طنز در داستان دفاع مقدس موفقتر است تا فانتزی

به گزارش ایکنا، خسرو باباخانی داستان‌نویس، منتقد ادبی و مدرس داستان‌نویسی در حاشیۀ برنامه «همسایه با کتاب: ویژه هفته دفاع مقدس» دربارۀ وضعیت آثار منتشر شده در حوزه ادبیات پایداری گفت: سیاه‌نمایی از مشكلاتی است كه در بعضی از آثار دفاع مقدس وجود دارد. جنبه‌های انسانی یکی از مواردی است که در آثار دفاع مقدس به خصوص برای مخاطب کودک و نوجوان مغفول مانده است. جنبه‌های انسانی مانند عشق به دشمن یا عشق به مجروح است و الزاماً قرار نیست اتفاق بیفتند بلکه داستان یعنی ساختن و می‌تواند ساخته ذهن نویسنده و از زاویه دید متفاوتی باشد.

وی ادامه داد: ضعف ديگری كه در آثار این حوزه مشاهده می‌شود، استفاده از سوژه‌های تكراری و نبودن طنز در آثار است. برخی نویسندگان این حوزه فکر می‌کنند که باید به صورت جدی به موضوع دفاع مقدس و جنگ پرداخته شود درحالیکه استفاده از چاشنی طنز می‌تواند نوشته را برای مخاطب جذاب‌تر و خواندنی کند. همچنین در حوزه دفاع مقدس به قهرمان بازی و خشونت چه در داستان‌ها و چه در فیلم‌های به نمایش درآمده، بیشتر توجه شده است و بیشتر نویسندگان از دیدگاه دیگر به آن نپرداخته‌اند.

این منتقد ادبی تاکید کرد: نویسندگان جوان ما که واقعیت‌های جنگ و دفاع مقدس را از نزدیک لمس نکرده‌اند باید برای نوشتن در این حوزه بسیار تلاش کنند و در داستان‌های خود به جای پرداختن به روایت‌های خام، شخصیت‌پردازی را سرلوحه کار خویش قرار دهند. همه ما بايد تلاش كنيم فرهنگ دفاع مقدس را گسترش دهيم.

مرز واقع و خیال

علی‌الله سلیمی، نویسنده نیز با بیان این‌که ما در بخش کودک و نوجوان بیشتر با داستان‌هایی که با تخیل و فضاهای فانتزی مأنوس هستند، روبه‌رو هستیم، بیان کرد: به همین دلیل وقتی موضوع داستان، دفاع مقدس باشد خیلی نمی‌توان به سمت فانتزی رفت ولی می‌توان از طنز استفاده کرد. طنز در اینجا خنده‌دار نیست و بیشتر «داستان موقعیت» است و برای نوجوانان بیشتر ژانرهای تخیلی و فانتزی استفاده می‌شود. در داستان‌های رئال هم می‌توان با یک چاشنی طنز آن را از حالت جدی خارج کرد زیرا نوجوانان به دلیل شرایط سنی که دارند بسیاری از موارد را جدی نمی‌گیرند و دوست دارند با واقعیت‌ها به شکل خودشان برخورد کنند.

وی ادامه داد: ناشران دولتی به دلیل آزادی عمل بیشتری که نسبت به بخش خصوصی دارند در حوزۀ آثار دفاع مقدس برای کودکان و نوجوانان موفق‌تر عمل کرده‌اند زیرا بخش خصوصی نمی‌تواند به این عرصه ورود کند. ناشران دولتی با توجه به امکاناتی که دارند طبعاً می‌توانند در بخش معرفی کتاب، برگزاری نشست ها، رونمایی ها و... به خوبی فعالیت داشته باشند.

حرفی برای گفتن

در انتهای جلسه، سارا عرفانی نویسنده و کارشناس کتاب تصریح کرد: کتاب‌های حوزه دفاع مقدس به لحاظ کمی، رشد 30 درصدی داشته‌اند. همچنین باید در برابر توجه به رشد کمی کتاب‌های این حوزه به کیفیت آن هم توجه شود. کتاب‌های دفاع مقدس نباید کتاب‌های ضعیفی تلقی شوند و این آسیبی است که به آثار این حوزه وارد شده است. ما باید برای این دست از آثار هزینه کنیم که کار خوبی تولید شود. به طور مثال کتاب «جنگ و صلح» یک کتاب سفارشی است ولی همچنان بعد از گذر زمان حرفی برای گفتن دارد.

وی تاکید کرد: شبکه کتاب، به عنوان تنها رسانه تخصصی حوزه ادبیات و نشر یکی از کارهایی که می‌تواند انجام دهد، چهره کردن نویسندگان خوب و قهرمانان دفاع مقدس است زیرا به هر دو آنها احتیاج داریم. ما همیشه در الگوسازی مشکل داریم زیرا قهرمان‌هایی از دفاع مقدس داشتیم که نتوانستیم در فضای ادبیات، فیلم و هنرها به درستی آنها را روایت کنیم. زبان و تکنیک ما ضعیف است به همین دلیل نمی‌توانیم قهرمان واقعی را به درستی معرفی کنیم. ما برای الگوسازی باید روی کیفیت کار مانور دهیم و به عنوان یک راهکار باید به سراغ معرفی کردن چهره‌ها برویم تا روایت‌ها به خوبی برای مخاطب قابل درک شوند.