عکاسی که از اخلاص روضه‌های خانگی می‌گوید + عکس
در این عکاسی‌ها آنچه برایم بیشتر ملموس می‌شود آن است که این بانوان با لباسی ساده و با انبوه درد و رنج‌هایی که در سینه دارند با دلی بی‌پیرایه و خالص که از رنگ و ریا چیزی نمی‌دانند، به روضه‌های خانگی می‌آیند و به نظرم «اخلاص» در آدم‌های این روضه‌ها برجسته‌ترین مفهومی باشد که تلاش می‌کنم در عکسهایم نیز به بیننده نشان بدهم.
مریم آل‌مؤمن دهکردی، عکاس جوان و مجرب اهل چهارمحال‌وبختیاری است که از حدود 15 سال قبل در حوزه عکاسی حرفه‌ای فهرستی طولانی از فعالیت‌ها، عناوین و افتخارات را در داخل و خارج از کشور کسب کرده است که حضور در مسابقه و نمایشگاه سالانه «گه شتیاری 2023» از تازه‌ترین فعالیت‌های این بانوی هنرمند شهرکردی است. کسب مقام نخست کشور در سوگواره بین‌المللی «مهر محرم» و نیز راهیابی دو عکس به پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر در زمستان سال گذشته نیز از جمله افتخارات و عناوین آل‌مؤمن است که از میان بالغ بر 120 عنوان برگزیده بین‌المللی، ملی و استانی وی می‌توان نام برد.
عکاس خبرگزاری ایرنا که علاوه بر این فعالیت‌ها، در حوزه برپایی نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی در داخل و خارج کشور، داوری رویدادهای عکاسی، تدریس در دانشکده هنر و آموزشکده فنی و پژوهش و تألیف نیز دستی بر آتش دارد، مسئولیت خانه عکاسان چهارمحال‌وبختیاری را از آذرماه 1393 تا اردیبهشت‌ماه 1400 برعهده داشته است.
سوابق درخشان آل‌مؤمن در حوزه عکس محرم و عاشورا که منجر به خلق آثاری زیبا و ماندگار شده و کسب افتخارات فراوان در سوگواره‌ها و رویدادهای عکاسی ناظر به موضوع محرم و سوگواری اباعبدالله الحسین(ع) و نیز پرداختن به مسائل و مشکلات اجتماعی بهانه‌ای شد تا در گفت‌وگو با این هنرمند عکاس، ضمن آشنایی بیشتر با وی از بایسته‌های عکس عاشورایی بپرسیم.
آل‌مؤمن در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به پرداخت خود در هنر عکاسی به سوژه‌های اجتماعی با محوریت مردم و افراد و اقشار مختلف جامعه، اظهار کرد: این حیطه طبعاً یکی از رشته‌های پرتنش عکاسی است زیرا عکاس دائماً باید افراد و آدم‌ها را سوژه خود قرار دهد و در این راستا ممکن است گرفتن یک عکس، تبعات و پیامدهایی هم به‌دنبال داشته باشد و مسائلی را برای عکاس ایجاد کند.
وی با ذکر اینکه بخشی از کار حرفه‌ای خود را به موضوعات آیینی و عاشورایی اختصاص می‌دهد، ادامه داد: تمرکز بنده در عکسهایم بر روی افراد و آدم‌ها و به‌ویژه دشواری‌ها و سختی‌هایی است که مردم در لایه‌های فرودست اجتماع متحمل می‌شوند و تلاش دارم ابعادی از زندگی انسان‌ها را که کمتر دیده می‌شود به نمایش درآورم.
آل‌مؤمن افزود: در آثار آیینی و عاشورایی نیز تمرکزم بر روی اقشاری از سوگواران حسینی بوده است که شاید معرفت اندکی نسبت به مضامین عاشورا و مکتب حسینی داشته باشند و به سبک و سیاق خود برای حضرت عزاداری می‌کنند و روضه می‌گیرند.
وی با اشاره به آلبوم عکس‌هایش از برپایی روضه خانگی بانوان در محله ۳۲ شهرکرد، توضیح داد: این محله در غرب شهرکرد همواره منطقه آسیب و آبستن ناهنجاری‌های اجتماعی بوده است و این بانوان اولین‌بار بود که به همت حجت‌الاسلام رئیسی، روحانی جهادی، در مراسم روضه شرکت می‌کردند و لذا هیچ شناختی نسبت به روضه نداشتند. این مراسم نقطه شروع روضه‌های خانگی بعدی در این محله در محرم و صفرهای سال‌های بعد شد که امسال نیز برای سال چهارم باشکوه و کیفیت بهتری برگزار می‌شود.
سادگی و اخلاص روضه‌های خانگی
آل‌مؤمن تصریح کرد: در بدو امر تنها یک منزل این محله اقدام به برپایی روضه خانگی حضرت سیدالشهدا(ع) می‌کرد امسال اما بانوان بسیاری در این محله تقاضای برگزاری این مراسم را در منازل و کوچه‌های خود دارند و درخواست دارند که از این برنامه آنان عکاسی داشته باشیم.
این بانوی هنرمند استان برخورد بانوان محله ۳۲ با روضه را جالب توجه دانست و افزود: در بدو امر برخی‌ها نمی‌دانستند روضه چیست که ما برایشان توضیح می‌دادیم اگر در روضه از خدا بخواهی که مشکلت را حل کند او هم کمکت خواهد کرد و وقتی آنان این را می‌شنیدند، اشک می‌ریختند.
آل‌مؤمن بخشی از کار خود را هم معطوف بر روضه‌های با قدمت ۵۰ و ۶۰ سال در خانه‌های قدیمی مطرح کرد و گفت: در این خانه‌ها نیز حال و هوای زیبایی حاکم است و این حقیقت را گوشزد می‌کند که افراد مختلف جامعه، امام حسین(ع) و مناسک و آیین‌های دینی را با معرفت خودشان دوست دارند و ارتباط برقرار می‌کنند. این عشق و ارادت چنان با لایه‌های زندگی آنان در هم تنیده که امام حسین(ع) را با همان ادبیاتی که مثلاً فرزند یا برادر خود را خطاب می‌کنند، صدا می‌زنند. در این خانه‌ها بانوانی را می‌دیدم که با سادگی و بی‌پیرایگی از ۶۰ سال قبل در منازل خود روضه برپا می‌کنند و با زبان خودشان با امام حسین(ع) سخن می‌گویند و هیچ تکلفی را در جمعشان نمی‌توانی بیابی.
وی ادامه داد: همین سادگی و مراسم بی‌تکلف و دور از تظاهر برایم جذاب بود که از این روضه‌ها عکاسی کنم زیرا روضه‌های فراوانی در جای‌جای شهر برگزار می‌شود که امروزی شده و چه بسا پرزرق و برق و آراسته هستند اما روضه‌های برخی خانه‌های قدیمی جذابیت و موضوعیت بیشتری برایم داشتند و دوست دارم این قسم آدم‌ها را برای عکاسی انتخاب کنم. انسان‌هایی که بی‌ریا و با سادگی هر چه تمام‌تر و برحسب شناختی که خودشان در زندگی کسب کرده‌اند، با امام حسین(ع) ارتباط می‌گیرند و برایش سوگواری می‌کنند.
آل‌مؤمن با تأکید بر اینکه در تجربه‌های عکاسی از روضه‌ها بانوانی را می‌بیند که با صمیمت و اخلاص به روضه امام حسین(ع) می‌آیند، بیان کرد: در این تصاویر آنچه برایم بیشتر ملموس می‌شود آن است که این بانوان با لباسی ساده و با انبوه درد و رنج‌هایی که در سینه دارند با دلی بی‌پیرایه و خالص که از رنگ و ریا چیزی نمی‌دانند، به روضه می‌آیند. این سادگی و اخلاص را در برگزارکنندگان و متولیان روضه نیز مشاهده می‌کنم و به نظرم «اخلاص» در آدم‌های این روضه‌ها و مهری که برحسب شناخت و دیدگاه خودشان به صاحب مجلس دارند، برجسته‌ترین مفهومی باشد که تلاش می‌کنم در عکسهایم نیز به بیننده نشان بدهم.
وی تأکید کرد: همین اخلاص در روضه که در عکسهایم نیز ظهور و بروز دارد باعث دیده‌شدن این عکس‌ها می‌شود و حتی یکی از این تصاویر در موزه آستان قدس رضوی نصب شده است و یکی از این تصاویر نیز به کتاب‌ها راه یافته است.
انعکاس ابعاد مغفول مانده اجتماع
این بانوی عکاس در ادامه با بیان اینکه مشکلات اجتماعی و به‌ویژه ناظر به موضوع بانوان را به‌عنوان سوژه عکاسی انتخاب می‌کند، توضیح داد: بنده هم در حوزه عکاسی هنری و هم عکاسی خبری در خبرگزاری ایرنا تلاش می‌کنم بیشتر به معضلات و مشکلات جامعه بپردازم؛ گزارشی تحت عنوان «زنان نمکی» کار کردم که رنج‌ها و مصائب بانوانی را نشان داد که از سر فقر مجبور بودند برای امرار معاش آبرومندانه در معدن نمک کار کنند و این کار سخت و طاقت‌فرسا را انجام می‌دادند.
آل‌مؤمن تأکيد کرد: انعکاس ابعاد مغفول مانده در اجتماع برایم موضوعیت دارد و این برایم ارزشمند است که بتوانم توجه‌ها را به این موضوعات جلب کنم. این کار در عین جذابیت دشواری‌های خاصی هم دارد اما وقتی کارم به نتیجه منتج می‌شود تمام این سختی‌ها هم خوشایند است و حس خوبی دارد که انسان بتواند نتیجه تلاشش را ببیند و خیلی ارزشمند است که دعای آدم‌ها پشت سرت باشد.
این بانوی هنرمند عکاس در پاسخ به پرسشی مبنی بر بازخورد مخاطبان در قبال عکس‌هایش، تصریح کرد: عکس‌العمل‌ها متفاوت است و افراد از لایه‌های مختلف اجتماعی با توجه به میزان سواد و نوع برداشت از عکس‌ها، بازخوردهای گوناگونی ممکن است داشته باشند؛ با توجه به اینکه عکس‌های بنده مستند اجتماعی هستند و لایه‌های زیرین جامعه را نشان می‌دهند، معمولاً برای مخاطب جذابند و بازخوردی که مکرراً شنیده‌ام همین توجه به صداقت و اخلاص آدم‌ها در عکسهایم است که برای مخاطب مشهود و جذاب است.
آل‌مؤمن با تأکید بر اینکه هنر باید منشأ خدمت به جامعه باشد، بیان کرد: بر همین اساس تلاش کرده‌ام با عکسهایم گره‌ای را از اجتماع باز کنم و خوشبختانه در موارد و مصادیق فراوانی به این هدف دست یافته‌ام که از جمله می‌توانم به عکاسی از مشکل نشت نفت منطقه سرخون اشاره کنم؛ در زمانی که این گزارش تصویری در ایرنا منتشر شد، همزمان سفر حجت‌الاسلام رئیسی، ریاست وقت قوه قضائیه را به استان داشتیم که خوشبختانه این موضوع را بررسی کرد و قول مساعد برای رفع آن داد.
وی در پایان گفت: همچنین گزارش‌هایی که از روضه‌های خانگی محله ۳۲ در غرب شهرکرد منتشر شد، پای بسیاری از رسانه‌ها و مسئولان را به این منطقه باز کرد که امیدواریم به نتیجه هم برسد.
