند سر بریده امام حسین(ع) تأکید کند، برای پرداختن به واقعه عاشورا می‌توان ابعاد دیگر آن را نمایان کرد، زیرا تأثیرات منفی بر ذهن آنان می‌گذارد، بهتر آن است از شادی‌های زیست ائمه اطهار(ع) داستان بنویسیم.

وی تصریح کرد: اگرچه نگارش داستان دینی برای نوجوان لزومی ندارد از قاعده عدم‌بازگویی مصائب و اندوه امامان(ع) پیروی کند، زیرا درک بهتری از درد و اندوه دارند، ائمه اطهار(ع) در سراسر زندگی خویش با مصائب و اندوه‌های فراوانی مواجه بودند به‌همین خاطر شادی در زیست آنان کمتر به چشم می‌آید، اما لزومی ندارد که صرفاً به بیان تاریخی زیست ائمه اطهار(ع) بپردازیم بلکه می‌توان آموزه‌های فرهنگی و اجتماعی مانند دروغگویی، ریا، غیبت و ربا را با تلفیق دینی در داستان مطرح کرد.

نویسنده کودک و نوجوان گفت: برای نگارش داستان دینی می‌توان نگاهی طنز به موضوعات داشت به‌طورمثال، در داستان پادشاه نصفه دماغ به ماجرای اصحاب فیل نگاه طنزآمیز داشتم که این شاید اولین رمان طنز دینی باشد.

گفت‌وگو از محدثه نعیمی‌فرد