به گزارش ایکنا؛ در این شماره از دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی «پژوهشنامه سبک زندگی»، مقالاتی با عناوین «سبک زندگی در پرتو قرآن» نوشته مجید کافی؛ «قواعد رفتاری در اقتصاد اسلامی؛ مفهوم، ویژگیها، رویکردهای نظری و مبانی عملی» تالیف محمدجواد قاسمیاصل؛ «روند گفتمانسازی سبک زندگی رهبر الهی در جامعه (با تأکید بر دیدگاه رهبر معظم انقلاب(مدظلهالعالی)» نوشته علیرضا صداقت و محمدعلی رضاییاصفهانی منتشر شده است.
همچنین مقالات «نظام موضوعات و مفاهیم نظریه سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره علوی (علیه السلام) با تأکید بر نهجالبلاغه» تالیف جواد یارعلی، ،مهرداد کلانتری، حمیدطاهر نشاطدوست و حمیدرضا عریضی؛ «بررسی شاخص های ارتباط کلامی با نامحرم با رویکرد سبک زندگی اسلامی» تالیف احمد مرادخانی، سمیه رستمی، محمدرضا سالاریفر و سیدمحمد شفیعی مازندرانی؛ «مؤلفههای لذتبری سعادتنگر بر اساس منابع اسلامی: تدوین یک مدل مفهومی» به قلم مهدی عباسی، رحیم ناروئی نصرتی، مسعود جانبزرگی و سیدکامران قریشی از دیگر مقالات منتشر شده در این شماره از دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی «پژوهشنامه سبک زندگی» هستند.
سبک زندگی در پرتو قرآن
در چکیده مقاله «سبک زندگی در پرتو قرآن» آمده است «اگر بپذیریم که زندگی انسان بهصورت یک سبک، نظام و مدل منسجم صورتبندی میشود و در هر نظام و سبک زندگیای، مجموعهها و عناصری را ادیان ارائه دادهاند، میتوان مسئله این تحقیق را اینگونه صورتبندی کرد که نظام و سبک زندگی موردنظر اسلام بر اساس آیات قرآن چگونه سبکی خواهد بود. در این تحقیق بهظاهر آیات قرآن و پارهای از روایات مرتبط، برای به دست آوردن سبک مؤمنانه زندگی و به تفسیر آیات برای تأیید و مستند کردن آن (سنجش اعتبار و پایایی دادهها) مراجعه میشود. در این تحقیق، استنباط و استخراج سبک زندگی از آیات و روایات مرتبط و تفسیری (بر اساس روش ترکیبی تفسیر موضوعی، تحلیل محتوا و نظریه زمینهای) هدف است. مراحل روش این تحقیق بهقرار زیر است: 1. استخراج آیات و عملیات مفهومپردازی نخستین و متمرکز؛ 2. مقولهبندی مفاهیم متمرکز؛ 3. تعیین سازههای اصلی و نقش آنها؛ 4. برقرار کردن پیوندهای منطقی بین مقولههای انتخابی و سازهها بهطور نظاممند در یک مدل نظری. نتیجه به دست آمده از بررسی آیات تأییدکننده یک مدل فرآیندی از زندگی است که شامل عوامل زمینهای، مؤلفههای فردی، مؤلفههای اجتماعی و فعالیتهای گوناگون اجتماعی است».
قواعد رفتاری در اقتصاد اسلامی
نویسنده مقاله «قواعد رفتاری در اقتصاد اسلامی؛ مفهوم، ویژگیها، رویکردهای نظری و مبانی عملی» در طلیعه نوشتار خود آورده است «هدف اقتصاد اسلامی، تثبیت و قاعدهمند شدن رفتارهای اقتصادی، در چارچوب هنجارهای اسلامی است: «لِیقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْط»؛ بنابراین، بررسی مفهوم و ویژگیهای قواعد رفتاری و تبیین مبانی و رویکردها به آن در بخشهای مختلف اقتصاد اسلامی، ضرورت دارد. مقاله حاضر، با بهرهگیری از ابزارهای تحلیل فقهی و اقتصادی، این دغدغه را دنبال میکند. طبق یافتههای تحقیق، قاعده رفتاری، معادل مفهوم «معروف» در شریعت است و میتوان برای آن شش ویژگی برشمرد: معناداری، ثبات نسبی و پویایی تدریجی، ابتنا بر احساس نیازِ ناشی از باورها و عواطف، اتکا به تثبیت سازوکار و زمینههای نهادی، امکان تحقق آگاهانه یا خودجوش و قابلیت قضاوت. در اقتصاد هنجاری اسلامی، قواعد رفتاری در چارچوب الگوهای پویا، ضوابط شرعی باثبات و سیاستهای متغیر ارائه میشود. در اقتصاد اثباتی اسلامی، قواعد رفتاری در قالب کشف سازوکارهای موجود، تعیین نسبت آن با هنجارهای اسلامی و استظهار رفتارهای مکلفین شناخته میشود. در اقتصاد سیاستی اسلامی، مبتنی بر ضوابط شریعت در رفتارسازی، الگوهای تثبیت یا تغییر قواعد رفتاری متناسب با هنجارهای اسلامی، جستجو میشود. قواعد رفتاری اقتصادی مدنظر اسلام، متکی بر مبانی دینی چون استخلاف و استعمار در تولید، تسخیر و اخوّت در توزیع و اعتدال و کفاف در مصرف، قابل تحقق است».
روند گفتمانسازی سبک زندگی رهبر الهی در جامعه
در چکیده مقاله «روند گفتمانسازی سبک زندگی رهبر الهی در جامعه (با تأکید بر دیدگاه رهبر معظم انقلاب (مدظلهالعالی)» میخوانیم «سبک زندگی رهبران الهی در ابعاد مختلف فردی، خانوادگی و اجتماعی بر پایه آموزههای قرآن و سنت است و الگویی مناسب برای تمامی افراد جامعه اسلامی است. در مدل گفتمانسازی سبک زندگی رهبر الهی تا گفتمان غالب جامعه گردد، نخست، ارزشمندی موضوع گفتمان شناسانده میشود، سپس تلاش میشود آن ارزش با استفاده از سه راه حکمت، موعظه و مجادله ـ که همگی در راستای تبیین عالمانه منطقیِ سخن است ـ به معرفت عمومی تبدیل گردد، آنگاه، با ایجاد دغدغه و به فکر واداشتن افراد، آن معرفت به فکر رایج و باور عمومی بدل شود، در گام بعدی، با استفاده از مسیریابی چشمهای و ایجاد یک جریان فکری در جامعه به دست نخبگان و خواص و اندیشمندان جامعه، تغییر در رفتار آحاد جامعه زمینهسازی شود و از دل آن باور، رفتاری ویژه بجوشد و درنهایت، این رفتارهای ویژه، با تأکید و تکرار، بدل به فرهنگ اجتماعی گردد. راهکارهایی که برای فراگیر شدن یک گفتمان در سطح جامعه پیشنهاد میشود عبارت است از: ارائه تعریف واضح، بهرهگیری از معانی همتراز، واژهسازی، نهادسازی، شاخصسازی کیفی، معرفی افراد شاخص، پاسخگویی به گفتمانهای معارض، استمرار در انتقال پیام، ارائه منطق مستحکم انقلاب، استفاده از مشارکت عمومی در خلق پیام و اقدام نامتقارن. روش تحقیق در این پژوهش توسعهای است و روش گردآوری، طبقهبندی و تحلیل اطلاعات در آن توصیفی ـ تحلیلی است».
نظام موضوعات و مفاهیم نظریه سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره علوی
در چکیده مقاله «نظام موضوعات و مفاهیم نظریه سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره علوی (علیه السلام) با تأکید بر نهجالبلاغه» میخوانیم «پژوهش حاضر با هدف تدوین مبانی نظریه سبک زندگی علوی و با این سؤال اساسی که آموزهها، مؤلفهها و مفاهیم سیره و سبک زندگی علوی چیست؟ انجام شده است. به دلیل استفاده از راهبرد نظریه داده بنیاد، مدل مفهومی و فرضیه مطرح نشد. در این تحقیق، برای هر نکته کلیدی از متون مربوط به سیره علوی (علیه السلام) کدی معین گردید. سپس با مقایسه کدها، مفاهیم کلیتر شکل گرفت. از مقایسه مفاهیم با یکدیگر، مقولهها و متغیرها (پایههای اصلی نظریه) به دست آمد. مطابق با یافتهها، نظریه تدوینشده، شامل چهار زمینه اصلی ارتباطات آدمی (رابطه هر فرد با خودش، خدا، خلق و خلقت) میشود که دربرگیرنده همه ابعاد زندگی اوست. تدوین این نظریه در راستای بومیسازی نظریههای علوم انسانی و کمکی به دانش نظری و کاربردی برای کشور خواهد بود؛ بنابراین اگر اندیشه، احساس و رفتار انسان در روابط چهارگانه فوق، اسلامی- علوی و اصلاح شود، بهبود زندگی، خوشبختی دنیا و سعادت آخرت را در پی خواهد داشت. پس پیشنهاد میشود در زندگی ماشینی، مادی و غربی دنیای معاصر، الگوی سبک زندگی علوی موردتوجه قرار گیرد».
بررسی شاخصهای ارتباط کلامی با نامحرم با رویکرد سبک زندگی اسلامی
نویسنده مقاله «بررسی شاخص های ارتباط کلامی با نامحرم با رویکرد سبک زندگی اسلامی» در طلیعه نوشتار خود آورده است «ارتباط کلامی زن و مرد نامحرم بخش مهمی از سبک زندگی اجتماعی است. ضرورت زندگی شهری ایجاب میکند تا زنان و مردان نامحرم در سطحی وسیعتر از گذشته با یکدیگر ارتباط داشته باشند. دین اسلام برای جهتدهی صحیح به این سطح از ارتباط، شاخصهایی را که برگرفته از آموزههای دینی است بر مبنای مفهوم سبک زندگی اسلامی ارائه میدهد. نوشتار حاضر، با هدف پاسخ به این سؤال که «شاخصهای کلامی ارتباط با نامحرم از منظر آیات و روایات کدام است؟» ضمن تبیین مفهوم سبک زندگی، شاخصهای مربوط به این ارتباط را در بعد اجتماعی موردبررسی قرار داده است. این تحقیق در مقام گردآوری به روش کتابخانهای و در مقام داوری به روش توصیفی-تحلیلی به این شاخصها درباره لحن و محتوای کلام با نامحرم دست یافت: پرهیز از لحن عاطفی و محتوای کلامی تحریکآمیز، پرهیز از شوخیهای کلامی و صحبتهای خودمانی، مدیریت ارتباط کلامی بهاندازه نیاز و ضرورت و ایجاد ارتباط کلامی در قالبی معروف و شایسته. در اینصورت است که ارتباط کلامی دارای ارزش اخلاقی و موردپسند دین اسلام به وجود خواهد آمد».
مؤلفههای لذتبری سعادتنگر بر اساس منابع اسلامی: تدوین یک مدل مفهومی
در طلیعه مقاله «مؤلفههای لذتبری سعادتنگر بر اساس منابع اسلامی: تدوین یک مدل مفهومی» آمده است «درباره آنچه برای مردم احساس شادکامی و سعادتمندی میآورد رویکردهای مختلفی وجود دارد. این موضوع از دیرباز موردتوجه اندیشمندان، فلاسفه و روانشناسان بوده است. پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل مفهومی لذتبری سعادتنگر بر اساس متون اسلامی (قرآن و حدیث) انجام شد. در این پژوهش، بهمنظور تحلیل مؤلفههای مفهومی لذتبری و سعادتنگری از جملات توصیفی- تبیینی متون اسلامی (قرآن و حدیث) از روش تحلیل محتوا و بهمنظور تبیین ساختار مفهومی لذتبری سعادتنگر از روش معناشناسی زبانی استفاده شد. بدین منظور، بهواسطه واژگان و مفاهیم جمعآوری شده در حوزه معنایی لذتبری و سعادتنگری، جملات توصیفی- تبیینی مرتبط با موضوع در متون اسلامی جستجو و انتخاب شدند. برای تعیین مؤلفههای مفهومی نیز عملیات مقولهبندی و مفهومسازی بر مضمونهای اصلی متون انتخابشده انجام شد. یافتههای پژوهش نشان داد ساختار مفهومی لذتبری سعادتنگر بر اساس متون اسلامی بر چهار مؤلفه اصلی شامل تجربه لذت (در قلمرو لذتهای مادی، روانشناختی و معنوی)، هشیاری در لذتبری، جهتگیری سعادتنگر در لذتبری و فرآیندهای دستیابی به سعادت مبتنی است».
یادآور میشود، علاقهمندان برای دریافت اصل مقالات میتوانند به نشانی اینترنتی http://journal.manaviyat.ir/ مراجعه کنند.
انتهای پیام