آیا از نظر قرآن، یهودیان نژاد برتر هستند

به گزارش ایکنا، نشست «الهیات مسائل فلسطین» صبح امروز 6 آذر در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

در این نشست حجت‌الاسلام و المسلمین سیدجابر موسوی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با موضوع «برگزیدگی قوم یهود از منظر عهد عتیق و قرآن سخنرانی کرد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛

آماری وجود دارد که از مردم یهودی سراسر دنیا پرسیدند آیا شما اعتقاد دارید قوم برگزیده هستید، دو سوم یهودیان گفتند بله، ما خودمان را قوم برتر می‌دانیم و مبنای این نظر این بوده است یکسری عبارات در عهد عتیق آمده است که برداشت یهودیان از آن عبارات این است که ما از ناحیه خداوند قوم برگزیده هستیم. در قرآن هم تعابیری نظیر «فضلناهم» در مورد بنی اسرائیل به کار رفته که این سوال را پدید می‌آورد وقتی خدا می‌گوید شما را برتری داریم معنای این آیات چیست.

نژاد برتر نداریم ولی عقیده برتر داریم

دو سه آیه در قرآن در این رابطه وجود دارد از جمله این آیه که می‌فرماید: «يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ». برخی آیه را اینطوری ترجمه کردند که من شما را بر همه عالمین برتری دادم، برخی نیز در مقام ترجمه آیه گفتند به شما نعمت خاصی دادم. آیه دوم هم نظیر همین تعبیر را دارد. موضع ما نسبت به این آیات چیست؟ از نظر اسلام هیچ نژادی برتر نیست و ما نژاد برتر نداریم ولی به لحاظ عقیده انسان‌ها متفاوت هستند یعنی عقیده برتر داریم. عقیده برتر از نظر اسلام عقیده خود اسلام است.

در مورد این آیات سه تفسیر مطرح شده است برخی گفتند منظور از برتری، برتری بنی اسرائیل نسبت به اقوام دیگر مثل فرعونیان است؛ این همان برتری عقیدتی است. دومین تفسیر این است این برگزیدگی مشروط بوده است یعنی شما برتر هستید مشروط به اینکه به عهد خدا وفا کنید. آیاتی از قرآن هم این ادعا را تایید می‌کند. تفسیر سوم این است که اساسا ما «فضلناهم» را به معنای برتری نگیریم بلکه «فضلناه» یعنی نعمت‌های ویژه‌ای به بنی اسرائیل دادیم از جمله اینکه خدا آنها را از دست فرعونیان نجات داد. بسیاری از مفسرین به این تفسیر اشاره کردند از جمله آیت‌الله جوادی آملی که به تفسیر دوم و سوم اعتقاد دارند. نتیجه اینکه از نگاه قرآن هیچگونه برتری بنی اسرائیل مطرح نیست و این فضیلت به جهت نعمت‌هایی است که به آنها داده شد ولی آنها قدر این نعمت‌ها را ندانستند.

اشاره کردم عباراتی در عهد عتیق وجود دارد که از آن برتری قوم یهود برداشت می‌شود از جمله این عبارت: «خداوند دل خود را با شما نسبت و شما را برانگیزد از این سبب که از سایر قوم‌ها کثیرتر بودید زیرا که شما از همه قوم‌ها قلیل‌تر بودید، لیکن از این جهت که خداوند شما را دوست می‌داشت و می‌خواست قسم خود را که برای پدران شما خورده بود به جا آورد پس خداوند شما را با دست قوی بیرون آورد و از خانه بندگی، از دست فرعون، پادشاه مصر نجات داد».

در قرون وسطی دو تفسیر از این عبارات به وجود آمد یک تفسیر قائل بود که یهودیان نژاد برتر هستند و برتری ذاتی دارند و اختیاراتی دارند که سایر اقوام ندارند. تفسیر دوم این بود که این برتری یک برتری نژادی نیست بلکه چون یهود خدا را اطاعت کرده است این برتری را پیدا کرده و این برتری به سبب اطاعت خدا است. این اختلافات در دوران معاصر هم مطرح شده است. صهیونیست‌ها مبنای فکری‌شان این است که نژاد ما نژاد برتر است و بر همین مبنا قانون اساسی خود را نوشتند. برخی دیگر می‌گویند منظور از برگزیدگی همین است اگر به میثاق الهی پایبند باشیم برتر هستیم نه اینکه برتری ذاتی داشته باشیم.

گروه سومی هم می‌گویند به طور کلی باید عقیده برگزیدگی را به هر معنایی کنار بگذاریم. پس از نگاه اسلام نه نژاد یهود برتر است نه عقیده آنها ولی از نگاه عهد عتیق و متون مقدس می‌توان تفسیری را پذیرفت که مطابق تفسیر صهیونیست‌ها نباشد.

مهمترین اماکن زیارتی فلسطین

در ادامه نشست سعید طاووسی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با موضوع «جغرافیای تاریخی اماکن مقدس فلسطین» صحبت کرد که گزیده سخنان وی را در ادامه می‌خوانید؛

در مورد تعبیر مسجد الاقصی که در آیه اول سوره اسراء ذکر شده علمای ما مصداق آن را همین مسجد الاقصای موجود در بیت المقدس دانستند هرچند روایاتی وارد شده که بیان می‌کند مسجد الاقصی در آسمان است ولی نظر مشهور شیعه این است منظور از مسجد الاقصی و محل معراج پیامبر(ص) همین مسجدی است که در شهر قدس واقع شده لذا مسجد الاقصی از جهات مختلف اهمیت پیدا می‌کند یکی اینکه محل معراج است، دوم اینکه قبله اول است و پیامبر(ص) سمت قدس نماز می‌خواندند، سوم اینکه محل حضور و عبادت انبیای الهی بوده است. اماکن مقدس فلسطین منحصر در مسجد الاقصی نیست.

یکی دیگر از اماکن مقدس، حرم ابراهیمی در الخلیل است. حرم ابراهیمی در واقع محل غاری است که ابراهیم همسرش ساره را در آن دفن کرد و بعدها خود ابراهیم و فرزندانشان آنجا دفن شدند. در گذشته یهودیان و مسلمین این مکان را زیارت می‌کردند. 20 سال پیش صهیونیست‌ها به حرم حمله کردند و پس از فتح حرم ابراهیمی داخل آنجا مراسم رقص و پایکوبی برگزار کردند و نسبت به ابراهیم که از مقدسات خودشان است بی‌حرمتی کردند.

بخشی از مقدسات فلسطین مربوط به مسیحیان می‌شود از جمله کلیسایی در شهر بیت اللحم که محل تولد حضرت عیسی است. این کلیسا نزد مسیحیان بسیار مقدس است و مسلمین هم آنجا را زیارت می‌کنند. کلیسای بعدی که مقدس‌ترین کلیسای مسیحیان است کلیسای قیامت است. به جهت اهمیت کلیسا تولیت آن بین ارامنه و ارتودوکس و کاتولیک‌ها تقسیم شده است و هر فرقه‌ای مراسم خود را برگزار می‌کند.

یک جای دیگر مقام راس الحسین عسقلان است که در مسیر حمل سر به شام، سر امام حسین(ع) را اینجا گذاشتند و بنای یادبودی بنا شده است. صهیونیست‌ها قبل از تشکیل دولت خودشان ده‌ها اثر اسلامی را ویران کردند از جمله این بنا که به طور کامل ویران شد. بعدها اسماعیلیه با یک سنگ مرمر این محل را مشخص کردند تا از یادها فراموش نشود.

آخرین بنا مسجد حضرت هاشم در غزه است. جناب هاشم در غزه وفات می‌کنند و به خاک سپرده می‌شوند. حرم ایشان حفظ شده و تا امروز باقی مانده و مورد زیارت اهل فلسطین است. وهابی‌ها بارها سعی کردند این مرقد را از بین ببرند ولی موفق نشدند لذا هاشم که جد سادات آل هاشم است در غزه مدفون شده است. غزه در کنار قدس از قدیمی‌ترین شهرهای جهان هستند و جالب اینکه امام شافعی متولد شهر غزه است لذا مذهب اهالی فلسطین مذهب شافعی است.